« بیشتر تلاش می کنیم تا با ما مطمئن پژوهش کنید. »شاخه هاي دانش ارگونومي
ارگونومي علمي چند نظامه است كه در چهارحيطه عمده زير فعاليت دارد:
روانشناسي مهندسي:در حيطه اول، يعني روانشناسي مهندسي، جنبه هاي پردازش اطلاعات مرتبط با كار، مورد بررسي قرار مي‌گيرد. از ديدگاه ايمني و بهداشت حرفه اي اين بعد از ارگونومي، طراحي روشهاي كار با هدف كاهش حوادث ناشي از خطاهاي انساني محسوب مي‌شود.
فيزيولوژي كار:در حيطه دوم فيزيولوژي كار، تبادلات انرژي و متابوليسم بدن مطرح است. مفاهيم خستگي، بررسي كارهاي ايستا و پويا و رژيم هاي كار و استراحت از ديدگاه فيزيولوژي كار مورد تجزيه و تحليل قرار مي‌گيرد.
بيومكانيك شغلي:در مباحث بيومكانيك شغلي ويژگيهاي مكانيكي اندام‌هاي بدن مورد بررسي قرار مي‌گيرد. در اين حيطه، حركت اندام‌ها و اعمال نيرو در بافت هاي مختلف بدن تجزيه و تحليل مي‌شود. به كمك اين معادلات مي‌توان الگوها و ابعاد مناسب ايستگاه‌هاي كاري را با هدف كاهش فشارهاي مكانيكي خارجي بر بدن بدست آورد. بطور خلاصه مي‌توان گفت كه چگونگي انتقال نيرو و حركت دادن اجسام و ابزارآلات از جمله مباحث بيومكانيك شغلي هستند.
آنتروپومتري:آنتروپومتري، به سنجش ابعاد فيزيكي بدن و كاربرد داده هاي ابعادي در اصلاح شرايط فيزيكي ايستگاه هاي كار مي‌پردازد و از آنجايي كه يكي از دلايل فشارهاي وارده بر اندام‌ها، عدم تطابق ابعاد محل كار با ويژگي هاي ابعادي بدن كارگر يا كاربر مي‌باشد، داده هاي آنتروپومتريك را مي‌توان به طور مؤثري در طراحي تجهيزات، ايستگاه‌هاي كار، ابزارآلات و محصولات بكار بست.
لازم به يادآوريست كه براي محاسبات آنتروپومتريك،اغلب از جداولي كه قبلا براي اين منظور تهيه گرديده است، استفاده مي‌شود.اما بايد خاطر نشان كرد كه مردم هر منطقه خاصي، داراي اندازههاي آنتروپومتريك ويژه خودمي باشندكه بايددر تعيين اندازههاي لازم در محيط كار و ابزار كار ملحوظ گردد. ولي متاسفانه در كشور ما هنوز داده هاي آنترومتريك در دست نيست و براي طراحي يك محيط كار به ناچار از داده هاي آنتروپومتريك سايركشورها،بويژه ازداده هاي آنتروپومتريكي كه توسط ناسا تهيه شده است استفاده مي‌شود.
با توجه به اينكه اندازههاي رسمي و تائيد شده اي براي مردم كشورمان در دسترس نمي‌‌باشد، بنابراين اكثر كارشناسان ارگونومي با توجه به اشتراكات قومي و نژادي ميان نژادهاي ايراني و آلماني ,ايندوژرمن، داده هاي ـ آنتروپومتريك آلماني را براي استفاده در كارهاي تحقيقاتي كشورمان توصيه مي نمايند. استفاده از اين داده ها در كشورِ ما مسلما با مشكلاتي روبرو خواهد شد؛ زيرا اين داده ها، با شرايط اقليمي وقدوقامت مردم كشور ما تدوين نشده است وممكن است بااندازه هاي مردم كشور مااختلاف هايي داشته باشد. جدول وشكل داده‌هاي فوق را نشان مي‌دهند.
جدول ابعاد آنتروپومتريك بدن انسان كه هر گونه طراحي بايد بر اساس آنها انجام گيرد.اندازه هاي مربوط به مردم كشور آلمان ـ ابعاد بر حسب سانتيمتر.
چگونگي اجراي ارگونومي
مورد ملاحظه قرار دادن ابعاد مختلف بدن افراد براي انجام كار،بمنظورانتخاب ابزارمتناسب باتواناييهاي فيزيكي آنان حائزاهميت است.
برطبق نظريه سينگلتون،اصول كلي آنتروپومتري ـ ارگونومي كه بايستي همواره در نظر گرفته شوند، عبارتنداز:
ابعاد پست كار بايد حداقل 90% از افراد را پوشش دهد.
در انتخاب اطلاعات آنتروپومتريك، طراح بايد با توجه به ابعاد گوناگون و مثال هايي كه در شرايط ايستا و پويا وجود دارد، خطاي قابل قبول را تعيين نموده و به عنوان معياري از آن استفاده نمايد.
تطابق بهينه ابعاد بدن كارگران باپست كاري آنهاممكنست درطول زمان تغيير يابد.زيرااندازه جمعيت متغيرست و كارگراني كه وظايف مربوطه راانجام مي دهند،عوض مي شود.
مشكلات وضعيت بدني رابطه بسيار نزديكي با عدم تطابق ابعادي دارد، به طوري كه هر دوي آنها بايد همزمان با يكديگر مورد توجه قرار گيرند.
درباره وضعيت ايستاده ؛كاركنان يا كساني كه مجبورند يا ترجيح مي‌دهند تا كارشان را ايستاده انجام دهنددر مقابل وضعيت نشسته،همواره بايد نكات زير مورد توجه قرار گيرند:
- محل استقرار كنترل ها، اجزاء و مكان انجام فعاليت
- وجود فضاي كافي براي زانوها
- اندازه و جهت نيروهايي كه بايد اعمال شوند
- تكرار و تعداد نشستن و برخاستن
درطراحي صندلي توجه بمواردزيرازاهميت زيادي برخوردارست:
- ارتباط ميان صندلي و سطح كار
- تغيير وضعيت بدني
- استحكام و ثبات صندلي بويژه زماني كه متحرك باشد
- سهولت ايستادن و نشستن
- نرمي سطح نشستنگاه و پشتي صندلي
همانگونه كه صندلي راحت امكان تغيير وضعيت بدني را فراهم مي كند، پست كار ايستاده نيز كه از طراحي مطلوبي برخوردار باشد، حركت بدني را آسان تر مي كند.
منبع
یزدان پناه،کیا(1393)،ارتباط سنجی ارگونومی،فرسودگی شغلی ونگرش حرفه ای معلمان،پایان نامه کارشناسی ارشد،علوم تربیتی مدیریت آموزشی،دانشکده ادبیات وعلوم انسانی شهیدباهنرکرمان
ازفروشگاه بوبوک دیدن نمایید
دیدگاهی بنویسید