منابع تامين مالي جايگزيني

با توجه به دلايلي كه در مطالب قبلي ارائه گرديد اخيرا تحليل گران توجه بيشتري را به روش هاي تامين مالي جايگزين معطوف ساخته اند . محققان توجه خاصي به موضوع  دريافت هزينه از استفاده كننده، ماليات هاي ويژه و تامين منابع مالي از طريق جوامع و مناطق محلي از خودشان نشان دادند . اگرچه هيچ تحليل گر حرفه اي به اين نتيجه نرسيده است كه روش هاي مذكور مي توانند نقش اصلي را در تامين منابع مالي آموزش ايفا كنند ولي با اين حال مباحث جالبي در مورد حدود اندازه ي مشاركت روشهاي فوق در تامين منابع مالي آموزش به عمل آمده است .

تامين منابع مالي خصوصي: يكي از راههاي تامين منابع مالي از طريق دريافت هزينه از استفاده كننده مي باشد . بحث هاي اخير در زمينه ي افزايش دريافت مخارج از مصرف كنندگان موجب بروز مسائلي شده است. اين يك واقعيت است كه مسائل مالي و مالياتي اغلب دولت ها را به زحمت مي اندازد. همان طور كه در مطالب قبلي ارائه شد توانايي براي تامين منابع مالي بيش از حد كنوني محدود است اما بر خلاف سياست هاي اعلام شده يارانه هاي اجتماعي به ميزان كافي به سوي فقرا هدايت نمي شوند و منابع محدود اختصاص يافته براي آموزش به شكل غلطي مورد استفاده قرار مي گيرند . مسائل مذكور موجب شده است گروهي از پيشنهادها به منظور جايگزيني سياست فعلي يكسان نبودن قيمت پايين با سياست هايي كه قيمت ها را با توجه به نوع خدمت و نوع مصرف كننده متنوع مي سازند مطرح شود.  سياست هاي مذكور چنين پيشنهاد مي كنند كه :

• تعرفه ي استفاده كنندگان بايد به منظور انتخابي در سطوح بالاتر افزايش يابد و پرداخت يارانه براي خدماتي كه مزايا و منابع خصوصي قابل توجهي در پي داشته باشد قطع شود .
• اصلاح هزينه ها بايد به موازات تغيير و اصلاح در تامين منابع مالي انجام پذيرد و بايستي به سرمايه گذاري آموزشي با بازده بالا مانند آموزش ابتدايي اهميت داده شود .
• به منظور حمايت از فقرا ميزان افزايش قيمت بايد متناسب با توانايي كشورها براي توسعه ي طرح هاي كمك هاي بلاعوض تحصيلي و طرح هاي پرداخت وام باشد .

تامين منابع مالي از طريق جوامع محلي : آيا مدارس مي توانند به منظور برخورداري از تامين منابع مالي بيشتر آن چنان كه در ايالات متحده متداول است به جوامع محلي اتكا كنند .

پاسخ اين سوال به ميزان خود مختاري جوامع محلي وامكان آنها براي ايجاد درآمد بستگي دارد.  تجربه ي بين المللي بسيار متنوع تر از آن است كه بتوان نتيجه اي عمومي از آن استخراج كرد. با اين حال در كشورهاي در حال توسعه برداشتن گام هاي اساسي در شيوه ي اداره مناطق حتي در صورتي كه قوانين به جوامع محلي اجازه ي مشاركت براي سرمايه گذاري در آموزش را بدهند امري ضروري است به وي‍ژه آن كه پيشرفت مذكور از آن جنبه اهميت دارد كه ماليات بر دارايي اصلي ترين شيوه اي است كه به وسيله آن مدارس محلي در آمريكاي شمالي تامين مي شوند اينگونه ماليات ها نسبتا كارآمد وعادلانه است ولي درمقام اجرا وپياده سازي با دشواري همراه اند، در بسياري از كشورهاي در حال توسعه به طور گسترده مورد استفاده قرار نگرفته اند.

چهارچوب کلی روشهای مختلف تامین منابع مالی آموزش و پرورش

طبقه بندی منابع مختلف تامین اعتبار برای آموزش و پرورش معمولا بر اساس طبقه بندی افراد ذي   نفع از این آموزشها صورت می گیرد.  سه گرو عمده ذی نفع در آموزش و پرورش عبارتند از :

• دانش آموزان
• کارفرمایان ؛ بخش خصوصی
• جامعه ؛ که دولت نماینده آن است .

