مفاهیم ومبانی هویت
نظریه های مربوطه به هویت :
از نظر لغوی واژه هویت به دو معنای ظاهراً متناقض به کار می رود:
همسانی و یکنواختی مطلق
تمایز، اگر چه این دو معنا متضادند ولی به دو جنبه اصلی هویت جنبه اجتماعی و جنبه شخصی فردی معطوف هستند، بیشتر روانشناسان و نظریه پردازان شخیص پیش از اریکسون هویت را در ابتدا امری فردی و مشخص می دانستند هرچند هویت اجتماعی را هم انکار نمی کردند، از دیدگاه این نظریه پردازان هویت احساس تمایز، تداوم و استقلال شخصی نامیده می شد. جاکوبسون ، اریکسون به عنوان اولین نظریه پرداز مهم هویت آن را به صورت یک احساس نسبتاً پایدار از یگانگی تعریف کرد یعنی علارقم تغییر رفتارها، افکار، احساسات، برداشت یک فرد از خود همواره مشابه است، علاوه بر این او می گوید: این احساس که ما چه کسی هستیم باید با نگرشی که دیگران نسبت به ما دارند نسبتاً همخوان باشد، این مساله به اعتقاد اریکسون،در اهمیت رابطه بین فرد و جامعه تاکید دارد. بیابانگرد ،در اینجاست که نخستین تفاوت نظریه اریکسون با دیگران که هویت را امری فردی می دانستند آغاز می گردد. از نظر اریکسون آنچه هویت من نامیده می شود آن جنبه از من است که پس از ایجاد بحران روانی- اجتماعی گذر از کودکی به بزرگسالی به بررسی ، انتقادات مبتنی بر چند جنبه تعریف می نامید :
- هویت یک پاسخ آشکار ضمنی به این پرسش است که من کیستم؟
- هویت بر تلفیق بین گذشته و آینده جهت تقویت حس یکپارچگی دلالت دارد،
- پاسخ به سئوال هویت باز ارزیابی منطقی از خود داده می شود که این ارزیابی به ملاحظه فرهنگ به ویژه عقاید و انتظاراتی که جامعه از فرد دارد صورت می گیرد،
- هویت فرایند یکپارچه سازی و مورد پرسش قرار دادن پیرامون حوزه های اساسی به خصوص حرفه ی آتی جنسیت عقاید سیاسی و مذهبی است که در نتیجه آن تعهد قابل انعطاف اما دیرپا در حوز های یادشده به وجود می آید این تعهد از جنبه عینی، تعامل موثر برد با جامعه و از جنبه های ذهنی حس اساسی وظیفه شناسی و وفاداری را ضمانت میکند.ازدیدگاه اریکسون،برای ساختن هویت فرددریک زمان بادوگروه ازاموردرگیراست.ازسویی بایدباتغییرات فیزیولوژیکی وشناختی خودسازگار شود وازسوی دیگرناگزیر از سازگاری با نظام های بیرونی است.
از این رو تشکیل هویت در نوجوانان شامل سه مرحله اساسی است:
نوجوان احساس تداوم وثبات می کند یعنی درک می کندکه درطول زمان همان شخصی است که قبلاً بوده است.
افراد جامعه ودیگران اوراشخصی باثبات بشناسند یعنی نوجوان بتواندتصویری باثبات از خود به محیط ارائه دهد.
او باید بر اساس شواهد عینی و اطلاعات ملموس که از محیط دریافت می کند به ثبات شخصیت خود تداوم ببخشد و از تداوم آن اطمینان پیدا کند، در واقع تعریفی که اریکسون از هویت ارئه داده است در واقع نشان دهنده ترکیب مهارتها، جهان بینی و همانند سازی دوران کودکی است که به صورت یک کل کم و بیش منسجم، پیوسته و منحصر به فرد درآمده و برای نوجوان احساس تداوم گذشته و جهت گیری برای آینده فراهم می کند اریکسون والدین را مسئول ارائه یک چارچوب فکری و جهان بینی به نوجوان می داند، بنابراین پایه های اولیه خودپنداره در بافت خانواده یعنی توسط والدین و تجارب محیطی شکل می گیرد و در اکثر مواقع تصویری (چه مثبت، چه منفی) که آنها از خود دارند بسیار شبیه تصویری است که والدین برای آنها ساخته اند.پس از اریکسون ، مارسیا، درطرح عقلانی کردن شکل گیری هویت اریکسون را از طریق فرایند مصاحبه قابل بهره برداری نمود، این فرایند بر دو چیز متمرکز بود:
- بحرانی که در آن فرد انتخابها و امکانات دیگر را کشف می کند .
