مدل پنج عاملي شخصيت

مک­دوگال ، در اولين نشرية خود دربارة منش و شخصيت ، دربارة گستردگي معاني خاص منش و شخصيت با دو مفهوم متفاوت بحث کرد. او در اواخر نوشتة خود در اين نشريه فرضيه­اي را مطرح کرد که مورد علاقه­اش بود و در آن گفت که شخصيت ممکن است بر اساس تحليل وسيعي از پنج عامل قابل تفکيک به نام­هاي «منش، هوش،مزاج،خلق يا گرايش،خشم و غضب» توجيه مي­شود. هر يک از اين عوامل پيچيده و داراي متغيرهاي فراوان است. کليج ، عنوان مي­کند که تحليل دقيقي از زبان به فهم شخصيت کمک خواهد کرد. بر اساس فرضيه زباني يا واژگاني، مهم­ترين تفاوت­هاي افراد در تعاملات انساني به صورت اصطلاحات مشخصي در همة زبان­هاي دنيا عنوان   مي­شود. يکي از اولين دانشمنداني که اين فرضيه را مطرح کرد، سر­فرانسيس گالتون ،  بود که از فرهنگ لغت براي برآورد کردن تعداد صفات توصيفي استفاده کرد. راه وي توسط آلپورت و ُادبرت ، که از ويرايش دوم فرهنگ لغت و بستر استفاده کردند، و بعداً توسط نورمن ، که از ويرايش سوم اين فرهنگ لغت استفاده کرد، ادامه يافت . ترستون ، ابتدا با استفاده از تحليل عاملي 60 صفت را به دست آورد ولي بعد تحليل را ادامه نداد. وي در عوض، مقياس­هاي ايجاد شده توسط گيلفورد ،  را مجدداً تحليل کرد. چرخش­هاي اريب 13 مقياس گيلفورد منجر به ايجاد هفت عامل در فهرست خلق شدة ترستون شد. از ديگر کساني که از تحليل عاملي در بررسي صفات شخصيتي استفاده کرد، کتل بود. وي ادعا مي­کرد که حداقل يک دوجين عامل شناسايي کرده است. اما زماني که متغير­هاي او بعداً توسط ديگران تحليل شد، تنها پنج عامل قابل تکرار به­دست آمد.

