مهارتهای زندگی

اصطلاح مهارت در معانی مختلفی به کار رفته است. وقتی گفته می­شود کسی مهارت انجام کاری را دارد مثلأ مهارت تایپ کردن، این بدین معنی است که او با آموزش و تمرین می­تواند به راحتی و به نحو احسن مطالب را تایپ نماید. او کاربرد تمام کلیدهای ماشین تایپ را می­داند و به طرز صحیح از انگشتان خود استفاده می­کند، او می­تواند بدون کمک کردن به کلیدهای ماشین تایپ، با سرعت مطالب را تایپ نماید. ممکن است هر کسی بتواند از یک دستگاه ماشین تایپ استفاده کند و مطالبی را تایپ نماید. اگر مهارت تایپ کردن را نداشته باشد، برای پیدا کردن کلیدها باید کمی وقت صرف کرده تا حروف را پیدا کند و یا ممکن است فقط با یک انگشت جملات را تایپ کند. یعنی، حتی در صورت نداشتن مهارت لازم، می­تواند مطالب را تایپ کند اما فرق بین کسی که مهارت تایپ کردن ندارد با کسی که این مهارت را دارد این است که او مطالب را در حداقل زمان با کمترین غلط تایپ می­کند ولی فرد عامی با حداکثر زمان و بیشترین غلط تایپ می­کند. داشتن مهارت در تمام زمینه ها مطرح است به عنوان مثال نجاری، رانندگی، آشپزی، نقاشی، مطالعه کردن و زمینه­های دیگر، درحقیقت مهارت یعنی داشتن توانایی­های لازم برای انجام صحیبح یک کار.

در برنامه آموزش مهارتهای زندگی، مهارت یعنی: توانایی ایجاد روابط بین فردی مناسب و موثر، انجام مسئولیت­های اجتماعی، انجام تصمیم گیری­های صحیح، حل تعارض­ها و کشمکش­ها بدون توسل به اعمالی که به خود یا دیگران صدمه می­زنند. به معنی دیگر مهارتهای زندگی، مهارت شخصی و اجتماعی است که هر فردی باید آنها را یاد بگیرد تا بتواند در مورد خود، انسان­های دیگر و کل اجتماع به طور موثر، شایسته و مطمئن عمل نماید. در پیشینه مربوط به بیست سال گذشته اصطلاحاتی به کار رفته و تعریف شده است که امروزه تحت عنوان مهارتهای زندگی مطرح می شود.برای مهارتهای زندگی تعاریف متعددی ارائه شده است که از آن جمله عبارتند از: مهارتهای زندگی، آن مهارت ها یا تکالیفی هستند که با عملکرد مستقلانه و موفقیت آمیز یک فرد در زندگی بزرگسالی ارتباط پیدا می­کند و کارآیی فرد را در اکثر فعالیت­ها افزایش می­دهد.

تاریخچه مهارت های زندگی

آموزش مهارتهای زندگی در سال و با اقدامات دکتر گیلبرت بوتوین، آغاز گردید. وی در این سال یک مجموعه آموزش مهارتهای زندگی برای دانش­آموزان کلاس هفتم تا نهم تدوین نمود که با استقبال فراوان متخصصان بهداشت روان مواجه گردید. این برنامه ی آموزشی به نوجوانان یاد می­داد که چگونه با استفاده از مهارت­های رفتار جرأت­مندانه، تصمیم­گیری و تفکر نقاد در مقابل سوء مصرف مواد از سوی همسالان مقاومت کنند. هدف بوتوین طراحی یک برنامه­ی واحد پیشگیری اولیه بود و مطالعات بعدی نشان داد که آموزش مهارتهای زندگی تنها در صورتی به نتایج مورد نظر ختم می­شود که همه­ی مهارت­ها به فرد آموخته شود. پژوهش­ها حاکی از آن بودند که این برنامه در پیشگیری اولیه­ی چندین نوع مواد مخدر از جمله سیگار موفق بوده است . به دنبال این اقدام مقدماتی، از سال 1993 به بعد سازمان جهانی بهداشت با هماهنگی یونیسف ، برنامه­ی آموزش مهارت­های زندگی را به عنوان یک طرح جامع پیشگیری اولیه و ارتقای سطح بهداشت روانی کودکان و نوجوانان معرفی نمود. این برنامه در کشورهای مختلف دنیا تجربه شده و گزارش­های امیدبخشی از کارایی این برنامه منتشر گردید.

