« بیشتر تلاش می کنیم تا با ما مطمئن پژوهش کنید. »مهارت زندگی
در زمينه مهارت‌هاي زندگي، تعاريف و طبقه‌بندي‌هاي مختلفي ارائه شده است و صاحب‌نظران در تحقيقات خود، مهارت‌هاي مختلفي را مد نظر قرار داده اند كه حاكي از انواع مهارت‌هاي زندگي مطلوب است.
مورس. ايي. الياس، از دانشگاه راجرز در آمريكا مفهوم عامي از ماهيت مهارت‌هاي زندگي بدست مي‌دهد:
مهارت‌هاي زندگي يعني ايجاد روابط بين فردي مناسب و مؤثر، انجام مسئوليت‌هاي اجتماعي، انجام تصميم‌گيري‌هاي صحيح، حل تعارض و كشمكش‌ها بدون توسل به اعمالي كه به خود يا ديگران صدمه مي‌زنند .
مهارت‌هاي زندگي عبارتند از مجموعه‌اي از توانايي‌ها كه زمينه سازگاري و رفتار مثبت و مفيد را فراهم مي‌سازند. اين توانايي‌ها فرد را قادر مي‌سازند تا مسئوليت‌هاي نقش اجتماعي خويش را بپذيرد و بدون لطمه زدن به خود و ديگران با خواست‌ها، انتظارات و مشكلات روزانه بوي‍ژه در روابط بين فردي به شكل مؤثري روبرو شود .
مهارتهای زندگی یک رویکرد مبتنی بر تغییر رفتار یا شکل دهی رفتار است که برقراری توازن میان سه حوزه را مد نظر قرار می دهد. این سه حوزه عبارتند از: دانش، نگرش و مهارتها. تعریف یونیسف بر شواهد پژوهشی مبتنی است و نشان میدهد، اگر در توانمندسازی افراد جامعه بحث دانش، نگرش و مهارت به صورت تلفیقی مورد توجه قرار نگیرد نتیجه مورد انتظارش یعنی کاهش رفتارهای پر خطر به دست نمیآید. به طور کلی مهارتهای زندگی عبارتند از: تواناییهایی که منجر به ارتقای بهداشت روانی افراد جامعه، غنای روابط انسانی، افزایش سلامت و رفتارهای سلامتی در سطح جامعه میگردند. مهارتهای زندگی هم به صورت یک راهکار ارتقای سلامت روانی و هم به صورت ابزاری در پیشگیری از آسیبهای روانی- اجتماعی موجود در جامعه نظیر اعتیاد خشونتهای خانگی و اجتماعی، آزار کودکان، خودکشی، ایدز و موارد مشابه قابل استفاده است .
هانتر، مهارت‌هاي زندگي را راه رسيدن به شرايط بهتر مي‌داندكه با آموختن آن مي‌توان زندگي مؤفق‌تري را تجربه نمود .
گازاد و همكاران ، مهارت‌هاي زندگي را چنين تعريف كرده اند: همه مهارتها و آگاهي‌ها كه لازمه زندگي مؤثر هستند و در چهار زمينه زندگي خانوادگي، تحصيلي، اجتماعي و شغلي لازم و ضروري‌اند. به طوري‌كه در هر يك از اين زمينه‌ها قابل تعريف و اندازه‌گيري به صورت عيني باشند .
در تعريف جديد يونيسف از مهارت‌هاي زندگي چنين بيان مي‌گردد كه مهارت‌هاي زندگي شامل گروه بزرگي از مهارت‌هاي روان‌شناختي اجتماعي و بين‌فردي است كه توانايي كمك به افراد در ساخت تصميم‌گيري شخصي، مكالمات مؤثر و تكامل الگوبرداري و مهارت‌هاي خودمديريتي را دارد كه ممكن است به آنها در هدايت به سوي زندگي سالم، ياري رساند .
مهارت‌هاي زندگي، مهارت‌هاي شخصي و اجتماعي هستند كه كودكان و نوجوانان بايد آنها را ياد بگيرند تا بتوانند در مورد خود، انسانهاي ديگر و كل اجتماع به طور مؤثر و شايسته عمل كنند .
