« بیشتر تلاش می کنیم تا با ما مطمئن پژوهش کنید. »موانع و اثرات صنعت گردشگري
موانع توسعه صنعت گردشگري
هر چند با توجه به شرايط هر كشور يا منطقه، موانع توسعه صنعت گردشگري متفاوت است، اما بطور كلي موانع عمده در اجراي برنامه هاي توسعه گردشگري عبارت است از:
الف) موانع سازماني و ساختاري: نبود يك سازمان يا وزارتخانه مشخص به عنوان متولي صنعت كه در نتيجه وجود سازما ن هاي موازي، باعث ناهماهنگي و تداخل وظايف فراوان مي گردد. از طرفي وجود چند سازمان مختلف و عدم تدوين و اجراي يك برنامه جامع و يكپارچه براي توسعه گردشگري، اين صنعت را با مشكلات عديده اي روبرو مي سازد.
ب) موانع فرهنگي اجتماعي: تفاوت هاي فرهنگي بين مناطق گردشگري و آگاهي كم ميزبانان نسبت به نيازها و خواسته هاي گردشگران و از طرف ديگر عدم آگاهي گردشگران از فرهنگ ميزبانان، ضمن بروز مشكلات عديده، مانع عمده اي در گسترش صنعت گردشگري است. اغلب در نقاط و مكان هاي مختلف ساكنان يك محل يا افراد يك جامعه به علت ناآگاهي يا ديدن برخي اعمال از جهانگردان و همچنين تفاوت فرهنگي بين ميزبانان و گردشگران از اين صنعت برداشت ناخوشايند و منفي دارند، و يا كاركردن در بعضي از مشاغل مربوط به گردشگري از طرف افراد بومي مشاغل سطح پائين تلقي شده و ساكنان بومي حاضر به كار كردن در اين مشاغل نيستند.
ج) موانع موجود در بازار: عوامل بازار مانند : سطح درآمد، هزينه سوخت، امنيت شغلي، عوامل فصلي و انگيزه هاي مسافرت، ارتباط مستقيم با گسترش صنعت گردشگري دارد. بيشتر عوامل بازار ازكنترل محل يا مقصد گردشگران خارج است، و توانايي اين محلها در جذب گردشگر در بلندمدت، نياز به برنامه ريزي و انعطاف پذيري دارد. بنابراين براي تدوين يك استراتژي بايد تحقيقات جامعي از وضع بازار صورت گيرد.
د ) موانع آموزشي و كمبود نيروي انساني متخصص: متأسفانه به علت جوان بودن اين صنعت در اغلب كشورهاي در حال توسعه نيروي انساني متخصص مورد نياز كم است و حتي مراكز آموزشي براي تربيت نيروي انساني مورد نياز هم وجود نداشته و يا بسيار محدود است.
ه) موانع زيربنايي: كمبود و نامطلوب بودن وسايل حمل و نقل مسافري، جاده هاي بين شهري، مراكز خريد، تأسيسات اقامتي، شبكه هاي آب، برق , مخابرات، فاضلاب و بهداشت در مناطق گردشگري يكي از موانع عمده توسعه به حساب می آید بنابراین توسعه صنعت گردشگري نيازمند يك مديريت منسجم و كارآمد بوده كه موانع و مشكلات را شناسايي كرده و توانايي اجراي استراتژي هاي تدوين شده را داشته باشد .
اثرات و کارکردهای گردشگری
گردشگری به دلیل ماهیت پیچیده خود می تواند تأثیرات مفید یا مخربی در بر داشته باشد. در اینجا به برخی نقش ها و کارکردهای گردشگری اشاره می شود:
- نقش اقتصادی گردشگری:
ایجاد اشتغال، کسب درآمد ارزی برای کشور میزبان و بهبود تراز پرداخت ها، افزایش درآمدهای مالیاتی از محل فعالیت های اقتصادی مرتبط با گردشگری ،ایجاد تعادل منطقه ای، تعدیل ثروت، دگرگون ساختن فعالیت های اقتصادی و سوق دادن درآ مد، از مناطق شهری به روستاها و بالاخره جلوگیری از برون کوچی روستاییان می تواند از جمله اثرات اقتصادی گردشگری باشد.
افزایش اشتغال خارجیان در صنعت گردشگری کشور میزبان ، به خروج درآمدهای عمده ی ایشان از کشور به سوی موطن خود منجر می شود. از این رو، وجوه کمتری در اقتصاد کشور میزبان جریان می یابد و از اثرگذاری گردشگری بر رشد اقتصادی کاسته می شود.