  فيسکه ،  با تحليل عاملي 22 مقياس دوقطبي کتل، نتوانست به بيش از پنج عامل ترکيبي دست يابد. تيوپس  و کريستال ، تحليل عوامل خود را بر اساس 30 مقياس دو قطبي کتل که در مطالعات قبلي خود نيز آن را به کار برده بودند، گزارش کردند. آن ها وجود پنج عامل بزرگ را در بررسي شرح حال_­ها يافتند. اين محققان براي به دست آوردن اعتبار پيش­بين دست به انجام مطالعات طولي زدند . نورمن ، در مطالعات اولية خود مدل پنج عاملي را با مجموعه­اي منتخب از متغير­هاي کتل ثابت کرد. وي برنامة تحقيقي گسترده­اي را انجام داد که در آن مدل پنج عاملي توسط يک مدل گسترده­تر جايگزين شد. او اين کار را با گسترش دادن مجموعه واژه هاي شخصيت (در زبان انگليسي) شروع کرد. سپس اين واژه­ها را در طبقاتي مثل حالت­ها ،صفات و نقش ها طبقه­بندي کرد و سر­انجام اطلاعات هنجاري را در مورد 2800 واژه صفت جمع کرد. پنج عامل به­دست آمدة وي شامل شادخويي ، توافق، وظيفه­شناسي، هيجاني بودن و       فرهنگ بوده است . بورگاتا ، ساختارهاي به دست­آمده از خودسنجي­ها را با ساختارهاي به­دست آمده از سنجش همسالان مقايسه کرد و پنج عامل را يافت که آن­ها را تحت عناوين جرأ‌‌ت­ورزي، دوست داشتني بودن، مسووليت­پذيري، هيجاني بودن، و هوش نام­گذاري کرد. اسميت ، نيز ساختارهايي را که از سه نمونة بزرگ به­دست آمده بود، با هم مقايسه کرد و پنج عامل قوي را يافت‌ که آن­ها را تحت عناوين برون­گرايي، خوشايندي، قدرت منش ، هيجاني بودن و ظرافت  نام نهاد. ديگمن از امتياز استفاده از کامپيوتر براي تحليل عاملي در کارهاي خود برخوردار بود. وي در مطالعات مختلف خود تعداد عوامل مختلفي را به­دست آورد و در نهايت بعد از تحقيقات طولاني وي معتقد به وجود پنج عامل شد که عبارتند از برون­گرايي، همراهي دوستانه ، تمايل به پيشرفت، روان­نژندگرايي و عقل .اين عامل­ها در کارهاي روانشناسان مختلف تکرار شده است و سرانجام به پنج عامل بزرگ شهرت يافتند. واژة بزرگ در اين­جا به وسعت و گستردگي عامل­ها اشاره دارد و بدين معناست که در اين مدل، تفاوت­هاي شخصيتي به پنج عامل تقليل نيافته­اند، بلکه هر عامل جنبه اي وسيع از شخصيت است و صفات بسياري را تحت پوشش قرار مي­دهد .در طول يک دهه ،گلدبرگ  ، بطور پيوسته تحليل­هايي را در مورد داده­هاي مختلف براي کشف يک ساختار رده­بندي متقاعد­کننده انجام داد. اما در طول اين مدت وي دچار سردرگمي و ابهام شده بود چون هیچ دو تحلیلی مشابه نبود و هیچ تحلیلی آنقدر از بقیه متفاوت نبود که بتواند مرزهای مبهم پنج بعد را تشخیص دهد. سرانجام گلدبرگ ، بعد از تحقیقات مختلف، پنج عامل را به­دست آورد که عبارتند از برون­گرایی، توافق، وظیفه­شناسی، ثبات هیجانی و گشودگی به تجربه .در حالی­که محققان دارای رویکرد لغوی به گردآوری شواهد برای پنج عامل بزرگ می­کوشیدند، محققانی که با مقیاس_­های پرسشنامه­ای شخصیت کار می­کردند، کمبود چارچوبی سازمان­دهنده را برای این یافته­های پژوهشی احساس کردند. در اوایل دهۀ 1980، کاستا ، و مک­کرا  ، سرگرم تهیۀ پرسشنامۀ شخصیت نئو بودند تا سه بعد نوروزگرایی، برون-گرایی و گشودگی را بسنجند.آن­ها کار خود را با تحلیل خوشه­ای پرسش نامۀ کتل شروع کرده بودند. تحلیل آن­ها در ابتدا دو عامل برون­گرایی و نوروزگرایی را آشکار ساخته بود اما کم کم اهمیت عامل گشودگی نیز که در برخی از عوامل اولیۀ کتل مورد اشاره قرار گرفته بود، برای آن ها پررنگ گردید. در سال 1983 ، کاستا و    مک­کرا دریافتند که نظام نئو تطابق بسیاری با سه عامل الگوی پنج عاملی دارد، اما صفات متعلق به حیطه­های توافق و وظیفه­شناسی را در بر نمی­گیرد. در نتیجه آن­ها به توسعۀ الگوی خود بر مبنای تحلیل پرسشنامه­های مربوط به سنجش دو عامل اخیر پرداختند و نسخۀ تجدیدنظر شده­ای از پرسشنامۀ خود با عنوان NEO-PIR  ارایه کردند .دو رویکرد عمده در صورت­بندی شکل کنونی پنج عامل بزرگ شخصیت یکی رویکرد گلدبرگ ، بوده که با تحلیل عاملی صفات مربوط به شخصیت از فرهنگ لغات زبان­های طبیعی به این کار پرداخته است و دیگری رویکرد کاستا و مک­کرا می­باشد که به تحلیل عاملی انواعی از پرسشنامه­های شخصیت پرداخته-اند.این دو الگو از لحاظ تجربی و شواهدی که دارند بسیار به هم نزدیکند اما از حیث مفهومی و نظری متفاوت می­باشند.از مبنای نظری، الگوی گلدبرگ بر فرضیۀ لغوی مبتنی است. بر اساس این فرضیه، اساسی­ترین و اجتماعی­ترین تفاوت­های فردی در طول تاریخ در قالب اصطلاحات و صفات شخصیتی در زبان­های طبیعی کدگذاری شده­اند. در مقابل الگوی کاستا و مک­کرا، بر پایه­های نظری تکیه دارد که بنا بر آن­ها صفات شخصیت در الگویی جامع از علل و زمینه­های ژنتیک و محیطی جای می­گیرد. در نتیجۀ این تفاوت­های نظری، عامل­ها و مؤلفه­ها در الگوی گلدبرگ خاصیت فنوتیپی دارند و فاقد نقش علی و تبیینی هستند، برخلاف الگوی کاستا و مک­کرا که برای آن­ها خاستگاهی زیستی – اجتماعی قایل است و آن­ها را تبیین­کنندۀ رفتار می­داند .

