دیدگاه ساختاری حافظه

آدمی انواع مختلفی از حافظه را دارد. انواع حافظه از نظر مدت زمان نگهداری اطلاعات عبارتند از: حافظه­ی حسی، حافظه­ی کوتاه­مدت و حافظه­ی بلند مدت .

حافظه ­ی حسی

حافظه­ی حسی نخستین مرحله به یاد سپاری و ذخیره­کردن اطلاعات است. در این حافظه نسخه­ی دقیقی از اطلاعات حسی  ذخیره می­شود. گنجایش این حافظه نامحدود است و مدت زمان نگهداری اطلاعات در حافظه­ی حسی از چند هزارم ثانیه تا چند ثانیه متغیر است . در واقع حافظه­ی حسی، کار نگهداری اطلاعات حسی برگرفته شده از محیط را برای مدتی بسیار کوتاه به عهده دارد . این احساس­ها به طور صریح و فوری در مغز رمزگردانی نمی­شود بلکه این حس­های گرفته شده از گیرنده­ها ، اندام حسی به آرامی در طول سیستم عصبی حرکت می­کند و به علاوه بر سیستم مسئول، این مراکز قشری بالاتر هستند که مسئولیت پردازش اطلاعات را بر عهده دارند.

این نوع حافظه بسیار غنی و مشروح است اما اطلاعاتش بسیار سریع از بین می­رود و مهم­ترین دلیل فراموشی اطلاعات در این نوع حافظه بی­توجهی به آن است مگر آن­که برخی فرایندهای خاص را زمینه­ی انتقال آن­ها را به حافظه­ی کوتاه­مدت یا بلند مدت فراهم آورند. نورمن ، مثال­های ذیل را از حافظه­ی حسی توضیح می­دهد؛ دستتان را در مقابل صورت خود تکان دهید. رد ضعیفی که پس از کنار رفتن دست باقی می­ماند- یعنی آثار رویداد اتفاق افتاده – گواه مشخصی بر وجود یک نظام حافظه حسی است. دست خود را مشت کنید، به سرعت دو تا از انگشتان را باز کنید، دوباره با حداکثر سرعت ممکن دستتان را مشت کنید. اگر به دقت نگاه کنید ردی از انگشتانتان را خواهید دید که آنقدر دوام می آورد تا آن­ها را شمارش کنید.

فرض کنید یک تصویر پیچیده متشکل از تعداد زیادی اشیاء در مقابل چشمان شما قرار دارد که بعضی از آن­ها در جهت عقربه ­های ساعت و بقیه بر خلاف جهت عقربه­های ساعت می­چرخند. تصویر محو می­شود و یک پیکان به جایی در محل قبلی تصویر اشاره می­کند. شما قادر خواهید بود جهتی را که شیء در آن مکان خاص حرکت می­کرد مشخص کنید. رد تصویر برای چند هزارم ثانیه پس از محو شدن تصویر فیزیک، باقی می­ماند.محققان حافظه معتقدند که برای هر حس، حافظه­ی حسی جداگانه وجود دارد . لازمه­ی تشخیص بوها ( حافظه ی بویایی )، صداها ( حافظه شنیداری)، مزه ها ( حافظه ی چشایی )، زبری و نرمی ( حافظه ی بساوایی) و مشاهده­ی پدیده­ها از طریق دیدن ( حافظه ی بینایی )، داشتن خاطره­ی آن ها در حافظه است،در ذخیره سازی اطلاعات در حافظه­ی حسی،دو الگو یا دو جزءحافظه وجود دارد،یک نوع حافظه در اینجا حافظه­ی بینایی است، دیگری حافظه­ی شنوایی است.

حافظه­ ی شنوایی: انعکاس ذهنی محرک­های شنوایی را اکو یا پژواک می­نامند. بنابراین، حافظه­ی شنوایی عبارت است از دفتر اطلاعات حس نگهدارنده­ی پژواک­ها ؛ محرک های شنوایی . به طور خیلی ساده حافظه­ی شنوایی به توانایی دریافت تحریکات کلامی، پردازش و ذخیره­ی آن­ها و در نهایت یادآوری موضوعات گفته می­شود .

حافظه ­ی بینایی: روان­شناسان معتقدند که برای هر یک از اطلاعات حسی دفتری وجود دارد. انعکاس ذهنی محرک­های بینایی را شمایل می­نامند. دفتر اطلاعات حسی نگهدارنده­ی شمایل­ها، حافظه­ی بینایی نامیده می­شود. خاطرات بینایی عبارتند از خاطرات عکس برداری­های دقیق. بنابراین کسانی­که می­توانند محرک­ها را به طور ذهنی ببینند یا برای خود تجسم کنند, حافظه­ی عکس­برداری  دارند. با این همه این خاطرات خیلی کوتاهند. آن­چه اکثر ما معمولاً حافظه­ی عکس­برداری به حساب می­آوریم، یعنی، توانایی نگهداری تجسم ذهنی دقیق از محرک­های بینایی به مدت طولانی در نظر می­گیریم، چیزی است که به وسیله­ی روان­شناسان،تصویر ذهنی روشن نامیده شده است. به طور خیلی ساده مقصود از حافظه­ی بینایی آن است که چیزی­را که قبلاً دیده­ایم به یاد آوریم.

