روش های پیش بینی درآمدها در بودجه

الف) روش سال ماقبل آخر: بر اساس این روش درآمدهای دولت باید دقیقا^“ بر مبنای وصولی های سال ماقبل آخر سالی که بودجه تهیه و تنظیم می شود برآورد گردد. مثلا^“ پیش بینی درآمد سال 1383 باید برابر درآمد قطعی سال 1381 باشد.

ب ) روش حد متوسط ها: این روش مکمل روش سال ماقبل آخر می باشد. در این روش میانگین اضافه درآمدهای 5 سال آخر؛ هر سال نسبت به سال قبل ، محاسبه و به رقم وصولی سال قبل اضافه می شود و مأخذ برآورد قرار می گیرد.

ج ) روش پیش بینی مستقیم: در این روش کارشناسان با توجه به دقیق ترین آمار و اطلاعات از اوضاع و احوال اقتصادی و اجتماعی درآمدها را برآورد می نمایند. توسعه علم آمار و پیشرفت های علم اقتصاد در پیش بینی اوضاع و احوال اقتصادی، ابزار کافی در اختیار مسئولان بودجه قرار می دهد.

د ) روش سنجیده منظم: این روش با استفاده از تکنیکها و روش های آماری بررسی و با تجزیه و تحلیل همبستگی ها و جمع آوری پرسشنامه انجام می شود. در روش های آماری مانند همبستگی ها و محاسبه ضرایب آن، سری های زمانی و دیگر تکنیک ها از فرمول های خاص استفاده می شود. سپس بر اساس آن و با توجه به پیش بینی وضع اقتصادی در یک دوره آتی میزان درآمدها پیش بینی می گردد.

روش های برآورد هزینه ها

بودجه از لحاظ برآورد هزینه ها و رسیدگی به آنها به هفت دسته زیر تقسیم می شود:

بودجه متداول: بودجه متداول را می توان از قدیمی ترین و در عین حال ساده ترین نوع بودجه ریزی دانست. در بودجه متداول، قیمت کالاها و خدمات در قالب نوع هزینه نشان داده می شود ولی معلوم نیست که کالاها و خدمات مزبور، برای اجرای چه برنامه و عملیاتی پیشنهاد شده است. فقط عنوان دستگاه مثلا^“ : آموزش و پرورش- ارتش، بهداشت و … نشان می دهد که هزینه های پیشنهاد شده برای انجام امور آموزشی، دفاع و ارتش است. در این بودجه ریزی تأکید بر صرفه جویی و کنترل در مصرف اعتبارات است. توجه اصلی در این روش معطوف به داده ها می باشد تا ستاده ها و نتایج کار. در بودجه ریزی متداول هزینه ها معمولا^“ بر اساس هزینه های قطعی سال ماقبل آخر و نیمه اول سال جاری پیش بینی می گردد.
بودجه برنامه ای: هرگاه بودجه ریزی، بر اساس اجرای برنامه های مملکت و بر حسب سیاستهای کلی و بنیادی دولت، ارقام درآمد و هزینه را مشخص و منظم نماید چنین بودجه ای را بودجه برنامه ای می گویند.

بودجه برنامه ای همانطور که از نامش پیداست اهداف و عملیات دولت؛ دستگاه های اجرایی را به شکل برنامه کار تنظیم و در دسترس قرار می دهد. در این بودجه ریزی مشخص می شود که دولت و دستگاههای اجرائی:

در سال بودجه ای دارای چه اهداف، وظایف و مقاصد مصوب می باشند.
برای نیل به اهداف و مقاصد مذکور باید کدام برنامه ها، عملیات و فعالیتها را با چه میزان از اعتبارات انجام دهند؛ شفاف سازی بودجه.
بودجه عملیاتی: بودجه عملیاتی در واقع مرحله پیشرفته تری از بودجه برنامه ای می باشد. اغلب بودجه برنامه ای را با بودجه عملیاتی اشتباه می گیرند. برای توضیح تفاوت موجود بین معانی بودجه برنامه ای و بودجه عملیاتی باید طبقات مختلف سلسله مراتب سازمانی ادارات دولتی مورد توجه قرار گیرد. در تنظیم بودجه عملیاتی بجای اینکه توجه به اشیاء و خدماتی که دولت خریداری می کند معطوف شود، هزینه کارهائی که دولت باید انجام دهد برآورد می شود.