چشم­اندازی نظری به الگوی پنج عاملی

 نظریات متعددی الگوی پنج عاملی را بعنوان سازه­ای ارتباطی در نظر گرفته­اند. در تئوری بین شخصی، ویگیتز و تپنل ،  تأکید عمده بر روی روابط اشخاص است. این الگو شخصیت را به عنوان الگوی نسبتاً پایداری از موقعیت­های بین فردی که زندگی انسان را مشخص می­سازد، درنظر گرفته است . بنابراین الگوی پنج عاملی به عنوان مفهومی توصیفی تفهیم شده است. این الگو بر انگیزه­های بین شخصی و ارتباطی تأکید دارد و ابعاد پنج گانه را بر حسب تلویحات بین شخصی تعبیر می­کند .

تئوری روان تحلیلی اجتماعی بر کارکرد­های اجتماعی ادراکات خود و دیگران مبتنی است. بر طبق این الگو، صفات سازه­های اجتماعی هستند که برای نشان دادن کارکردهای اجتماعی به کار می­روند. هوگان ، معتقد است که اشخاص ممکن است خودگزارش­دهی­شان را با شیوه­های خود نمایش­گرانه تحریف کنند  .

 دیدگاه تکاملی بر این نکته تأکید دارد که انسان تعدادی مکانیسم­های آشکارساز دارد که به بقاء و تولیدمثل وی کمک می­کند. باس ، شخصیت را به عنوان رویکردی انطباقی در نظر می­گیرد که صفات پنج گانه ابعاد مهم­تر و برجسته­تری از نیازهای بقای اشخاص را نشان می­دهند.این رویکرد تکاملی به ادراکات شخصی و تفاوت­های فردی توجه دارد؛ به علت این که مردم به شیوه­های نظام­داری در ابعاد صفات با هم متفاوتند، و نیز به علت این که آگاهی از صفات دیگران به بقا کمک می­کند، صفات ارزش انطباقی دارند. انسان­ها قابلیت زیادی را برای دریافت این تفاوت­های شخصی که مرکز ثقلی است برای انطباق به این چشم انداز، از خودشان بروز می­دهند .

مک­ کری و کاستا ، الگوی پنج عاملی را به عنوان موقعیت­های   علی – شخصیتی در نظر گرفتند. تئوری پنج عاملی این دو به طور تجربی از طبقه­بندی پنج عامل مشتق شده است. این الگو بر یافته­هایی مبتنی است که معتقدند همۀ ابعاد پنج عامل بزرگ پایه­ای ژنتیکی دارند .

ابعاد شخصیت در الگوی پنج عاملی

بر اساس اين مدل، شخصيت انساني از پنج عامل بزرگ ساخته شده است. اين عامل­ها به نحو طبيعي در ميان جامعه توزيع شده­اند. از اين روي اغلب افراد درجه متوسطي از اين عامل­ها و صفات آن را نشان مي­دهند. اما افراد محدودي داراي درجات افراطي بالا و پايين از آنها هستند. هر يك از اين پنج عامل بزرگ داراي شش مؤلفه است. اين عاملها و مؤلفه­هاي آن به شرح زير­اند:

  برون­گرايي: برون­گرایی در نظر اول، جامعه­گرایی بوده اما توانایی­های اجتماعی فقط یکی از صفاتی هستند که در این حیطه می­باشد علاقه به ریسک­های بزرگ در مشاغل از دیگر مقیاس­های این حیطه به حساب می­آید. آن­ها از بودن با افراد دیگر لذت می­برند و سرشار از انرژی هستند. و اغلب هیجانات مثبتی را تجربه می­کنند آنها معمولاً پرشور، عمل­گرا و افرادی هستند که در فرصت­های پر هیجان بیشتر احتمال دارد عبارتی مانند باشد یا برویم را بکار ببرند. در موارد حضور در یک گروه آنها دوست دارند صحبت کنند، احساس و نظر خود را اعلام کنند و توجه دیگران را به خود جلب کنند. برون­گراها علایق و انرژی خود را به جهان بیرونی معطوف می­سازند .آن­ها برانگیختگی جنسی و نیز تحریک را دوست دارند و متمایلند که بشاش باشند.

برون گراها افرادی معاشرتی، لذت جو و با محبت هستند. این افراد در عمل قاطع و فعال بوده، علاوه بر دوست داشتن مردم و تمایل به شرکت در اجتماعات و میهمانی ها، با جرأت و بشاش می باشند. برون گرا ها سرخوش، با انرژی و خوش­بین نیز بوده و به موفقیت در آینده امیدوار هستند. زیر مقیاس های برون­گرایی عبارتند از : صمیمیت، قاطع بودن، هیجان خواهی و هیجان مثبت .

افراد درون­گرا فاقد شور و شوق، انرژی و سطح فعالیت برون­گرایان هستند. آنها معمولاً ساکت، کم تحرک، آرام و از عالم اجتماعی منفک می­باشند. این فقدان شرکت­پذیری در افراد درون­گرا را نباید به خجالتی یا افسرده بودن آن­ها نسبت داد. زرندی ، معتقد است که افراد درون­گرا در مقایسه با افراد برون­گرا به تحریک کمتری نیاز دارند و ترجیح می­دهند که تنها باشند. این استقلال و توداری افراد درون­گرا گاهی با عدم دوستی یا غرور اشتباه گرفته می­شود . طبق نظر آیزنک ، تیپ شخصیتی برون­گرا ، اجتماعی، تکانشی، خوش­بین و هیجانی است و در برابر تغییرات محیطی سریع تغییر می­کند. افراد برون­گرا خیلی زود آرامش خود را از دست می­دهند و به­راحتی خشمگین و پرخاشگر می­شوند و انسان­های بی­ثباتی هستند. تیپ درون­گرا، برعکس، محتاط، کم حرف و آرام هستند. درون­گراها احساسات و هیجان­های خود را کنترل می­کنند و از فعالیت­های هیجانی، تغییرات و اکثر فعالیت­های اجتماعی اجتناب می­کنند. آنها آرام هستند و پرخاشگری ندارند و ارزش­های زیادی برای هنجارهای اجتماعی قائلند .

               جدول مقیاس­ها، جنبه ها و همبسته­های سیاهه صفات نئو پی آی آر: برون­گرایی

سازگاری(توافق): همانند برون­گرایی، سازگاری یا توافق بعدی از تمایلات بین فردی است. همچنین این عامل نشان­دهنده تفاوت­های فردی مرتبط با همکاری و سازگاری اجتماعی است. افراد برخودار از سازگاری بالا، کنار آمدن با افراد دیگر را یک ارزش می­دانند. در نتیجه آن­ها افرادی خون­گرم، با ملاحظه، سخاوتمند، یاری­رسان و علاقه­مند به شریک کردن دیگران در علایق خود هستند. زرندی ، معتقد است که این افراد نظری خوشبینانه نسبت به طبیعت انسان­ها دارند و آن­ها معتقدند مردم ذاتاً صادق، درستکار و قابل اعتمادند و به­طور کلی به هم حسی وحمایت بین شخصی تمایل دارند .

