مفاهیم ومبانی خلاقیت

تغییرات محیطی، مدارس و خلاقیت

 تداوم حیات مدارس (سازمان ها) به قدرت بازسازی آنها بستگی دارد؛ این بازسازی از طریق هماهنگ کردن اهداف با وضعیت روز ، و اصلاح و بهبود روش‌های تحقق این اهداف انجام می‌شود؛ مدارس (سازمان) در مسیر تطبیق خود با تغییرات ، ناگزیر از تقویت فراگردهای نوآوری و خلاقیت است، زیرا به مرور زمان، سازمان­های غیر خلاق از دور خارج می‌شوند یا مجبور می‌شوند سیستم خود را اصلاح کنند. در واقع، بروز تغییرات محیطی و اثر آن بر واحدهای تجاری و صنعتی، ضرورت ایجاد تغییر در آنها را اجتناب ناپذیر می‌سازد. این تغییر ممکن است در کیفیت خدمات، فن آوری؛ ساختار، فراگرد، روابط کارکنان، یا هر قسمت دیگر سازمان رخ دهد. در دهه‌های اخیر سرعت تغییرات محیطی به نحو شگفت آوری افزایش یافته است. بعلاوه ، امروزه به ضرورت پیش‌بینی نیازها و راه‌های رفع آنها تأکید بیشتری می‌شود؛ زیرا سازمان‌ها مجبورند که یا خود را برای ایجاد چنین تغییراتی آماده سازند یا خطر مواجهه با بحران‌های احتمالی را بپذیرند.

تاکنون عوامل کلیدي موفقیت مدارس توسط محققین در مدارس در شرایط متفاوتی مورد بررسی قرار گرفته، در مدارس، به خصوص در عصر حاضر ایجاد فرهنگ و ایجاد انگیزه در کارمندان برای آموزش فرزندان این مرز و بوم و در نتیجه تغییر رفتار کارکنان مورد نظر،  یکی از مهمترین کارهای مدیران این است؛ علاقمند به ماندن و ادامه فعالیت در سازمان هستند. آنچه که در دنیای امروز باعث موفقیت و دوام سازمان می‌شود استفاده از نیروی خلاقیت در سازمان است که می‌تواند سازمان را در پیشبرد سیاست‌ها و اهداف خود نگه دارد.

یکی از مسایلی که از دیرباز ذهن اندیشمندان، روان‎شناسان، دانشمندان علوم انسانی و سازمانی را به خود مشغول نموده و همه معتقدند که می‌تواند تاثیر عمده‌ای در روند فعالیتی سازمان­ها به سمت توسعه و پیشرفت داشته باشد، رشد و پرورش خلاقیت و ابتکار عمل در بین افراد خصوصا مدیران سازمان‌ها می‌باشد. جوامعی که بتوانند خلاقیت را در سازمان‌ها احیاء و شکوفا سازند، می‌توان رشد و شکوفایی را برای آنها انتظار داشت و بر عکس به هر میزان که خلاقیت، پرورش نیابد رکود علمی، و فرهنگی را باید برای آنها متصور شد.

رشد، موفقیت و شکست سازمان ها، نتیجۀ تصمیمات مدیران آن سازمان هاست. در یک سازمان، مدیران عامل ایجاد انگیزه در کارکنان می باشند و کیفیت این انگیزه، تعیین کنندة موفقیت سازمان جهت دستیابی به اهداف سازمانی است. مدیران بدون خلاقیت در ایجاد انگیزه کارکنان نمی تواند به تغییرات محیطی پاسخگو باشد. در نتیجه سازمان به صورت مجموعه اي از افراد که هدف­هاي خاص خود را دنبال می­کنند، در می­آید.

نقش مدیریت در سازمان هایی که خلاقیت و نوآوري از ضروریات و عامل اصلی آن به شمار میرود، بسیار مهم و حساس است زیرا مدیر میتواند توانایی و استعداد خلاقیت را در افراد ایجاد، ترویج و تشویق کند و رفتار و عملکرد آنها میتواند مانع این امر حیاتی شود.  هنر مدیر خلاق، عبارت است از:  استفاده از خلاقیت دیگران و پیدا کردن ذهن هاي خلاق  مدیر خلاق باید فضایی بیافریند که خود بتواند خلاق باشد و افراد سازمان را نیز براي خلاقیت تحریک کند.