- تعهدی که در آن افراد یک هویت بخصوص را سرمایه گذاری می کنند.
وی با انطباق بر دو معیار کاوشگری و تعهد با سه حوزه عملکرد کلی یعنی شغل، ایدئولوژی، ارزش های بین شخصی روشی برای سنجش «منزلت هویت من» به وجود آورد.مارسیا، منزلت های هویتی را اینطور نامگذاری کرد هویت دنباله رو ،هویت سردرگم،هویت بحران زده ،و هویت یافتگی.افراد هویت یافته بحران اکتشاف را تجربه کرده اند و از این طریق تعهدات راسخ و محکمی برایشان به وجود آمده است. افراد دارای هویت بحران زده در حال تجربه به بحران هویت و اکتشاف هستند ولی تعهد برایشان حاصل نشده است.
فرد دارای هویت دنباله رو به هویتی متعهد است که حاصل تجربه و بحران ها و اکتشاف همراه آن نیست، و همواره در پی الگوی هستند و نهایتاً افراد دارای هویت سردرگم که تعهدات محکم هویتی ندارد به گونه ای این فعال و در حال کشف و درک چنین تعهداتی نیستند بدین ترتیب در بین این چهارمنزلت هویتی منزلت سردرگم، دنباله رو در کمترین سطح توسعه سافتگی قرا دارند و نسبتاً نابالغ و هویت بحران زده شرایط میانه ایی دارد نشانگر حرکت هایی به سمت منزلت های پخته تری مانند هویت یافتگی است.ساخت گرایان نظریه پردازان دیگری بودند که هویت را به عنوان ساختار خود عبارت است از یک سازمان پویا خودساخته و درونی از کشاننده ها، توانایی ها، باورها و تاریخچه فردی در نظر رفته اند تحول این ساختار زمانی است که افراد نسبت به یگانگی و شباهتشان به دیگران نقاط قوت و ضعف خود در روش هایی که اتخاذ می کنند آگاه تر باشد، و رشد کمتر آن زمانی است که افراد درباره تمایزشان از دیگران دچار اغتشاش باشند و برای ارزشیابی خودشان بیشتر به منابع بیرونی تکیه نمایند.
ساختگرایان ویژگی های رفتاری فردی را که هویت روشنی دارند شامل:
- خودپنداره قوی
- روشنی اهداف
- آسیب پذیری اندک
- پذیرش خود
- قدرت تصمیم گیری بدون تزلزل
- احساس مسئولیت در برابر زندگی می دانند.
از سوی دیگر دیدگاههای غیرساختاری نظیر پست مدرنیسم و سازه گرایی اجتماعی وجود دارند که برخلاف دیدگاههای ساخت گرا هویت را مفهوم ثابتی نمی دانند بلکه معتقدند هویت نشان دهنده کثرت و پیچیدگی طبیعی انسان است از نظر ایشان انسان هویت ثابت و واحدی ندارد بلکه دارای هویت های چندگانه هستند و هویتشان در تعاملات اجتماعی شکل می گیرد و همواره در حال شکل گیری مجدد است بنابراین هویت افراد در تعاملات اجتماعی و همچنین در فرایند درمان قابلیت تغییر دارد. یکی دیگراز نظریات مربوط به سبکهای هویت نظریه برزونسکی ، است در این نظریه الگوی شناختی اجتماعی مطرح است که در آن به تفاوتهای نوجوان در استفاده از فرایندهای شناختی- اجتماعی مهارتهای حل مسأله، مواجهه با مشکلات زندگی، درگیری با تکلیف و برخورداری از سلامت عمومی روانشناختی پرداخته شده است.