                    جدول مقیاس­ها، جنبه­ها و همبسته­های سیاهه صفات نئو پی آی آر: سازگاری

وظيفه­شناسي : یکی از موضوعات مهم در شخصیت توانایی کنترل تمایلات و تکانه­ها و در کنترل خود است که می­تواند به فرآیند فعال طراحی، سازماندهی و اجرای وظایف بینجامد. افراد مسئولیت­پذیر با دقت، قابل اعتماد، سخت کوش و منظم هستند . محتوای عامل وظیفه­شناسی به نحوه کنترل، تنظیم و هدایت تکانه­ها مرتبط است. تکانه­ها فی­نفسه بد نیستند؛ در مواردی محدودیت زمانی تصمیم­گیری های لحظه­ای را پیش می­کشند و در چنین مواردی اقدام بر اساس نخستین تکانه می­تواند پاسخ مؤثری باشد. همچنین در موقعیت­های بازی و تفریح در مقابل موقعیت­های کاری، اقدامات خودانگیخته و تکانشی می­تواند جالب باشد. افراد تکانشی در نظر دیگران جالب، سرگرم کننده و خوشایند می­نمایند. با تمام اینها اقدام بر پایه تکانه­ها ممکن است به اشکال گوناگون دردسرساز باشد. برخی تکانه­ها ضد اجتماعی­اند. اعمال ضد اجتماعی کنترل نشده نه فقط به دیگران، بلکه ممکن است به توبیخ و برخورد با عامل این نوع رفتارها منجر شوند. مشکل دیگر در خصوص اقدامات تکانشی اینست که اینگونه رفتارها اغلب پاداش فوری و اما عواقب بلند مدت ناخوشایندی را در پی دارند. رفتار تکانشی در مواردی که به شکل جدی مخرب نباشند، باز هم میزان اثربخشی و کارایی افراد را به طرق مختلف کاهش می­دهد. اقدام تکانشی امکان تأمل در باب اقدامات بدیل را از بین می­برد. افرادی که در بعد وظیفه­شناسی نمرات بالایی بدست می­آورند، توسط دیگران بعنوان افرادی عاقبت­اندیش و هوشمند، و قابل اعتماد توصیف می­گردند.

افراد وظیفه­شناس،افرادی پرنیرو، جاه طلب و سخت­کوش هستند.آن­ها علی­رغم موانع موجود، در رفع آن­ها مصرند و تمایل به دقت و کامل بودن دارند .وظیفه­شناسی معمولاً با پشتکار و شایستگی جسمانی مربوط می­باشد.افراد فاقد وظیقه­شناسی از باریک­بینی لازم، دقت و پاکیزگی اجتناب می­کنند. در این بعد ميزان انگيزش، سازمان­دهي، و پايداري در رفتارهاي هدفمند مدنظر است .

                جدول مقیاس­ها، جنبه ها و همبسته­های سیاهه صفات نئو پی آی آر:وظیفه­شناسی

نورزگرايي ( پايداري هيجاني): مؤثرترین قلمرو مقیاس­های شخصیت تقابل سازگاری یا نوروزگرایی می­باشد . زردندی ، معتقد است که فروید ابتدا اصطلاح روان­رنجوری را برای توصیف با مشخصه آشفتگی روانی، رنجوری روانی یا عاطفی و نوعی ناتوانی برای مقابله مؤثر با انتظارات معمول زندگی بکار برد. او می­گفت، نشانه­هایی از روان­رنجورخویی را در هر کس می­توان دید ولی درجه این روان­رنجوری و نشانه­های خاص آشفتگی در افراد از یکدیگر متفاوت است . کسانی که در این عامل نمرات بالایی دارند، ممکن است یک احساس منفی خاص مانند اضطراب، خشم یا افسردگی را به شکل غالب تجربه کنند، اما همجنین محتمل است که چندین مورد از این هیجانات منفی را احساس نمایند. افراد دارای نوروزگرایی بالا از لحاظ واکنش­دهی هیجانی فعال هستند. آنها به رویدادهایی که ممکن است دیگران را تحت تأثیر قرار ندهند، به شکلی هیجانی واکنش نشان می­دهند و واکنش­هایشان شدیدتر از حد عادی است. آن­ها بیشتر از دیگران مستعد آنند که موقعیت­های که موقعیت­های معمول که کمتر تهدیدکننده هستند، و نیز ناکامی­های جزیی را معضلاتی رفع ناشدنی ارزیابی نمایند. واکنش­های منفی آنها معمولاً برای زمانی طولانی دوام می­یابد و در نتیجه آن­ها دائماً بدخلق هستند. در انتهای دیگر این مقیاس افرادی نمرات پایین در نوروزگرایی دارند، دیرتر ناراحت شده و کمتر واکنش­های هیجانی از خود نشان می­دهند. آنها معمولاً آرام، دارای ثبات هیجانی، و فارغ از عواطف منفی دیرپا می­باشند. و این فراغت بدین معنا نیست که افراد لزوماً عواطف مثبت فراوانی را تجربه می­کنند.  فراوانی هیجانات مثبت یکی از اجزای عامل برون­گرایی است.