در گروه اول،  منبع تامین هزینه ها ،دانش آموزان و یا والدین وی هستند.  در گروه دوم،   معمولا کارفرمایان ، شوراهای مختلف  در صورت وجود  و موسسات تحقیقاتی  که برای اجرای طرحهای تحقیقاتی با آموزش و پرورش قرار داد می بندند  هزینه های آموزش و پرورش را تامین می کنند. در  گروه سوم، مالیات دهندگان ، منبع تامین کننده اعتبار هستند . چه بودجه دولتها معمولا از این طریق تامین می شود به این سه گروه می توان افراد خیروبنگاههای خیریه را نیز افزود که منبع دیگری برای تامین منابع مالی آموزش و پرورش به شمار می روند .

سازوکارهای تامین منابع مورد نیاز اموزش و پرورش دو شکل عمده دارد :

• تامین مالی موسسات آموزشی
• تامین مالی دانش آموزان.

در گروه اول ، منابع کسب درآمد موسسات به 3 گروه کلی تقسیم می شوند پرداختهای انتقالی درآمدهای جاری و بازار اعتبارات  عمده ترین پرداختهای انتقالی به آموزش و پرورش کمک های مالی یکجاست.

در این گروه، کمکهای سرمایه ای بلاعوض است و سازوکار سوم اعطای معافیتهای مالیاتی به موسسات آموزش و پرورش در بخش درآمدهای جاری ، عمده ترین منبع درآمد شهریه های پرداختی از طرف والدین یا بنگاههایی که دانش آموزان در آن تعهد خدمت سپرده اند و یا بنگاههای تضمینی هستند نمونه این بنگاههای تضمینی  شورای تامین اعتبار آموزش و پرورش در انگلستان است . منبع دیگر درآمد در این بخش قراردادهای تحقیقاتی منعقد شده با دولت یا صنایع و یا خارج از کشور است . و منبع دیگر در همین بخش درآمد حاصل از فعالیتهای تجاری ؛ مانند اجاره سالن کنفرانس و سایر موارد کسب درآمد از اموال و دارایی های وزارت آموزش و پرورش است.

منبع سوم کسب درآمد موسسات اموزش و پرورش بازار اعتبارات است که معمولا نسبت به دو منبع دیگر سهم کمتری دارد . در این گروه نیز وامها ممکن است تجاری باشند یعنی وامهایی از طریق نظام بانکی که در اختیار همه سازمانها قرار می گیرد و برای همه شرایط یکسان دارد و یا اینکه وامهای خاص یارانه ای باشند .

در گروه دوم که اعطای اعتبار و یا تامین مالی دانش آموزان مطرح است منابع درآمدی این گروه خود به سه شکل پرداختهای انتقالی درآمدهای جاری و وامهاست .

پرداختهای انتقالی یا از طرف خانواده ها است یا از طرف صنایع.  سازمانهایی که ضامن یا از طرف دولت ،مالیات دهندگان  و یا از طرف خود موسسات آموزش و پرورش ؛ که شکل اخیر بیشتر در ایالات متحده رواج دارد .انواع معافیتهای مالیاتی برای هزینه های تحصیلی دانش آموزان نیز نوعی پرداختهای انتقالی از طرف دولت محسوب می شود .

اشکال مختلفی از پرداختهای انتقالی غیر نقدی ، نیز وجود دارند که از جمله کمک هزینه زندگی شامل غذا و رفت و آمد است . نوع بسیار مهم یارانه ، یارانه شهریه است که مهم ترین یارانه ای است که در اروپا از طریق مالیات تامین می شود .

به این ترتیب مجموع شقوق مختلف تامین منابع مالی آموزش و پرورش را می توان به صورت جدول تنظیم کرد.البته آنچه در سطح بین المللی در حال حاضر رواج دارد دقیقا مطابق الگوی جدول نیست و ممکن است راههایی برای تامین منابع مالی آموزش و پرورش وجود داشته باشد که در این جدول به آنها اشاره نشده باشد ولی جدول مزبور چهارچوبی را تنظیم می کند که اطلاعات وسیع و پیچیده موجود را ساده تر نشان دهد.