طبق نظر داردن و همکاران ، مهارت‌هاي زندگي براي زندگي اثربخش ضرورت دارند و براي سراسر دوره‌هاي زندگي : كودكي، نوجواني، بزرگسالي مورد نظر هستند. مهارت‌هاي زندگي، اساساً يك مبناي رشدي از زندگي ارائه مي‌دهد كه اين اساس و مبناي رشدي، همانگونه كه فرويد مطرح كرده است، همه ما را قادر مي سازد كه دوست داشته باشيم و كار سازندهاي را انجام دهيم، عبور موفقيت‌آميز از اين مسير زندگي در چهار زمينه مهم خانوادگي، تحصيلي، اجتماعي و شغلي نيازمند به مهارت و كارآيي در مهارت‌هاي زندگي است .
اجزاء مهارت‌هاي زندگي شامل مهارت‌هاي خودمديريتي و مهارت‌هاي اجتماعي است. مهارت‌هاي خودمديريتي فردي شامل توانايي تصميم‌گيري و حل مسئله، آگاهي از تأثيرات اجتماعي و مقاومت در برابر آنان، مقابله با اضطراب و افسردگي، خشم و ناكامي، تعيين هدف، خود رهبري و خودتقويت‌دهي مي‌باشد. مهارت‌هاي اجتماعي نيز بخش ديگري از مهارت‌هاي زندگي است كه شامل برقراري ارتباط اجتماعي، مهارت جرأت‌مندي كلامي و غير كلامي، احترام گذاشتن و افزايش شايستگي اجتماعي مي‌باشد .
اصطلاح مهارت در معاني مختلفي به كار رفته است. وقتي مي‌گوييم كسي مهارت انجام كاري را دارد، به اين معني است كه او توانايي‌هاي لازم براي انجام صحيح آن كار را دارد. بر اين مبنا و با توجه به معناهاي مختلف مهارت، از مهارت‌هاي زندگي تعاريف مختلفي ارائه شده است .
پيت‌من ، مهارت‌هاي زندگي را به عنوان توانايي‌ها، دانش‌ها، نگرش‌ها و رفتارهايي تعريف كرده است كه جهت شادماني و موفقيت در زندگي آموخته مي‌شوند. اين مهارتها انسان را قادر مي‌سازند تا با موقعيت‌هاي زندگي، سازگاري يابند و به آنها تسلط داشته باشند. از طريق رشد اين مهارتها افراد ياد مي‌گيرند كه به راحتي با ديگران زندگي كنند. احساس خود را با امنيت خاطر، بيان كنند و زندگي را دوست داشته باشند .
علاوه بر تعريف مهارت‌هاي زندگي در قالب توانايي‌هاي رواني – اجتماعي اصطلاح مهارت در معاني مختلف ديگري از جمله موارد زير به كار رفته است.
- مهارت‌هاي مربوط به امرار معاش مانند اينكه چگونه فرد مشغول كار مي‌شود.
- مهارت‌هاي مراقبت از خود مانند مصرف غذاي سالم، درست مسواك زدن و … .
- مهارت‌هايي كه براي پرداختن به موقعيت‌هاي پرخطر زندگي استفاده مي‌شوند مانند توانايي نه گفتن در مقابل فشار جمع جهت استفاده از مواد مخدر .
بعبارت ديگر مهارت‌هاي زندگي مهارت‌هايي هستند كه براي افزايش توانايي هاي رواني – اجتماعي افراد آموزش داده مي‌شوند و فرد را قادر مي‌سازند كه به طور مؤثر با مقتضيات و كشمكش‌هاي زندگي روبرو شود. هدف از آموزش مهارت‌هاي زندگي، افزايش توانايي‌هاي رواني اجتماعي و در نهايت پيشگيري از ايجاد رفتارهاي آسيب‌زننده به بهداشت و سلامت و ارتقاء سطح سلامت روان افراد است. موريس ايي الياس از دانشگاه راجرز در آمريكا، مفهومي عام از ماهيت مهارت‌هاي زندگي به‌دست مي‌دهد:
مهارت‌هاي زندگي يعني ايجاد روابط بين فردي مناسب و مؤثر، انجام مسئوليت‌هاي اجتماعي، تصميم‌گيري‌هاي صحيح، حل تعارضها و كشمكش‌ها بدون توسل به اعمالي كه به خود يا ديگران صدمه مي‌زنند .