روان­رنجورها نگران، ناایمن، عصبی، و بسیار دلشورهای هستند. داشتن احساسات منفی همچون ترس، غم، برانگیختگی، خشم، احساس گناه، احساس کلافگی دائمی و فراگیر مبنای مقیاس روان رنجور خویی را تشکیل می­دهند. زیر مقیاس­های روان رنجور خویی شامل اضطراب، پرخاشگری، خودنگرانی، تکانشوری و آسیب­پذیری می­باشند.از آنجا که هیجانات مخرب و منفی در سازگاری فرد با محیط تاثیر دارند، فرد دارای نمره بالا در روان رنجورخویی دارای باورهای غیر منطقی، ضعف در انطباق با دیگران و فشار روانی است. از این رو کسانی که این ویژگی در آن ها برجسته باشد از نظر هیجانی بی ثبات، مضطرب و دمدمی مزاج، خجالتی و افسرده هستند . اما افرادی که نمره کمی در، این شاخص دارند معمولاً آرام، دارای خلق ثابت و راحت بوده و به آسانی می توانند بدون برآشفتگی و مشکل رفتاری با موقعیت های بغرنج و فشار روانی کنار آیند.

تمایل عمومی به تجربه عواطف منفی چون ترس، غم، ، عصبانیت معمولاً این حیطه را تشکیل می­دهند . ویژگی اصلی این بعد گرايش به تجربه هيجان­هاي منفي می­باشد ؛ مؤلفه­هاي آن: آرامش- اضطراب، خونسردي- خشم و خصومت، شادي- افسردگي، احترام به خود- كم­رويي، مهار خود- تكانشي­بودن، مقاومت-آسيب­پذيري .

             جدول مقیاس­ها، جنبه­ها و همبسته­های سیاهه صفات نئو پی آی آر: روان­رنجورخویی

روشنفكري (گشودگي به تجربه):  گشودگی به تجربه وجهی از سبک­شناسی افراد را توصیف   می­کند که بر اساس آن افراد خلاق و خیال­پرداز از افراد پایبند به عات متمایز شوند. افراد دارای گشودگی بالا از لحاظ فکری کنجکاو هستند، برای هنر ارزش قائلند و نسبت به زیبایی حساس هستند. آن­ها در مقایسه با افراد فاقد گشودگی به تجربه، بیشتر نسبت به احساسات خود آگاهند. آن­ها بیشتر مایلند به شیوه های فردگرایانه و دور از همرنگی به فکر و عمل بپردازند. روشنفکران معمولاً در این عامل نمره بالایی کسب می­کنند. با این همه بهتر آن است که روشنفکری را یک وجه از گشودگی به تجربه بدانیم. یکی دیگر از ویژگی­های این عامل، توانایی تفکر در قالب نمادها و مفاهیم مجرد به شکلی بسیار مستقل از تجارب ملموسی باشد. بسته به توانایی فکری خاص هر فرد، این شناخت نمادین ممکن است در قالب تفکر ریاضی، منطقی یا هندسی، استفاده هنری یا استعاره ای از زبان، تألیف یا اجرای موسیقی یا هر یک از هنرهای نمایشی یا تجسمی متجلی گردد. افراد دارای نمرات پایین در این عامل معمولاً علایق ساده و محدودی دارند. آنها سادگی، روشنی و وضوح را به پیچیدگی، ابهام و ظرافت ترجیح می­دهند. آنها ممکن است نسبت به هنرها و علوم بدبین باشند و این قبیل تلاش­ها را فهم ناپذیر یا بدون فایده عملی بدانند. افراد بسته، چیزهای آشنا را به چیزهای تازه ترجیح می­دهند، آن­ها محافظه کار و در برابر تغییر مقاومند .عناصر تشکیل دهنده باز بودن، تصورات فعال، حساسیت به­زیبایی، توجه به تجربه های عاطفی درونی، و داوری مستقل می باشد. افراد انعطاف پذیر، گشوده،­ متکبر، مستقل، خلاق و شجاع هستند. انعطاف پذیرها مایل به پذیرش عقاید جدید و ارزش­های غیر متعارف بوده و عمیق تر از اشخاص غیر منعطف هیجان های مثبت و منفی را تجربه می­کنند. زیر مقیاس های انعطاف پذیری عبارتند از: تخیل، زیبا پسندی، توجه به احساسها، اعمال، عقاید و ارزش ها. این خصیصه شامل ویژگی هایی از قبیل تخیل و بینش است و کسانی که این بعد شخضیت در آنها قوی باشد معمولاً دارای علائق متنوعی می باشند .