بر اساس این مدل برزونسکی سه نوع سبک هویتی را مشخص کرده که عبارتند از:
- سبک هویت اطلاعاتی
- سبک هویت هنجاری
- سبک هویت سردرگم- اجنتابی،
این سبکهای هویت با در نظر گرفتن دو معیار تعهد، میزان پایبندی به اعتقادات، باورها، ارزش های مشخص و اکتشاف یا میزان جستجوی فعالانه ؛ تلاش فردبرای انتخاب و دستیابی به ارزش ها و باروها و شغل وغیره و وجود یا عدم وجود این معیارها معنای روانشناختی مشخص تری می یابد افرادی که دارای سبک هویتی اطلاعاتی هستند فعالانه و تا حدوی آزادانه به جستجوی فعالانه اهداف و ارشهای خود پرداخته و پس از دستیابی به آن تعهد و پایبندی مستحکمی را نسبت به باروهایشان حفظ می کنند این سبک بهترین نوع هویت محسوب می شود به شرطی که نظارت والدین تبدیل به مداخله والدینی نشده باشد ویژگی های این گروه: ارزیابی و بررسی گزینه های مختلف- سلامت روانشناختی بالا- مشخص و خود واقعی- پذیرش ضعفها. در سبک هویت هنجاری افراد از مراجع قدرت تبعیت کرده و مستقلانه در جستجوی تفکرات شخصی نیستند یعنی به اکتشاف نمی پردازند اما به هنجارهای والدینی خود کاملاً متعهد می باشند ویژگی های این گروه عبارتند از: عدم بررسی و ارزیابی گزینه های مختلف- پذیرش هویت حاضر و آماده والدین بدون شناخت- انعطاف ناپذیری و رفتار متعصبانه- هراس از هر گونه اختلاف عقیده- تعصبات قومی و نژادی بالا- حساسیت بالا نسبت به انتقاد- سلطه پذیری- زود رنجی شدید- ترس از طرد شدن – ساخت هویت سردرگم- اجتنابی افراد از پذیرش مسئولیت و تکلیف اجتماب کرده و تلاش خاصی برای جستجوی اکتشاف محیط خود نکرده و تعهدی به باروها و ارزشهای والدینی یا شخصی ندارند.
ویژگی این گروه عبارتند از فقدان جهت گیری روشن در زندگی – عدم پایبندی به ارزشها و باروهای خاص- ناسازگاری بسیار بالا- پیوستن به فرقه ها وگروههای افراطی- مفهوم خودرشد نایافته- سپردن خود به دست تقدیر و سرنوشت- همرنگی سریع و بدون تفکر با اطرافیان- آمادگی بالا برای سوء مصرف مواد و الکل- احساس ناامیدی نسبت به آینده. برزونسکی مفهوم هویت را یک نظریه راجع به خویشتن می داند و اظهار می کند افراد نظریه پردازانی هستند که در فرایند استدلال نظری مربوط به خود درگیرند بر اساس دیدگاه او افراد به شیوه های متفاوتی به نظریه پردازی راجع به خود می پردازند یعنی افراد در چگونگی مواجهه و پردازش اطلاعات و تصمیم ها و تعارضات مربوط به هویت با هم تفاوت دارند.نظریه پردازان دیگری مانند ،کرپمن، پیتمن ولامک، توجه خود را به فرایندهایی که سبب شکل گیری هویت می شود معطوف کرده اند. ونیز فرایند هویت را یک نظام کنترل بخصوص و یک نظام کنترل ادراک می داند بر اساس این نظریه هویت یک مجموعه معانی به کارگرفته شده برای خود در یک موقعیت است که شخص را تعریف می کند و به عنوان هنجارها یا مرجع به کار می رود بر اساس نظر برک افراد در مواجهه با موقعیت های گوناگون به منظور هماهنگ کردن ادراک خویش با معیارهای درونی که برای خود دارند به صورت خود تنظیم عمل می کنند این خودتنظیمی به صورت پیوسته در جریان است.
بنابراین تنها زمانی که شرایط بهنجار و موافق با هنجارها در موقعینتی به هم برخورد توجه افراد جلب می شود . بر اساس نظریه کنترل هویت شکل گیری هویت یک فرایند سیبرنتیک است. بر اساس این فرایند بازخورد بین فردی دریافت شده منجر به ادراک از خویشتن می شود. این ادراک توسط مقایسه گر با درون داده ها هنجار هویت مقایسه می شود زمانی که هنجار با ادراک خویشتن ناهماهنگ باشد خطا یا اختلالی به وجود می آید که برای تایید رفتار منجر به اصلاح هویت درهم ریخته قبلی می شود برای اینکه اصلاح صورت گیرد رفتار شناختی ممکن است ادراکات خویشتن را به طور منظم شکل دهد و یا رفتاراجتماعی ممکن است ادراکات خویش را به طور منظم شکل دهد و یا رفتار اجتماعی ممکن است موقعیت بین فردی را تغییر دهد که منجر به بازخوردهای اجتماعی جدید می شود.
