مصرف موادمخدر

مصرف آسیب شناختی مواد به دو مقوله تقسیم می شود:

1. سوء مصرف مواد
2. وابستگی به مواد

• وابستگی به مواد که اعتیاد هم گفته می شود، در DSM-IV-TR به صورت وجود مشکلات فراوان در ارتباط با مصرف مواد مشخص می شود که مصرف بیش از اندازه مطلوب مواد، تلاش ناموفق برای کنار گذاشتن، داشتن مشکلات جسمی یا روانی که با مصرف مواد بدتر می شود و مشکلات در محل کار یا با دوستان از جمله آن­ها است . وابستگی به مواد معمولاً شامل تحمل یا ترک است. تحمل با یکی از این دو مورد مشخص می شود:
• مقادیر یا دوزهای بیشتری از ماده مورد نیاز برای ایجاد اثر دلخواه
• در صورتی که مقدار همیشگی دارو مصرف شود، اثرات آن به نحو بارز کمتر می­شود.

نشانه های ترک ؛ یعنی اثرات جسمی یا روانی منفی زمانی پدید می آید که شخص، مصرف ماده را قطع می کند یا مقدار آن را کاهش می دهد. برخی محققان استدلال می کنند که ترک باید برای تشخیص وابستگی به مواد الزامی باشد .

برای تشخیص سوء مصرف مواد که خطر کمتری دارد، شخص باید دچار مشکلاتی مانند ناتوانی از انجام وظایف و تعهدات خود در محل کار یا خانواده باشد. مصرف مواد ممکن است شخص را در معرض مخاطرات فیزیکی، مانند رانندگی در حالت مستی قرار دهد. روابط اجتماعی ممکن است بد و نامناسب باشد و مشکلات قانونی زیادی دیده شود.

مفاهیم رایج در زمینه مخدرها و اختلال مصرف مواد

تحریک کننده های سیستم عصبی مرکزی

این گروه از مواد بعنوان محرک، ایجاد کننده هیجان و انرژی است و موجب تحریک فعالیت سلسله اعصاب مرکزی می شود. این مواد را به طور معمول برای افزایش هوشیاری، ایجاد تحمل زیاد، بیدارماندن به مدت طولانی، کاهش اشتها و احساس نشاط مصرف می کنند . در این دسته می توان به موادی مثل آمفتامین ها، کوکائین و کافیئین اشاره کرد که با اختلال های روانی ارتباط داشته و به دلیل ساختار شیمیایی خاص شان تأثیرات جسمانی و روانی و خطر بالقوه متفاوتی برای مصرف کنندگان در برخواهد داشت .

کوکائین

از برگ­های گیاه کوکا به دست می­آید و به شکل پودر سفید (کوکائین) فروخته می شود. مصرف خوراکی و استنشاقی دارد. این دارو به سرعت روی مغز تأثیر می­گذارد، جلوی بازجذب دوپامین در نواحی مزولیمبیک را می­گیرد و تصور می رود به این دلیل حالت­های لذت بخش به وجود می­آورد که دوپامین رها شده در سیناپس، انتقال عصبی را تسهیل می کند . مصرف دائمی کوکائین با کاهش ماده خاکستری در نواحی مغز مرتبط است . کوکائین میل جنسی را بیشتر می­کند و احساس اعتماد به نفس، بهروزی و خستگی ناپذیری­ به وجود می آورد. دوز بیش از حد می تواند باعث احساس سرما، تهوع، بی خوابی و همین­طور احساسات شدید پارانویایی و توهمات وحشتناک گردد . در اواسط دهه 1980 نوع جدیدی از کوکائین به نام کراک  وارد خیابان ها شد. کراک به شکل کریستال ریگ مانند عرضه می شود که سپس آن­را حرارت، ذوب و تدخین می کنند .