اگر منابعی که صرف ارائه ی خدمات و محصولات صنعت گردشگری در کشور میزبان شده اند، متعلق به این کشور نباشند، یا به عبارت دیگر این کشور در تولید و عرضه ی محصولات و گردشگری خود متّکی نباشد، آنگاه بخش قابل توجهی از وجوهی که گردشگران در آن هزینه می کنند، باید برای تأمین این منابع مجدداً از این کشور خارج شود. از این رو، هرچه درجه ی خود اتکایی صنعت گردشگری کشور میزبان بالاتر باشد درجه ی تأثیرگذاری فعالیت های مرتبط با این صنعت در اقتصاد ملی و منطقه ای بیشتر خواهد بود.
هر اندازه اقتصاد ملی کشور میزبان گردشگری بزرگ تر باشد و سهم این صنعت در مجموع فعالیت های اقتصادی کشور و به تعبیر دقیق تر اقتصادی ، سهم ارزش افزوده ی صنعت گردشگری در تولید ناخالص ملی قابل توجه تر باشد که به طور متعارف این امر در اقتصاده ای کوچک تر خود را نشان می دهد، آنگاه درجه ی تأثیرگذاری تحوّلات در صنعت گردشگری بر رشد اقتصاد ملی بیشتر خواهد بود.
جامعه ی توسعه یافته تر، دارای زیر ساخت های مناسب تری است. در چنین جامعه ای صنعت گردشگری با دیگر صنایع از تعامل بیشتر و منطقی تری برخوردار است. از این رو درجه ی توسعه یافتگی کشور میزبان با میزان تأثیرگذاری صنعت گردشگری بر رشد اقتصادی آن رابطه ی مستقیم دارد.
افزایش سرمایه گذاری های بخش خصوصی و مخارج دولت برای گسترش زیر ساخت های اقتصادی؛ اجتماعی مورد نیاز صنعت گردشگری خود به گسترش و افزایش تولید ناخالص ملی با ضریبی فزاینده و به صورت تکاثری خواهد انجامید.
هم چنین این که گردشگران در کشور میزبان چقدر و چگونه پول خرج می کنند نیز بر درجه ی تأثیر گذاری صنعت گردشگری در رشد اقتصادی آن کشور مؤثر است. نکته ی مهم در این جا تأکید بر دو ویژگی مهم کشور میزبان از نظر هزینه های گردشگران است. نخست اینکه هرچه مجموع مبالغی که گردشگران در یک کشور میزبان هزینه می کنند بیشتر باشد، صنعت گردشگری تأثیرات قابل توجه تری بر اقتصاد این کشور برجای می گذارد. ویژگی دوم آن است که هر گردشگر تا چه اندازه پول در کشور میزبان هزینه می کند. در واقع موضوع شدت هزینه های گردشگران به توانایی کشور میزبان در واداشتن گردشگران به پول خرج کردن وابسته است . به عبارت دیگر، موضوع هزینه کردن از سوی گردشگران به حدود امکانات و تنو ع جذابیت ها مرتبط می شو د. این امر، موجب گسترش حجم فعالیت های اقتصادی مرتبط با صنعت گردشگری در کشور میزبان می شود و بر درجه ی تأثیرگذاری این صنعت در رشد اقتصادی کشور میزبان تأثیری مستقیم برجای می گذارد.
موضوع وابستگی اقتصادی به یک صنعت یا بخش اقتصادی از مشکلات عمومی کشورهای در حال توسعه به حساب می آید. چنان که نمونه های معروف آن همچون وابستگی اعضای اوپک به صادرات نفت، کوبا به شکر، اکوادور به موز، شیلی به مس و نظایر آن همواره از عوامل تهدید کننده ی این اقتصادها و نقطه ی ضربه پذیر آن ها به حساب می آید، وابستگی کامل اقتصاد یک کشور به گردشگری نیز از این موضوع مبرا نیست . به گونه ای نمونه هایی از قبیل قبرس و مالدیو را می توان یافت که گردشگری بخش اصلی اقتصاد آ ن هاست و ضربات وارده به این بخش ، می تواند کل اقتصاد را تحت تأثیر قرار دهد.
صنعت گردشگری، صنعتی فصلی به حساب می آید و اشتغال فصلی، نقش مهمی در مجموع اشتغال در این صنعت دارد. برای این که گردشگری بتواند تأثیر بیشتری بر رشد اقتصادی کشور میزبان بگذارد، باید از درجه ی فصلی بودن گردشگری کشور میزبان کاسته شود.