پايگاه هويت:
دستيابي :دستيابي به هويت از نظر رشدي پيشرفتهترين پايگاه است. فردي كه در اين حلقه قرار ميگيرد دورهاي از جستجوي جايگزينهاي هويت را پشت سر گذاشته و تعهدهاي به خوبي تعريف شدهاي را ايجاد كرده است. او به طور جدي انتخابهاي شغلي متعددي را در نظر گرفته و با توجه به شرايط خودش تصميمگيري كرده است؛ اگرچه انتخاب نهايي او ميتواند شكل تبديليافتهاي از خواستههاي والدين او باشد.در زمينه ايدئولوژي, عقايد گذشتهاش را مجددا ارزشيابي ميكند و به راهحل ميرسد كه او را آماده عمل ميكند. به طور كلي اگر در معرض تغييرات ناگهاني محيط قرار گيرد, خود را نميبازد. قدرت انعطاف, توصيفكنندة روش اين افراد با جهان است. آنان متفكر و دروننگر هستند و تحت تاثير استرس, از نظر شناختي عملكرد بسيار خوبي دارند. آنان حس شوخطبعي دارند و پذيراي تجارب جديد هستند. مارسيا هويت دستيابي را تقريبا شامل رويارويي با بحرانهاي شخصي و تصميمگيري متفكرانه ميداند. فرد نسبت به انتخابهاي گوناگون و دشواري كه زندگي برايش فراهم نموده, آگاه ميگردد و اين تقريبا رسيدن به ميان واگرايي است كه پياژه مطرح مينمايد. اريكسون ،در مورد اين پايگاه هويت واضحترين تعريف را مينمايد:«هنگامي كه فرد بتواند بين تصوري كه از يگانگي و ثبات دروني خود دارد و آن تصوري كه ديگران از يگانگي و ثبات وي دارند هماهنگي ايجاد كند, اعتمادبهنفس حاصل ميگردد و هویت شکل می گیرد ».
تعليق : اين پايگاه پيشدرآمدي به دستيابي هويت است. فردي كه در پايگاه هويت تعليق قرار دارد در حال گذراندن دورهاي از جستجو (بحران) است. تعهدهايي به شكل نسبتا مهم دارد. اين نوع هويت نتيجه تصميمگيري سنجيده يا تعليق ميباشد كه فرد به خود فرصتي ميدهد تا از فشار ناشي از مدرسه, دانشگاه يا اولين شغل تا حدي خلاص يابد و طي آن خود را در تجارب بيازمايد تا به شناخت عميقي در مورد خود برسد. اين فرد كوشش فعالي براي ايجاد تعهد دارد و سعي دارد كه بين منابع گوناگون هويت هماهنگي و همخواني ايجاد كند. اين نوجوانان ظاهري, گاه گيج و سردرگم دارند كه حاكي از دل مشغولي حياتي و منازعه درونياش با پرسشهايي است كه در بعضي مواقع به نظر ميرسد برايش غير قابل حل است. مارسيا تصوير منش آنها را به دو صورت نشان ميدهد: بعضي از آنان ممكن است در منازعه هويتشان برانگيخته و مضطرب باشند و سايرين بسيار متفكرند. آنان تقاضاي همنوايي را به آساني اجابت نميكنند و احساس پايداري از عزتنفس دارند.
ممانعت : اين افراد در عقايد خود راسخ هستند و از هر نوع جستجوي جدي اجتناب ميكنند. پيامد آن شكلگيري ساختارهاي هويت سختي است كه در مواجه شدن با موقعيتهاي جديد زندگي نفوذناپذير است. اطمينان و امنيت, پاداش اين افراد است. براي اينكه انتظار پيروي از نقشهاي از پيش تعيين شده را برآورده ساختهاند. اين افراد به ندرت به درمان رجوع ميكنند, مگر هنگامي كه رويدادهاي خارجي آنها را مجبور به ارزيابي مجدد عقايد و اهداف بررسي نشده گذشتهشان كند يا هنگامي كه اين عقايد تهديد ميشوند. اين افراد در برابر شرايط محيطي متقاضي سازگاري جديد, بسيار آسيبپذيرند و نيز تصميماتي كه بسياري از نوجوانان اين پايگاه از آن اجتناب ميكنند (به دليل ترس از دست دادن تاييد), ممكن است باعث كاهش عملكردهاي دوران بزرگسالي و محدود كردن امكان رشد شود. محيط تربيتي كه از جستجوي دوباره جايگزينهاي شغل و ايدئولوژيك حمايت ميكند و به تعهدهاي نابالغ پاداش نميدهد, ميتواند در خدمت رشد افراد اين پايگاه قرار گيرد .
