عوامل تقويت و تخريب اعتماد اجتماعي

در هياهويي كه بازارهاي اجتماعي، پر است از كالاهايي كه بي اعتنا به بوق و كرناي فروشندگان و خريداران، خودنمايي مي كنند، اعتماد اجتماعي گاهي رنگ مي گيرد و گاهي رنگ مي بازد. بسياري با پافشاري بر ارتباط مستقيمي كه بين اعتماد اجتماعي و احساس امنيت وجود دارد، عامل اصلي رنگ گرفتن و رنگ باختن اعتماد اجتماعي در چهرهِ روابط و تعاملات ميان افراد را همان احساس امنيتي مي دانند كه انگيزه اصلي افراد از اعتماد به ديگران و گروه هاي ديگر قلمداد مي شود.
دكتر رناني، اقتصاددان در مصاحبه خود با اشاره به ارتباط مستقيم و خطي بين اعتماد و سرمايه اجتماعي مي گويد: سرمايه اجتماعي وقتي بالاست كه اعتماد در ميان مردم بالا باشد، همبستگي اجتماعي شديد باشد، تعهد به منافع ملي و منافع اجتماعي جدي باشد، احساس نوعدوستي و همياري جمعي قوي باشد، قانون حرمت داشته باشد و كسي جرات نكند آشكارا در جامعه، خلاف قانون رفتار كند، مردم به حكومت و قوانين آن و مجريان آن به چشم حامي و خادم بنگرند نه به چشم غاصب و ظالم، مردم نسبت به دردها و مصائب همنوعان خود در جامعه حساس باشند و واكنش نشان دهند، بي تفاوتي اجتماعي حداقل باشد و مردم در ناهنجاري ها و مشكلات اجتماعي خود را مسئول بدانند و نظاير اينها.
با توجه به مفهوم سرمايه اجتماعي كه مجموعه اي از هنجارها، ارزش هاي غيررسمي، قواعد عرفي و تعهدات اخلاقي است و رفتارهاي افراد در چارچوب آنها شكل مي گيرد، موجب تسهيل روابط اجتماعي افراد مي شود و افزايش همكاري و مشاركت اجتماعي را براي افراد به همراه مي آورد، مي توان توسعه را غني سازي كنش هاي اجتماعي ناشي از افزايش تمايل به مشاركت و اعتماد اجتماعي دانست.
دكتر لهسايي زاده، جامعه شناس با اشاره به عوامل تقويت كننده اعتماد اجتماعي مي گويد: انجام آموزش در سطح خانواده، از طريق وسايل ارتباط جمعي و نيز احترام به اقوام، باورها، ارزش ها و هنجارهاي آنان مي تواند اعتماد اجتماعي را در بين افراد جامعه دروني كند. از طريق خانواده، بسياري از مسائل و مفاهيم مرتبط با اعتماد اجتماعي به كودكان منتقل مي شود. از طريق وسايل ارتباط جمعي به صورت مدرن امروزي، افراد در جريان اجتماعي شدن قرار مي گيرند كه بايد در اين رابطه، يك نوع فرهنگ سازي انجام شود تا روند تقويت اعتماد اجتماعي بهبود يابد. درصورت احترام به اقوام، باورها، ارزش ها و هنجارهاي آنان نيز زمينه هاي ايجاد اعتماد اجتماعي گسترش پيدا مي كند.
وي همچنين معتقد است اعتماد اجتماعي در سطوح مختلف خرد، ميانه و كلان تخريب و تضعيف مي شود و مي گويد: عوامل تخريب كننده اعتماد اجتماعي در سطح خرد، منفعت طلبي افراطي افراد است. از آنجا كه انسان ها به طور ذاتي، منفعت طلب هستند، وقتي اين منفعت طلبي حالت افراطي به خود بگيرد، افراد سعي مي كنند با استفاده از روش هاي كاذب، سهم بيشتري از امكانات و منفعت را براي خود طلب كنند. در سطح ميانه، موضوع رقابت هاي كاذب بين نهادها و مؤ سسات مطرح مي شود. در سطح كلان نيز، جاه طلبي كشورها عامل اصلي تخريب اعتماد اجتماعي محسوب مي شود. به طوري كه هرچه كشورها جاه طلبي بيشتري داشته باشند، ديگر كشورها نمي توانند به آنها اعتماد كنند.

سهم عمده اعتماد در كاهش آسيب ها

اعتماد سهم مهمي را در بسياري از فرايندهاي سازماني نظير عقد قراردادها، انجام مذاكرات و نظارت مستمر بر عملكرد واحدها دارد و تلاش درجهت افزايش آن مي تواند بسياري از هزينه هاي مربوط به فعاليت هاي ذكر شده را كاهش و علاوه بر آن بهره وري سازماني را افزايش دهد. از اين رو، اعتمادسازي در بين گروهها و واحدهاي مختلف يك سازمان را مي توان يكي از مهمترين وظايف يك رهبر سازماني دانست.
دكتر لهسايي زاده ، مي گويد: اگر در جريان تعاملات و روابط اجتماعي، از اعتماد اجتماعي سوءاستفاده شود، شمار آسيب هاي اجتماعي گسترش مي يابد. به عبارتي حالت سوءاستفاده از اعتماد اجتماعي، تضعيف اعتماد اجتماعي را به همراه دارد، كارايي هنجارهاي اجتماعي نيز كاهش مي يابد.
وي مي افزايد: برخي از هنجارهاي اجتماعي مانند قوانين نوشته شده و شفاهي هستند و اين هنجارها، ناشي از اعتمادي است كه افراد نسبت به هم دارند، بطور مثال، درصورت اعتماد اجتماعي بين افراد، رسم اجتماعي پايدار مي ماند و برعكس.

از اين روست كه افراد به قرار و مدارهايي كه بين خودشان مي گذارند، احترام مي گذارند، آنها را رعايت مي كنند واعتماد اجتماعي به وجود مي آيد.در تعبير نخستيني كه انسان ها اعتماد مي كنند تا ارتباط برقرار كنند، ارتباط برقرار مي كنند تا اين باور در ذهنشان ريشه كند كه بدون همكاري، مشاركت و همفكري كاري از پيش نخواهند برد، شايد به راحتي نتوان به جايگاه عيني اعتماد در پس كوچه اي از هنجارها و ناهنجاري ها دست يافت. گويي بايد به همان انگيزه اي دلخوش كرد كه در پوشش اعتماد، افراد را بسوي دنياي بي حد ومرز ارتباطات و تعاملات مي كشاند.

منبع

نامداری قلعه،بنفشه(1391)، عوامل موثر بر اعتماد اجتماعی، پایان نامه کارشناسی ارشد،روانشناسی عمومی،دانشگاه پیام نور نجف آباد

از فروشگاه بوبوک دیدن نمایید