                   جدول  مقیاس­ها، جنبه­ها و همبسته­های سیاهه صفات نئو پی آی آر: گشودگی

پیشینه­شناسی عامل­ها در سایر الگو­های شخصیت

 تقریباً تمامی روان شناسانی که الگویی برای ساختار شخصیت ارایه نمودند، به بعدی متناظر با برون­گرایی با عناوین مختلف قایل بوده­اند. عمده مشخصه­های این عامل همواره عبارت بوده­اند از علاقۀ بسیار به سایر انسان­ها و رویدادها و موقعیت­های بیرون از خانه و نیز میل به عمل و رفتن با اعتماد و اطمینان خاطر به سوی ناشناخته­ها و موقعیت­های نا آشنا. نوروزگرایی صفت دیگری است که در اغلب الگوها مورد اشاره قرار گرفته است. اساس این بعد، سطح اضطراب و بی ثباتی هیجانی فرد است و با عناوینی مانند هیجان­پذیری منفی و استعداد مضطرب­شدن در باب آن سخن گفته­اند. البته باید گفت که تمام روانشناسان شخصیت به ویژه طرفداران نظریات بین شخصی در توجه به این عامل، جایگاه جداگانه­ای برای آن قایل نشده اند؛ اما در مقابل، تمام الگوهای مبتنی بر خلق و خو این بعد را یکی از ابعاد اساسی شخصیت دانسته­اند . در باب بعد وظیفه­شناسی، اتفاق­نظر کمتری وجود داشته است و با اصطلاحات متنوع تری به آن اشاره شده است. اما در کل مضمون زیربنایی آن را می­توان کنترل یا تعدیل تکانه دانست. دو بعد دیگر یعنی گشودگی و سازگاری (توافق) از سوی نظریه­پردازان خلق و خو مانند آیزنک ، عمدتاً مورد کم توجهی قرار گرفته­اند اما به هر حال، در یک طبقه­بندی جامع، حتی در وسیع ترین سطح نیز باید جایی برای وجوه بین شخصی و اجتماعی شخصیت، جهت­گیری احساسی نسبت به مردم، نوع دوستی، سبک­های عشق­ورزی و صمیمیت­جویی در برابر خصومت-ورزی، خود شیفتگی، بی­رحمی و غیره قایل شد. تمام این مواردتحت حیطه­ای متناظر با سازگاری (یا با عناوینی دیگر مانند عشق،گرمی و …) جای می­گیرند. در باب عامل گشودگی نیز بحث های بسیاری مطرح شده است. اما مفاهیمی مانند خلاقیت، اصالت، پیچیدگی شناختی و ذهنی، استعداد خیال­پردازی، میل به دانش، خودآگاهی و خودمختاری را نمی­توان تحت چهار بعد پیشین جای داد .

منبع

قاسمی،مهشید(1393)،بررسی نقش پیش بینی کننده ی ویژگی های شخصیتی دراقدام به خودکشی ،پایان نامه کارشناسی ارشد، روانشناسی بالینی،دانشگاه آزاداسلامی هرمزگان

از فروشگاه بوبوک دیدن نمایید