در واقع حافظه­ی بینایی، یک توانایی برای شناسایی موضوعات و حوادث دیده شده­ی قبلی بدون وابستگی به درون دادهای مربوط به حافظه­ی کلامی است زیرا درون دادهای بینایی از تصاویر شبکه­ای مشخص و معین هستند این تصاویر نیاز به ذخیره شدن در حافظه دارند که در مراحل زمانی مختلف با رویدادهای جدید مورد مقایسه قرار می­گیرند. بدون فهم ادراک و شناخت بینایی، این تصاویر مجموعه­ای از انواع رویدادها و صحنه­هایی هستند که قادر به یادآوری آن­ها نخواهیم بود بنابراین حافظه­ی دیداری برای نگهداری و ثبت اطلاعات ضروری است . در مورد حافظه­ی بینایی اسپرلینگ دریافت که وقتی چهار ردیف متشکل از سه سطر از چهار حرف را هر کدام به اندازه ی 50 هزارم ثانیه به فرد ارائه شود، افراد تنها چهار یا پنج حرف را گزارش گرفته، ولی عنوان می‌کنند که حروف زیاد تری را دیده­ اند.

وی فرض کرد که بسیاری از اطلاعات بینایی قبل از این­که بتوان آن­ها را گزارش کرد، از بین می­روند. وی به این نتیجه رسید که اطلاعات در قالب حافظه­ی بینایی 5/0 ثانیه دوام می­آورد. این حافظه، از یک طرف وابسته به شبکیه­ی چشم است که از طریق درخشندگی محرک­های ارائه شده متأثر می­شود و از طرف دیگر وابسته به نقطه­ای دیگر در مغز است که بعد از ورود اطلاعات دریافت و هماهنگی آن­ها در شبکیه رخ می­دهد. این بخش بیشتر نسبت به الگو حساس است .

 انواع حافظه­ی دیداری عبارتند از :

• حافظه­ ی حسی دیداری: این حافظه را به راحتی می­توان با تجربه­ی رفتن به یک اتاق تاریک با یک فلش دوربین و گرفتن عکس تجربه کرد. به طور کلی حافظه­ی حسی به عنوان سیگنال برای هموار سازی لوب گیجگاهی توصیف می­شود که به اطلاعات در یک دوره­ی گستره­ی زمانی اجازه می­دهد که استخراج شود .
• حافظه­ ی کوتاه مدت دیداری: این حافظه اطلاعات دیداری را از موضوعات کوچک­تر در یک وابستگی انتزاعی نگهداری می­کند که مبتنی بر انتزاعات می­باشد، ظرفیت آن محدود است که شامل سه – چهار موضوع برای محرک ساده و یا یک یا دو موضوع برای محرک های پیچیده­تر می­باشد. این بازنمایی­ها به طور معناداری از طریق ساختار دقیق و استاندارد تصاویر اولیه، به صورت انتزاعی می­باشند. در حالی­که حافظه­ ی حسی در مقابل تمام تغییرات مطلق موقعیت، مستحکم است و نسبتاً در مقابل تغییرات نسبی مقاوم است. بر اساس آزمایشات اسپرلینگ ، شواهدی بر وجود یک حافظه ی دیداری وجود دارد که می­تواند مقادیر زیادی اطلاعات­را، حدود یک پنجم ثانیه، در معرض دید نگه می­دارد. این حافظه را که نیسر، آن را حافظه­ی آیکونیک،  نامیده است. ذاتاً بینایی است و فرایند ادراک به ویژه در مورد آن دسته از محرک­هایی که کوتاه­مدت هستند، بسیار مهم است. حافظه، سیستم بینایی را قادر می­سازد تا شمایل­ها و صورت­ها را در طی مدتی که جریانات ذهنی می‌تواند در سطوح بالاتر پردازش شوند نگهداری نمایند .
• حافظه­ ی بلند مدت دیداری : بازنمایی این نوع حافظه در زمان کوتاهی به دست می­آید. اما ظرفیت محدود حافظه­ی کوتاه مدت دیداری، از هر تجمع اطلاعات دیداری در یک دوره طولانی جلوگیری می­کند. در عوض حافظه­­ی بلند مدت از یک ظرفیت ذخیره­ی بالا و تمرکز و توجه نیرومندی برخوردار است. حافظه­ی بلند مدت دیداری موضوعات، در ارائه و طبقه بندی آن نقش اساسی ایفا می­کند.

منبع

شاهوران،زهرا(1392)، عملکرد حافظه­ی بینایی در بین گروهی از جمعیت شهری و روستایی،پایان نامه کارشناسی ارشد،روانشناسی عمومی،دانشگاه آزاداسلامی ارسنجان

از فروشگاه بوبوک دیدن نمایید.