اهمیت مهارت های زندگی

پژوهش­های متعدد نشان داده­اند که خودآگاهی، عزت نفس و اعتماد به نفس شاخص­های اساسی توانمندی­ها و ضعف­های هر انسان است. این سه ویژگی فرد را قادر می­سازد که فرصت­های زندگی­اش را مغتنم شمرده برای مقابله با خطرات احتمالی آماده باشد به خانواده و جامعه­اش بیاندیشد و نگران مشکلاتی که در اطرافش وجود دارد باشد و به چاره اندیشی بپردازد. مهارت­های زندگی به عنوان واسطه­های ارتقای سه ویژگی فوق الذکر در آدم­ها می­توانند فرد و جامعه را در راه رسیدن به اهداف فوق کمک نمایند.

 مهارتهای اصلی زندگی

کارشناسان مهارتهای زندگی را در چندین سطح دسته بندی می کنند:

• سطح اول: مهارتهای پایه ای و اساسی روان شناختی و اجتماعی هستند این مهارتها به شدت متاثر از فرهنگ و ارزشهای اجتماعی هستند نظیر خودآگاهی و همدلی.
• سطح دوم: مهارتهایی هستند که تنها در شرایط خاص مورد استفاده قرار می­گیرند نظیر مذاکره، رفتار جرات­مندانه و حل تعارض.
• سطح سوم: مهارتهای زندگی کاربردی هستند نظیر امتناع از سوء مصرف مواد.

این مهارتها عبارتند از:

مهارت تصمیم­گیری: در این مهارت افراد می­آموزند که تصمیم­گیری چیست و چه اهمیتی دارد آنها همچنین با انواع تصمیم­گیری آشنا شده مراحل تصمیم­گیری را گام به گام تمرین می­کنند. دانشجویان همچنین با رابطه موجود میان تصمیم­گیری و سایر مهارتهای زندگی از یک سو و رابطه تصمیم­گیری با پیشگیری اولیه در بهداشت روانی از سوی دیگر آشنا می­شوند.

مهارت حل مسئله: این مهارت عبارت از تعریف دقیق مشکلی که فرد با آن روبرو است شناسایی و بررسی راه­حل­های موجود و برگزیدن و اجرای راه­حل مناسب و ارزیابی حل مسئله بطوری که فرد دچار دغدغه و اضطراب نشود و از راههای غیر سالم برای حل مشکلات خویش استفاده نکند.

مهارت تفکر خلاق: توانایی تفکر خلاق یک مهارت سازنده و پایه برای نیل به سایر مهارت­های مرتبط با اندیشیدن است. در این مهارت افراد فرا می­گیرند که به شیوه­های متفاوت بیاندیشند و از تجربه­های متعارف و معمولی خویش فراتر رفته راه­حل­هایی را خلق نمایند که خاص و ویژه خودشان است.

 مهارت تفکر نقاد: این مهارت عبارتست از توانایی تحلیل عینی اطلاعات موجود با توجه به تجارب شخصی و شناسایی آثار نفوذی ارزش های اجتماعی، همسانان و رسانه­های گروهی بر رفتار فردی.

توانایی برقراری ارتباط موثر: این مهارت به معنای ابراز احساسات، نیازها و نقطه نظرهای فردی به صورت کلاسی وغیرکلاسی است.

مهارت ایجاد و حفظ روابط بین فردی: مهارتی است جهت تعامل مثبت با افراد به ویژه اعضای خانواده در زندگی روزمره .

منبع

حقمرادی کرمانشاهی،شکوفه(1394)، آموزش مهارتهای زندگی بر استرس و راهبردهای ترک اعتیاد،پایان نامه کارشناسی ارشد،روانشناسی عمومی،دانشگاه آزاداسلامی

از فروشگاه بوبوک دیدن نمایید