مؤسسه بريتانيايي تاكاد، تعريف ديگري از مهارت‌هاي زندگي به‌دست مي دهد؛ مهارت‌هاي شخصي و اجتماعي است كه كودكان و نوجوانان بايد آنها را ياد بگيرند تا بتوانند درمورد خود، انسانهاي ديگر و كل اجتماع بطور مؤثر، شايسته ومطمئن عمل نمايند.
سلبي ، مي‌گويد: هدف در آموزش مهارت‌هاي زندگي، افزايش توانايي‌هاي روحي- اجتماعي است. آن مهارت‌هايي كه فرد را در اداره مؤثر نياز‌ها، سختي‌ها، خطرها و فشارهاي زندگي روزانه توانا مي‌سازد. مهارت‌هاي زندگي چند‌گونه تعريف شدهاند مانند مهارت‌هاي فردي و اجتماعي كه افراد جوان را قادر مي‌سازد تا با خود، ديگران و با كل جامعه با مؤفقيت و سازگارانه كنار بيايند و مهارتها و رفتارهايي كه جوانان و بزرگسالان را آماده قبول مسئوليت‌هاي سنگين‌تر در زندگي مي‌نمايد. همچون انتخاب‌هاي درست و سالم، به‌دست آوردن مقاومت در مقابل فشارهاي منفي و به حداقل رساندن رفتارهاي زيان آور، استفاده از منابع جامعه با كمك توانايي‌هايي مانند استفاده از كامپيوتر، توانايي پيدا كردن كار، شغل يابي، خانه گرفتن و ….
مهارتهای زندگی، تواناییهای اجتماعی برای رفتار انطباقی مؤثر هستند که افراد را قادر می سازد تا با مقتضیات چالش های زندگی مقابله کنند. منظور از مهارتهای زندگی این است که هر کودک در کنار آموزش خواندن و نوشتن، به مهارت هایی دست یابد که بتواند ابتدا به شناخت درستی از خود دست پیدا کند و سپس به خوبی با افراد و محیط اطراف ارتباط برقرار سازد و به حل مشکلات خود و جامعه و محیط زیست یاری دهد .
بطور‌کلی مهارتهای زندگی عبارتند از تواناییهایی که منجر به ارتقای بهداشت روانی افراد جامعه، غنای روابط انسانی، افزایش سلامت و رفتارهای سلامتی در سطح جامعه میگردند. مهارتهای زندگی، هم به صورت یک راهکار ارتقای سلامت روانی و هم به صورت ابزاری در پیشگیری از آسیبهای روانی– اجتماعی مبتلا به جامعه نظیر اعتیاد، خشونتهای خانگی و اجتماعی، آزار کودکان، خودکشی، ایدز و موارد مشابه قابل استفاده است. به‌طور‌کلی مهارتهای زندگی ابزاری قوی در دست متولیان بهداشت روانی جامعه در جهت توانمندسازی جوانان در ابعاد روانی- اجتماعی است. این مهارتها به افراد کمک می‌کنند تا مثبت عمل کرده و هم خودشان و هم جامعه را از آسیبهای روانی– اجتماعی حفظ کرده و سطح بهداشت روانی خویش و جامعه را ارتقا بخشند .
در نهایت بنظر میرسد تعریف مناسب و کاملی از سوی کمالوند ، مطرح گردیده است که طبق این تعریف مهارتهای زندگی یعنی ایجاد روابط فردی مناسب و مؤثر انجام مسئولیتهای اجتماعی، انجام تصمیمگیریهای صحیح، حل تعارضها و کشمکشها بدون توسل به اعمالی که به خود یا دیگران صدمه میزنند. کودکان و نوجوانان باید این مهارتهای شخصی و اجتماعی را یاد بگیرند تا بتوانند در مورد خود، انسانهای دیگر و کل اجتماع به طور مؤثر شایسته و قابل اطمینان عمل نمایند.
منبع
عباسی،سعید(1395)، اثربخشی آموزش مهارت های زندگی بر کیفیت زندگی مادران دارای فرزند سندرم داون،پایان نامه کارشناسی ارشد،روانشناسی وآموزش کودکان استثنایی،دانشگاه علوم بهزیستی وتوانبخشی
از فروشگاه بوبوک دیدن نمایید
دیدگاهی بنویسید