پراكندگي : پراكندگي هويت از نظر رشدي پايگاه, داراي كمترين پيشرفت است و پايگاه فردي است كه به هيچ وجه جهت معيني در زندگي خود متعهد نشده باشد. اگر در گذشته دورهاي از بحران را تجربه كرده باشد, بدون آن كه در پي آن تعهدي را ايجاد كرده باشد, او در مورد هيچ چيز تصميم نگرفته است. او به موضوعات ايدئولوژيك بيعلاقه است يا يك رويكرد درهموبرهم دارد كه در آن يك نظريه همانقدر خوب است كه نظريات ديگر،و او جرات آن را ندارد كه از ميان اين دو نماهاي متعدد يكي را برگزيند .
بحران هویت
یکی از پدیده هایی که از سال های پایانی دوران نوجوانی آغاز شده و می تواند در سال های جوانی نیز ادامه پیدا کمد ،بحران هویت است . طرح پرسش هایی مانند : من کیستم به کجا تعلق دارد ؟ به کجا می روم؟ و نظیر آنها ،مظهر هویت یابی نوجوانی است .نوجوانان که در گذشته ای نه چندان دور ،فاقد تحلیل و قدرت استدلال بوده ، اینک می خواهد از راز و رمز امور سردرآورد . از این روز می توان گفت یکی از مسائل مهم در شکل گیری شخصیت فرد،مسئله کشف خود و هویت خویش است . پاسخ به سوال از کجا آمده ام و چه کاری را باید بکنم و سرانجام من چیست : همان هویت یا خود ماست . قرآن مجید بی هویتی را منشاء خود فروشی و خود زیانی می داند، زیرا تشخیص بی هویت در یک دادو ستد ،ارزنده ترین گوهر و سرمایه خود را به بهانه ی بسیار پایین و ناچیز می فروشد.
از این رو قرآن می فرماید : «خود را به بد چیزی فروختند هر یک از ما در زندگی خود افرادی را می شناسیم که سرگردان در بیابان ترسناک بی هویتی ،بدون هدف و رنجور ،شیرین ترین روزگار عمر خود را با ناکامی تباه می سازد و با هر نسیمی دگرگون شده و شخصیت ثابتی ندارند ،به هر کجا سفر می کنند یا با هرکسی رفیق می شوند و در واقع خود را به چیزی وابسته نمی دانند و در وجودشان مستقل احساس نمی کنند،مشکل اصلی آنها عدم احراز هویت است. براساس نظریه «اریکسون» اگرهویت شخص نوجوان در طی زمان و براساس تجربیات حاصلاز برخورد صحیح اجتماعی به تدریج ایجاد شود و نوجوان بتواندخودرابشناسد و از دیگران جدا سازد ،تعادل روانی تضمین میشود ، ولیاگردیگران وعدماعتماد جایگزین اعتماد گردد و به جای تماس با مردم ،فرد گوشه گیر و منزوی شود و به جای تحرک ،به رکودگراید و به جای خود آگاهی و تشکیل هویت مثبت ،دچار ابهام در نقش خود شود،هماهنگی و تعادل روانی وی به هم می خورد و به بحران هویت دچار می شود. در بحران هویت،فرد شدیداً دچار اضطراب و ناراحتی ذهنی است ، به طوری که نمی تواند جنبه های مختلف شخصیت خویش را در یک خویشتن قابل قبول و هماهنگ سازمان دهد .
جامعه بسترمهم هویت:
جامعه ای که درآن زندگی می کنیم نقش مهمی در شکل دهی هویت ما دارد. ما در خانواده به دنیا میآییم و بزرگ میشویم ، درمدرسه به تحصیل می پردازیم با دوستانمان معاشرت داریم به واقع ما محصور جامعه هستیم و درشکل گیری هویت ما،گروه های مختلف نقش دارند .