جد ول منابع و انواع راههای تامین مالی در آموزش و پرورش

 تامین منابع مالی دانش آموزان : در این سازوکار ، منبع تامین مالی موسسات آموزش و پرورش دانش آموزان و یا والدین وی هستند . به دلایل مختلف والدین برای تامین مالی آموزش و پرورش مورد توجه خاص هستند از جمله این دلایل علاقه ای است که نسبت به موفقیت فرزندان خود دارند علاقه ای است که نسبت به موفقیت فرزندان خود دارند و کاملا مایل به پرداخت هزینه های تحصیل فرزندانشان هستند که این فرزندانشان هستند که این امر درست در نقطه مقابل پرداخت مالیات قرار دارد. از طرف دیگر این تمایل آنها در پرتو توان مالی آنهاست، زیرا والدین دانش آموزان در زمان تحصیل فرزندانشان در نقطه اوج الگوی درآمد چرخه زندگی خود قرار دارند. عده ای  از محققین حتی از این فراتر رفته و می گویند در این برهه هزینه های زندگی والدین نیز به اندازه ابتدای زندگی نیست و به حدی رسیده که باری بر آنان تحمیل نمی کند و چندان نیازی به صرف هزینه های زیاد برای کالاهای مصرفی با دوام ندارند و تنها رقیبی که هزینه های تحصیلی فرزندان وجود دارد پس انداز برای دوران بازنشستگی است .

در مقابل دلایل و مباحثی علیه لزوم پرداخت هزینه تحصیل توسط والدین مطرح می شود ،از جمله این که : اولا همه والدین استطاعت مالی ندارند هر چند که در نقطه اوج نسبی چرخه درآمدی خود باشند بخصوص در مورد خانواده هایی که فقط یک سرپرست  نان آور  دارند.

ثانیا بعضی از والدین از پرداخت هزینه سرباز می زنند و بسیاری از خانواده ها ، بخصوص در مورد دختران این هزینه ها را ضروری تلقی نمی کنند و مصارف دیگر و پس انداز را واجب تر می دانند در این زمینه مساله سن استقلال فرزندان مطرح می شود والدینی که تمایل دارند که فرزندانشان زود مستقل شوند افزایش وابستگی مالی آنها را در 18 تا 24 سالگی نخواهند پذیرفت .

مساله اول تا حدودی باعث می شود که اصل برابری فرصتها که از اصول پذیرفته شده اساسی در آموزش و پرورش است تحت الشعاع و مورد تخطی قرار گیرد. همچنین اگر معتقد باشیم که هر کشوری باید از استعدادهای افراد بیشترین و بهترین استفاده را بکند در صورت عدم تمایل و توانایی برخی از والدین به پرداخت هزینه ی تحصیل فرزندشان این هدف نیز حاصل نخواهد شد این اصل نیز منتفی می شود.  دلیل سوم این اندیشه را تداعی میکند که بعضی از  دانش آموزممکن است بتوانند هزینه های تحصیل را خودشان بپردازند و نیازی به حمایت والدینشان نداشته باشند .

دانش آموزان معمولا هزینه های تحصیل را به سه طریق می توانند تامین کنند :

• بازیافت اقتصادی و عدم مصرف بعضی کالاها و تفریحات موجود اما با این روال آنقدر پس انداز نخواهند داشت که شهریه و مخارج دیگر را کاملا تامین کنند .
• کار پاره وقت در ایام تعطیل برای دوره متوسطه این روش بخصوص وقتی مکمل دروس دانش آموز باشد و موازی با آن عمل کند بسیار با ارزش است و بر آن تاکید زیادی شده است اما مساله در این است که وقت افراد محدود است و فرصتهای شغلی نیز محدودند ، در ضمن دریافتی آن هم زیاد نیست .
• معمولا اهمیت و اولویت هر نظام تامین اعتبار بستگی به این دارد که نظام مزبور تا چه حد محصول تولید شده در اینجا آموزش عالی ؛ را قابل دستیابی سازد یعنی افراد بیشتری بتوانند کالا یا خدمت تولید شده را خریداری کنند . شهریه یا اصول قیمت هر کالا یا خدمتی به چند عامل بستگی دارد .

منبع

رامه،صادقعلی(1389)، وضعيت موجود و ارائه راهكارهاي نوين تامين منابع مالي آموزش و پرورش، پایان نامه کارشناسی ارشد،علوم تربیتی،دانشگاه آزاداسلامی گرمسار

ازفروشگاه بوبوک دیدن نمایید