در آموزش و پرورش مديريت مدرسه را مهم ترين عامل تغيير و نوآوري در امر آموزش وپرورش مي­دانند، زيرا امر تدريس و يادگيري كه محور تمامي فعاليت هاي آموزش و پرورش است به گونه­ي عمده در مدرسه صورت مي گيرد. به دلیل مزایایی که خلاقیت در سطوح فردی و اجتماعی دارد نيازمند تحقيقات وسيعي به منظور شناخت عوامل مؤثر بر خلاقيت و بالا بردن مهارت هاي خلاق هستيم تا به اين وسيله امكان تقويت خلاقيت مدارس و دیگر سازمان های نیازمند خلاقیت فراهم گردد . تحقیقات پيشين عموما تأكيد داشتند خلاقيت به افراد خاصي تعلق داشته و نمي توان بر خصوصياتي كه افراد خلاق را از بقيه متمايز مي كند، تأثيري گذاشت. اما با گذشت زمان پژوهشگران پي بردند ويژگي هايي كه باعث بروز خلاقيت مي شود در همه ي افراد به چشم می خورد .

خاستگاه خلاقیت

یکی از مهمترین سوالاتی که می­توان در زمینه خلاقیت مطرح نمود این است که خاستگاه یا منشاء و نقطه آغازین خلاقیت چیست؟مفهوم خلاقیت بر محور مهمترین منابع و خاستگاه­هاي آن شامل: اطلاعات ذهنی، اطلاعات حسی، تعارض، افراد سالم و محیط مساعد، داشته­هاي ژنتیکی، معصومیت، اشتباه، اتفاق، دانسته­هاي گذشته، وقایع غیر­منتظره، ناسازگاري، نیازهاي فرآیند، تغییر در صنعت، تغییر در بازار، تغییرات جمعیتی، تغییر در ادراك، و تکوین دانش جدید مورد بررسی قرار می­گیرد.

خلاقیت میل ذاتی است که در وجود انسانها به ودیعه گذاشته شده است و انسان مظهر خلاقیت الهی است. خلاقیت برای همه عرصه­های زندگی و سلامت فکر و روح انسان حیاتی است. اگر افراد گرفتار نظمی تکراری و مکانیکی شوند، نابود خواهند شد. این یکی از تهدیدهایی است که تمدن­ها به آن دچار می شوند. بیشتر تمدن­ها­یی که از بین رفته­اند، نه فقط به دلیل تهدیدهای خارجی ، بلکه عمدتاً به واسطه تکرار مکررات و افول خلاقیت از میان رفته­اند.

با اطمینان می­توان ادعا کرد که هیچ­کدام از معضلات پیچیده بشری در هیچ­جا و هیچ زمانی قابل رفع نخواهد بود؛ مگر اینکه افرادی باشند که بتوانند با نهاد پیوسته در حال بسط و توسعه واقعیت­های پیش­رو، خلاقانه رفتار کنند. در حقیقت پایه و اساس جوامع توسعه یافته خلاقیت است. این جوامع نه تنها با استفاده از خلاقیت مسائل خود را شناسایی می­کنند، بلکه راه حل این مسائل را نیز از طریق خلاقیت می­جویند. غلی رغم سابقه طولانی خلاقیت در حیات بشری ، سازمان­ها در سال­های اخیر، به واسطه سرعت شگرف تغییرات تکنولوژی، رقابت جهانی و عدم اطمینان اقتصادی کشف کرده­اند که منبع کلیدی و مستمر مزیت رقابتی و بقاء خلاقیت است .

می­توان تمامی منابع و خاستگاه­هاي خلاقیت را بر اساس دو جنبه طبقه بندي کرد. یکی بر اساس نظر اندیشمندان؛ بدین صورت که اندیشمندانی نظیر فروید خاستگاه خلاقیت را در درون افراد می­دانند. در مقابل، اندیشمندانی نظیر، کمپل، سیمنتون، ویزبرگ و دراکر خاستگاه خلاقیت را بیرون از انسان می­دانند و دانشمندانی چون گیلفورد، روانشناسان انسان­گرا و دبونو خاستگاه خلاقیت راهم درون انسان و هم بیرون از انسان می­دانند. دوم بر اساس منابع و خاستگاه خلاقیت؛ بدین معنی که بعضی از خاستگاه­هاي خلاقیت، فردي بوده و بعضی از آن­ها محیطی می­باشند. صرف نظر از این که منبع خلاقیت، فردي یا محیطی یا ترکیبی از هر دو باشند، عمده منابع خصوصاً منابع مورد نظر دراکر بیانگر نوعی نیاز بوده که در قالب یک مسئله ظهور میکنند .

منبع

سالاری، محدثه(1394)، رابطه میان خلاقیت مدیران و انگیزه کارکنان، پایان نامه کارشناسى ارشد، مدیریت دولتی، دانشگاه هرمزگان

از فروشگاه بوبوک دیدن نمایید