مهمترین بسترهایاجتماعی هویت :
- خانواده: کوچکترین واحد اجتماعی که نقش مهمی در طراحی هویت انسان دارد ، خانواده است .پد ومادر با بکارگیری ابزار مناسب می توانند به سالم سازی هویت فرزندان خودکمک شایانی کنند.
- محیط آموزشی: مراکز علمی و تحصیل به عنوان خانه دوم اکثر نوجوانان وجوانان همواره بخش مهمی از هویت اجتماعی افراد را سازمان می دهند .هویت مثبت و منفی ،تابع آموزش هایی این مراکز است .
- محیط اجتماعی : باورها ،ارزش ها ،سنت ها و آداب و رسوم موجود در جامعه که از طریق برنامه های رسانه های جمعی از رادیو ،تلویزیون ،مجلات ،روزنامه و غیره به نسل های بعدی انتقال می یابد ،در ساماندهی هویت جمعی نقش تعیین کننده ای دارد.
پیامدهای بحرانهویت :
گسستگی و بحران هویت ،پیامدهای فراوانی دارد که به برخی از آنها می پردازیم :
- احساس بیگانگی : یکی از آثار بحران هویت ،احساس تنهایی و جدایی از دیگران است .
- بیهدفی : فردی که خود را گم کرده و نقش موثر برای خویشتن نمی یابد ،خود را به هر موضوعی که در دسترس اوست ،مشغول نموده و انرژی اش را در آن زمینه صرف می کند، مثل : مکالمات بی هدف تلفنی .
- شخصیت منفعل : افرادی که به نحوی با مشکل فقدان هویت مواجه اند ودرروندهویت یابی آنها اختلال وارد شده ،معمولا منتظرند تا دیگران برای آنان تصمیم گرفته وشخصیتی برایشان قائل گردند .دراینصورت ابتکار عمل،خلاقیت و تکامل هویت از دستشان خارج شده و سر رشته زندگی شان به دیگران سپرده میشود.
عوامل موثر درپدیدآیی بحران هویت :
– فقر معنوی : بروزناهنجاری درجامعه وبسیاری از بحران ها، از جمله بحران هویت، ثمره نبود نظریات بنیادی مذهبی درباره هستی و انسان و دریک کلمه، عدم اعتقاد به مبدأ و معاد است. یکی دیگر از نظریه پردازان بزرگ تاریخ میگوید: بحرانهایی که اروپائیان در قرن حاضر دچار آن شده اند، اساساً به فقر معنوی برمیگردد ،تنها راه درمان این فروپاشیدگی اخلاقی که غرب ازآن رنج می برد، بازگشت به دین است.
تحولات دوران بلوغ : اگرنوجوانی این مرحله را به سلامت طی نکند، دچار آشفتگی شخصیت و ختلال در هویت خواهد شد. تحقیقات نشان می دهد افراد بی هویت معمولا در دوران بلوغ دچارسرگشتگی وسرگردانی شده اند واین دوره را به سلامت طی نکرده اند.
خانواده :با توجه به تحولات دوران بلوغ ،نقش خانواده در هویت یابی یا بحران هویت نوجوانان مشخص میگردد.برخورد صحیح پدر ومادر با نوجوان ، به او کمک خواهدکرد تا از این برهه پر تلاطم بگذرد. اما هرگونه بی مهری از سوی آنان ،نوجوان را به تضاد درونی خواهد کشاند .خانواده ایکه فرزند راتحقیر میکنند ،فرصت تصمیم گیری به او نمی دهند و به روحیه استقلال خواهی و مسئولیتپذیری او توجهی ندارند، چه هویتی برای آن فرزند رقم می زنند.
آموزش و تربیت ناصحیح : بخش مهمی ازهویت افراد در مراکز آموزشی شکل میگیرد. اگر نهادهای آموزشی وکانونهای تربیتی ،وظیفه خود را در قبال شخصیت و هویت دهی مناسب به این افراد به شایستگی انجام ندهند، نتیجه ای جز وابستگی ، بیهویتی، احساس حقارت در برابر بیگانگان نخواهد داشت.
منبع
مرادی،ماریا(1394)، رابطه سلامت روان و پایگاههای هویت و منبعکنترل با اختلالات تغذیه ای در زنان،پایان نامه کارشناسی ارشد،روانشناسی عمومی،دانشگاه آزاداسلامی
از فروشگاه بوبوک دیدن نمایید
دیدگاهی بنویسید