ریشه های تقاضا برای بازدید از یک کشور در خارج از آن شکل می گیرد . یعنی اقتصاد کشور میزبان و درجه ی توفیق فعالی ت های گردشگری در آن ، تا حدود زیادی تابع روند فعالیت های اقتصادی در کشورهای مبدأ گردشگران است و کشور، میزبان کنترل چندانی برآن نخواهد داشت ؛
تأثيرات فرهنگي و اجتماعي گردشگری:
اماكن تاريخي و باستاني به علت كم توجهي و نبود اعتبارات لازم جهت مرمت و نگهداري در حال تخريب و نابود شدن مي باشند . در صورت توسعة صنعت گردشگري مي توان انتظار داشت كه از تخريب آثار تاريخي جلوگيري شده و اختصاص بودجه براي مرمت آن توجيه اقتصادي پيدا كند. ضمنًا با افزايش مراودات ميان افراد بومي و مسافرا ن مختلف، طرفين با فرهنگ، عادات و رسوم يكديگر آشنا شده و شناخت فرهنگ هاي مختلف مي تواند در ايجاد يك محيط امن و آرام براي زندگي بشر مفيد واقع شود . البته دربارة تأثيرات فرهنگي گسترش جهانگردي بايد با احتياط رفتار نمود تا آداب و فرهنگ و رسوم بومي آسيب نبيند . آثار اجتماعي ؛ فر هنگي گردشگري به اين موضوع اشاره دارد كه گردشگري و مسافرت در نظام ارزشهاي افراد و جامعه، الگوي رفتاري، ساختارهاي اجتماعي، ك ميت و كيفيت زندگي جامعه ميزبان و گردشگران تأثير گذار است؛ اگر چه تمركز عمده مطالعات در اين زمينه بر مقاصد گردشگري است و به نواحي اعزام كننده گردشگر و خود گردشگران، كمتر توجه شده است .
گردشگری فرهنگی از انواع بسیار مهم گردشگری در جهان امروز به شمار می رود و می تواند نقش بسیار مهمی در کاهش فقر در مناطق محروم و دور افتاده که دارای منابع غنی فرهنگی و غیر مادی نظیر آداب و رسوم و فولکلور هستند، بازی کند. افزایش درک متقابل، برانگیختن حس احترام و خوش نگری به جامعه و فرهنگ حاکم، توجه به هنرهای محلی ؛ به ویژه موسیقی، تئاتر و صنایع دستی را می توان از جمله نقش های اجتماعی و فرهنگی گردشگری برشمرد. همچنین تغییر در ساختار اجتماعی و نیز تغییر در نقش های اجتماعی، ایجاد فرصت های جدید اجتماعی برای ساکنان، کاهش نابرابری های اجتماعی و کمک به حفظ میراث فرهنگی از دیگر نقش های مهم صنعت گردشگری در این زمینه به حساب می آید .
نقش زیست محیطی گردشگری
کمک به حفظ نواحی طبیعی مهم و حیات وحش، کمک به اصلاح کیفیت محیطی نواحی ؛ چرا که جهانگردان علاقه مند به بازدید از جاهای جذاب، تمیز و بدون آلودگی هستند، توسعه و بهبود تشکیلات زیر بنایی، جاده سازی، لوله کشی آب، تدارک سیستم فاضلاب و … که موجب بهبود شرایط محیطی و کاهش انواع آلودگیها می شود. البته به هیچ عنوان نباید از پیامدهای منفی گردشگری غافل بود چون که هرگونه توسعه بدون برنامه در این صنعت می تواند عواقب منفی زیست محیطی و اجتماعی و حتی اقتصادی را در پی داشته باشد.