بودجه برنامه ای بیشتر مربوط به طبقات بالاتر سلسله مراتب سازمان ها است. در حالیکه در بودجه عملیاتی حدود فعالیت و عملیات طبقات پائین تر سلسله مراتب نیز مورد بررسی و پیش بینی بودجه ای قرار می گیرد.اشکالی که در تهیه بودجه عملیاتی در سازمان های دولتی وجود دارد لزوم استفاده از برخی روش های معمول و سیستم حسابداری قیمت تمام شده است که سازمانهای مذکور اکثرا^“ فاقد سیستم هستند.

سیستم برنامه ریزی، طرح ریزی و بودجه ریزیPPBS: روشی است که برای تکمیل بودجه برنامه ای در همه کشورها معمول شده است. با استفاده از این سیستم می توان برنامه ریزی، طرح ریزی ، بودجه ریزی، اطلاعات مدیریت، کنترل مدیریت و ارزش یابی برنامه ها را بهم مرتبط ساخت.

بودجه ریزی بر مبنای صفر: در این روش هر سازمان برای بودجه ریزی باید کلیه فعالیتها و برنامه های خود را اعم از قدیم یا جدید همانند یک برنامه یا فعالیت جدید از جنبه های مختلف مورد ارزیابی قرار داده و میزان اهمیت و اولویت آنها را مشخص سازد. بدین ترتیب نوعی تحول و نوسازی فلسفه زیربنای این شیوه بودجه ریزی را تشکیل می دهد.

در بودجه ریزی بر مبنای صفر تمامی فعالیتها و برنامه ها در سازمان از نظر اثربخشی و کارآیی نورد تجزیه و تحلیل و ارزیابی قرار می گیرد و ئرجه اولویت آنها نسبت به یکدیگر تعیین می شود. فعالیت هایی که از نظر اهمیت در درجات پائین تر قرار گرفته اند در صورت لزوم حذف شده و در سایر فعالیت ها اصلاحات ضروری بعمل می آید. فعالیت های مهم نیز از محل صرفه جویی حاصل از حذف فعالیت های کم اهمیت، تقویت شده و توسعه می یابند.

بودجه ریزی افزایشی: بودجه ریزی افزایشی بیشتر برای اجتناب از مشکلات ناشی از کار عظیم و پر دردسر بودجه ریزی سالانه ابداع شده است. با این کار بودجه ریزان هر سال مجددا^“ از اول اقدام به کار پیچیده بودجه ریزی نمی کنند. بلکه دست اندرکاران بودجه با قبول بودجه سال گذشته، توجه خود را روی تغییرات افزایش متمرکز می کنند. در این روش بودجه سال گذشته بعنوان پایه ای برای مصارف جاری فرض شده و یک افزایش سالانه برای آن در نظر گرفته می شود که بستگی به روند تغییرات، قیمت ها، تغییر حجم عملیات موجود و نگهداشت سطح و تقبل وظایف جدید از طرف دولت و عواملی از این قبیل دارد.

بودجه ریزی در ایران بر اساس سقف نگهداشت سطح تهیه می شود. یعنی سازمانها و دستگاههای دولتی بودجه های سال گذشته خود را در نظر می گیرند و درصدی را به آن اضافه می کنند، و آنرا بعنوان بودجه سال بعد پیشنهاد می کنند.

بودجه منعطف: به منظور فائق آمدن بر مشکل عدم انعطاف بودجه سنتی، در مؤسسات دولتی و بازرگانی از یک نوع بودجه بنام بودجه متغیر استفاده می کنند. برای تنظیم این نوع بودجه، ابتدا هزینه های ثابت و متغیر را تعیین کرده و سپس با توجه به اعتبار و امکانات مؤسسه می توان تصمیم گرفت که در هر زمان چه هزینه ای باید انجام گیرد و در مقابل آن هزینه چه نتیجه ای حاصل می شود. با تنظیم این بودجه می توان بطور دوره ای مثلا^“ ماهانه، و یا هر سه ماه یکبار مطابق شرایط مؤسسه بودجه خاصی را انتخاب و ملاک عمل قرار داد.

منبع

داودآبادی فراهاني،مهدی(1390)، تأثیر استقرار سیستم متمرکز حقوق و مزایا،پایان نامه کارشناسی ارشد،مدیریت دولتی،دانشگاه آزاداسلامی

از فروشگاه بوبوک دیدن نمایید