آمفتامین ها

آمفتامین ها، شامل آمفتامین (بنزدرین)، متا آمفتامین (متدرین ) و مت فنیدات (ریتالین) می­باشند. این مواد در آزمایشگاه­ها ساخته می شوند و از نظر پزشکی برای کنترل وزن، حمله خواب ، افزایش عملکرد و اختلال بیش فعالی همراه با نقص توجه (ADHD) به کار برده می شوند و به صورت خوراکی؛ به شکل قرص کشیدن از طریق بینی یا تزریق درون وریدی مصرف می شود . تحمل نسبت به آمفتامین­ها به سرعت ایجاد می شود که داروی بیشتر و بیشتری برای ایجاد اثر تحریکی لازم می شود. یک مطالعه ایجاد تحمل پس از شش روز مصرف را نشان داد. آمفتامین هایی مثل بنزدرین، دکسدرین  و متدرین اثرات شان را از طریق آزاد کردن نور اپی نفرین و دوپامین و جلوگیری از باز جذب این انتقال دهنده های عصبی ایجاد می کنند. با مصرف آمفتامین ها، شخص هشیار، سرخوش و معاشرتی می شود و انرژی و اعتماد به نفس به ظاهر نامحدود بر او مسلط  می­گردد. دوزهای بیشتر می تواند شخص را عصبی، سرآسیمه و گیج و سردرگم کند.تپش قلب، سردرد، سرگیجه و بی خوابی از جمله علایم دیگرست. کسانیکه مقدار زیادی از آمفتامین ها را مصرف می­کنند،بی نهایت بدگمان و خصومت جومی شوند.مصرف بالا میتواند حالتی کاملاً شبیه اسکیزوفرنی پارانویایی شامل هذیان ها ایجاد کند.

متا آمفتامین ها

متا آمفتامین­ها نیز مانند سایر آمفتامین ها می تواند از راه دهان یا تزریق درون سیاهرگی مصرف شود. این دارو به روش انفیه ؛یعنی بالا کشیدن از راه بینی هم قابل مصرف است. این دارو در شکل کریستالی شفاف خود، معمولاً  مت کریستالی یا  یخ  گفته می شود. هوس متاآمفتامین بسیار شدید است و اغلب چند سال پس از قطع مصرف آن ادامه می یابد . یک مطالعه جدید روی مصرف کنندگان دائمی متاآمفتامین که ملاک های تشخیصی DSM برای وابستگی داشتند، شماری از آسیب ها را در ماده خاکستری مغز، از جمله هیپوکامپ پیدا کردند. حجم هیپوکامپ در میان مصرف کنندگان دائمی متاآمفتامین کوچکتر بود و این با عملکرد ضعیف تر در یک آزمون حافظه همبستگی داشت .

افیون ها

افیون ها که در مقوله بزرگتر رخوت زاها قرار می گیرد، شامل تریاک و مشتقات آن مورفین، هروئین و کدئین است. باربیتورات های مصنوعی و آرام بخش ها، مانند سکوباربیتال (سکونال) و دیازپام (والیوم) نیز رخوت زا به شمار می آیند .

تریاک

تریاک مهمترین داروی خرید و فروش غیر قانونی بین المللی است و در میان آن­ها از همه شاخص تر است. این ماده برای مردمان سومری که در 7000 سال قبل از میلاد مسیح می زیستند، شناخته شده بود. تریاک یک ماده مخدر است که از شیره گیاه خشخاش به روش سنتی تیغ زدن به دست می آید. روش ارجح استفاده از آن، تدخین است ولی به صورت خوراکی و به ندرت تزریقی استفاده می شود .

مورفین

مورفین به شکل پودر سفید یا کرمی رنگ در بازار و آمپول های 10 و 20 میلی گرم می باشد. تزریق 15-10 میلی گرم مورفین سبب خواب آلودگی، کندی تنفسی، تنگی مردمک ها، تسکین درد، بالا بردن آستانه درد، تغییر واکنش به تجربه دردناک، تضعیف مرکز تنفسی ؛ علت مرگ با مورفین می شود.

مورفین به طور سریع جذب می شود بطوریکه 30 دقیقه پس از تزریق زیرجلدی 60% آن جذب   می­شود. تحمل در مورفین خیلی بالاست .

هروئین

هروئین یک ماده مخدر غیرقانونی و اعتیاد آورترین و سریع الاثرترین ماده افیونی است. هروئین به شکل پودر سفید یا قهوه ای است. در آزمایشگاه از مورفین ساخته می شود. نام های خیابانی آن اشک سیاه یا اشک خدا و غیره است. هروئین معمولاً به صورت تزریقی، تدخینی، انفیه و استنشاقی مصرف  می­شود. رایج ترین شکل مصرف تزریقی است و دفعات تزریق تا روزی 4 بار می باشد.تزریق وریدی بیشترین وسریعترین اثررا دارد . از بین مواد اشاره شده، هروئین بیش از بقیه مواد افیونی مورد سوء مصرف قرار گرفته و بیش از همه نیز اعتیاد آور است .

منبع

نامنی،ابراهیم(1392)، اثربخشی خانواده درمانی راه حل مدار – ساختاری در درمان ( قطع مصرف مواد) افراد وابسته به مواد،پایان نامه دکترای تخصصی،روانشناسی ، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی

از فروشگاه بوبوک دیدن نمایید