تأثیر عوامل زیست محیطی شامل صدمه‌هایی است که بر محیط طبیعی، به ویژه با توجه به حومه‌ای کردن اماکن طبیعی، رشد زیربناهای ارتباطی مانند: جاده‌ها و خیابان‌ها و آلوده نمودن رودخانه‌ها و سواحل وارد می‌شود .ساخت جاده‌ها مستلزم تخریب جنگل، دشتها و کوه‌ها است و این امر خسارات جبران ناپذیری بر محیط زیست وارد می‌سازد و علاوه بر آن با عبور خودروها از این جاده‌ها تأثیرات مخربی بر آلودگی هوا خواهد گذاشت همین مسئله را می‌توان در دریاها مشاهده کرد حرکت کشتی‌ها و سوختی که استفاده می‌کنند، غرق شدن یا آتش‌سوزی کشتی‌ها علی‌الخصوص کشتی‌هایی که حامل سوخت هستند موجب آلوده سازی آبها و اسیب به زیست جانوری می شود. صدای کشتی‌ها، خودروها، قطار و هواپیماها همگی عامل آلودگی صوتی و در نتیجه موجب وارد آمدن آسیب‌های جدی به محیط زیست می باشند. رفت و آمد جهانگردان در جنگل‌ها، کوه‌ها، قایق‌رانی بر روی آبها، شلوغی، سر و صدا، جاده سازی، عبور وسایل نقلیه و غیره موجب فرسایش و تغییر محیط گیاهی و جانوری می‌شود.
اندازهگیری آثار و صدمات توریسم، برای ارزیابی آثار یا پیامدهای زیست محیطی از روش(EIAEnvironmetal impact assesment) استفاده می‌شود که به عنوان ارزیابی آثار زیست محیطی خوانده می‌شود .
برای بهره‌برداری متناسب با ظرفیت محیط از ظرفیت برد استفاده می‌شود. این اصلاح به مفهوم تعداد دوره‌های کاربری یک منطقه تفرجی در طول سال است، بدون اینکه زوال دایمی فیزیکی و زیستی در توان منطقه برای پشتیبانی فعالیت توریسم حاصل آید و آسیب محسوس به کیفیت توریسم وارد شود . به عبارت دیگر ظرفیت برد بهینه شامل حداکثر تعداد توریستی است که می‌توانند با استفاده از تسهیلات توریستی پذیرایی شوند و ضمن حداکثر استفاده از تسهیلات تفرجی آسیبی به محیط زیست وارد نکند .
اثرات مثبت گردشگری
تاثیرات مثبت فرهنگی
- افزایش میزان تکلم بازدیدکنندگان به زبان محلی
- تمایل جامعه میزبان برای پذیرفتن و یادگیری زبان‌های دیگر به منظور برقراری ارتباط بیشتر با گردشگران
- ایجاد و تقویت حس خویشتن‌شناسی بین ساکنان
- کمک به ساکنان محلی در کسب شناخت بیشتر فرهنگ بومی
- افزایش غرور ملی و فرهنگی
- ایجاد شرایط مناسب برای مشارکت فعال ساکنان بومی در معرفی فرهنگ و آثار فرهنگی منطقه به میهمانان
- احیاء و حفظ افسانه‌ها و رسوم محلی که ممکن است فراموش شوند
- احیای هنر و سنت‌های بومی
- تشویق رشد اقتصاد محلی از طریق گردشگری فرهنگی واحیای آثار وابسته تاریخی – فرهنگی
تأثیرات مثبت اجتماعی
- بهبود کیفیت زندگی
- افزایش امکانات تفریحی و سرگرمی
- بهبود کیفیت خدمات شهری
- بهبود کیفیت خدمات عمومی از بهداشت، پلیس و …
آثار مثبت زیست محیطی
- حضور جهانگرد موجب حفظ و نگهداری گونه‌های خاص گیاهی و جانوری که در معرض انقراض قرار دارند می‌شود.
- گردشگری فعالیت گروه‌های ذی نفوذ طرفدار محیط را در پی دارد و موجب گسترش مطالعات در زمینه محیط می‌شود.
- گردشگری موجب شناسایی هر چه بیشتر یک محیط و جانوران آن می‌گردد.
- توجه محققان بر منابع خاص طبیعی شامل جنگل‌ها، سواحل، کوه‌ها و دریاها را بیشتر می‌کند.
- گردشگری می‌تواند رفتار مردم منطقه را در جهت حفظ هر چه بهتر محیط زیست تغییر دهد.
- احیای ساختمان‌های موجود (بازنده‌سازی) و اماکن تاریخی
- حفاظت از منابع طبیعت، در بسیاری از مناطق جهان سوم با احداث و حفاظت پارک‌های ملی می‌توان این اثر را مشاهده کرد .
منبع
جوادیان،ابوالفضل(1392)، تاثیر ابعاد فرهنگی بر توسعه و تقویت گردشگری،پایان نامه کارشناسی ارشد،مدیریت بازرگانی،دانشگاه آزاداسلامی
از فروشگاه بوبوک دیدن نمایید
دیدگاهی بنویسید