« بیشتر تلاش می کنیم تا با ما مطمئن پژوهش کنید. »لزوم داشتن امید
اميد، عامل ذاتي و باطني شالودة زندگي و عامل پويا و ديناميك روان انسان است. چرخ‌هاي سنگين زندگي با دست‌هاي نامرئي اميد مي‌چرخد. قرآن نيز همواره روح اميدواري را مي‌دمد و تأكيد دارد، كه اي بندگان از رحمت خدا مأيوس نشويد.اي پيامبر! به بندگانم بگو، اي بندگاني كه بر نفس خود، ستم روا داشته‌ايد، از رحمت خدا نااميد نباشيد.( زمر، آيه 53) و مي‌فرمايد :اي ابراهيم، هرگز نوميد مباش! ابراهيم (ع) گفت: آري، هرگز به غير از مردم گمراه، كسي از لطف خدا نوميد نيست.(سوره حجر ،آیه 56)
انديش‌مندان بسياري بر لزوم وجود اميد در طول حيات اصرار داشته و دارند. ويكتور هوگو معتقد است اميد در زندگي بشر به اندازه بال براي پرندگان اهميت دارد. محقق معاصر آقاي محمد حكيمي بر اين باور است كه در دوران ناكامي انسان و بشريت فراموش شده، زنده نگه‌داشتن حس اميد و انگيزش خوش‌بيني و حالت انتظار، كاري ارزش‌مند و بزرگ است و با توجه به افسردگي مغزها و سرخوردگي نسل‌ها تكليفي به شمار مي‌رود.اميد، حركت و تلاش را در پي‌دارد و به زندگي و فعاليت مي‌انجامد. كودك به زاده شدن، شير خوردن، ايستادن و راه رفتن، بيمار به بهبود، زنداني به آزادي و گرسنه به غذا اميد دارد. اميد، عامل مهمي در تربيت، رشد وسلامت افراد است. زماني كه اميد از ميان مي‌رود، زندگي معناي خويش را از دست مي‌دهد. در اين باره علي (ع) مي‌فرمايد:اگر نااميدي به قلب انسان دست يابد، حسرت و اندوه آدمي را از پاي درمي‌آورد.
حقیقت امید به خدا ،آرزوی رحمت و گمان نیک بردن به اوست و یکی از نشانه های شخص امید وار این است که به اطاعت حق مشغول باشد . اميد به لطف حق ، اميد به رحمت دوست ، اميد به عنايت او ، اميد به خداوندى كه بدون درخواست از او انسان را از فيض وجود بهرهمند نمود و از ابتداى تكوين نطفه ، تا بيرون رفتن از دنيا در همه شؤون حيات ، آدمى را غرق در نعمت و لطف و عنايت خود فرموده است.اميدِ انسان به حضرت دوست ، ميوه يقين او به واقعيّتهايى است كه از خداوند مهربان نسبت به انسان صادر شده است . و اين اميد يكى از بهترين سرمايههاى معنوى است كه با كمك آن ، انسان به كمالاتى كه مافوق تصوّر است مىرسد . اميد شيرينترين ميوهاى است كه قلب انسان چشيده و برترين سرمايهاى است كه آدمى به وسيله آن سودمندترين تجارت را انجام داده است براى به دست آوردن يقينى كه سازنده اميد است بايد سه حقيقت را در نظر گرفت.
- رفتار خداوند با انسان
- برخورد حضرت حق با گنهكاران پشيمان
- توجّه به آيات و رواياتى كه درباره اميد رسيده است
با توجه به موارد فوق امیدواری سه مرتبه دارد:
- مردی که عمل خیر انجام می دهد و امید قبولی دارد
- کسی که گناه می کند و امید عفو دارد .
- شخصی که دروغگو است و گناهان مختلف انجام می دهد و اصرار بر این گناهان دارد و آن ها را سبک می شمارد و با این وجود باز هم امید رحمت و عفو خدا دارد ولی امیدوار واقعی کسی است که بر چیزی که امید دارد عمل کند .
انواع امید
اميد در دل انسان پديد مي‌آيد. در هر تلاشي كه براي تغيير صورت مي‌گيرد و هدف والايي در آن نهفته، وجود اميد قطعي است. معمولاً اميد را به دو نوع فعال و منفعل تقسيم مي‌كنند. اولي تضمين كنندة سلامت رواني و عاملي پويا و انرژي آفرين و ديگري مخرب و ويران كننده است.
- اميد فعال
در بينش ديني اميدي ستوده شده كه موضوع آن، زندگي پربارتر، رستگاري، زنده و سرشار بودن. و همراه با انگيزة قلبي، حركت، شجاعت وتلاش است؛ آمادگي داشتن براي چيزي كه تولد نيافته والبته مي‌تواند به وجود آيد؛ انتظار وجود حادثه‌اي در هر لحظه، اين نوع اميد، آمادگي دروني، متراكم و «هنوز مصرف نشده‌اي» براي فعاليت است. آنان كه چنين اميدي دارند، نشانه‌هاي زندگي تازه را مي‌بينند و هر لحظه آماده‌اند تا به تولد آن چيزي كه آمادة زاده شدن است، ياري رسانند. اين همان اميدي است كه پيامبر اسلام (ص) مي‌فرمايند:اميد رحمت خدا براي امت من است. اگر اميد نبود، مادري فرزند خويش را شير نمي‌داد و كسي درختي نمی کاشت .
- اميد منفعل
اگر كيفيت اميد، حالتي انفعالي و كنش پذير باشد، دروغ و بدون ايمان و تلاش است. ناتوان دانستن خود، دقيقاً به معني نااميدي است. اميد انفعالي و كنش پذير، سيماي ديگر گونه‌اي از نااميدي و يأس به شمار مي‌رود. بزرگان دين، ما را از نوميدي برحذر داشته‌اند و نام اميد دروغين را بر آن نهاده‌اند.امام باقر (ع) مي‌فرمايد: از اميد دروغين بپرهيز كه تو را گفتار ترس حقيقي مي‌كند. برخي دیگر چنين گفته‌اند كه: اميدها دو گونه‌اند: اميدهاي واهي یا کاذب که به تعبیر قرآن “امنیه “است که شیطان ان را به انسان القا می کند . در سوره مبارکه نسا آیه 119 اینگونه امده که : “و آن ها را سخت گمراه کنم و به آرزوها سرگرم کنم “که در قالب آرزوهای کاذب مطرح می شود.
امام علي (ع)، در ترسيم اين دويدن و نرسيدن مي‌فرمايد:مَن سَعِي في طَلَبِ السَّرابِ طالَ ثَعَبُهُ و كَثْرَ عَطَشْهُ، مَنْ أمَّلَ الرَّيَّ مِنَ السَّرابِ، خابَ أمَلْهُ و ماتَ بِعَطَشِهِ كسي كه در پي سراب (آرزوي واهي) برود، رنجش به درازا كشد و تشنگي‌اش افزون گردد؛ آن كه آرزوي سيراب شدن از سراب دارد، اميدش نااميد شود و در تشنه‌كامي خويش جان سپارد.
مقابل اميدهاي واهي، اميدهاي واقعي یا امید صادق هستند؛ اميدهايي كه داراي پايه واساسي منطقي و استوارند و از اعتقادات و باورهاي ديني و ارزش‌هاي مبتني بر وحي الهي سرچشمه مي‌گيرند. و، بيشتر شامل نوعي ايده‌ال‌ها، آرمان‌ها و آرزوهاي گم شده‌اي است كه انسان با حاضر كردن آنها در ذهن و درون خويش، به نوعي آرامش خاطر دست مي‌يابد. در صورت تداوم و تقويت آن آرمان‌ها و آرزوها خود به خود زمينه جدا شدن از مسائل ورويدادهاي واقعي زندگي و در نتيجه احساس بيگانگي با واقعيات، براي شخص فراهم مي گردد . مانند انتظار راهیابی به بهشت که در پرتو ایمان و عمل صالح حاصل می شود . در جای دیگر امید را به دو قسمت اميد فردي و اجتماعي تقسیم نموده اند .
بعضي معتقدند هم‌چنان كه فرد بشر اميد دارد، اجتماع بشر نيز اميدوار است. اميد اجتماع، در اجتماعي يافت مي‌شود كه همگي افراد در آن شركت دارند. هنگامي كه اميد فرد، شدت يافت و نيرومند گرديد، هدف و آرمان مي‌شود. آن‌گاه بر اثر كوشش و تلاش فرد، اميد رنگ اجتماعي مي‌گیرد. وقتي اميد اجتماعي شدت مي‌يابد، هدف اجتماعي و آرمان بشري مي‌شود و همان طور كه اميد فرد، خو به خود انجام شدني نيست و بايد در پي آن روان شد تا بدان رسيد، اميد اجتماعي نيز چنين است؛ بايد كوشيد، رنج برد، مقاومت كرد، پايداري نمود، تابدان رسيد اميد اجتماعي، آسايش، سعادت، خوش‌بختي، تن‌درستي، برقراري عدل، كوتاهي دست ستم‌گران و ديگر اميدهاست كه همه افراد بشر در اين خواسته‌ها شريك‌اند.
با این نگرش که انسان تابع عمل و اندیشه خویش است وبه هر میزان تلاش کند نتیجه آن را می بیند .”و لیس للانسان الا ما سعی ” و این که انسان ذاتا اجتماعی خلق شده و سرنوشتش در گرو اجتماع و محیط است و دیگران در مبدا و معاد با او مشترکند . و همه حق حیات دارند و حیات نشانه ای از رحمت است . زیرا همه ازوجود خدایند و باید رعایت ارتباط و پیوندهای اجتماعی و صله ارحام شود و این که دیگران در ارزش های انسانی با او مشترکند مگر کسانی که با معیار واقعی سنجیده شوند در نتیجه انسان هیچ گاه نا امید از رحمت الهی نمی شود و ترسان از عذاب الهی و امید وار به رحمت اوست.و همواره جهان هستی را به منزله مزرعه آخرت می بیند . و برای رسیدن به کمال مطلوب که همان رضایت خداست همواره امید وار به زندگی و ادامه حیات است .
منبع
می بتی ،اکرم (1393)، تبیین جنبه های آموزشی و تربیتی امید و نقش آن در سلامت روان، پایان نامه کارشناسی ارشد، تاریخ و فلسفه تعلیم و تربیت، دانشگاه آزاد اسلامی
از فروشگاه بوبوک دیدن نمایید
دیدگاهی بنویسید