دیابت

دیابت نوع دو بیماری مزمن و خطرناکی است که از طریق ناهنجاری­هایی در متابولیسم کربوهیدرات، پروتوئین و چربی توصیف می شود. اگر چه دیابت دارای علائم متعددی است، ولی عدم تحمل گلوکز یا افزایش قند خون، معمولی­ترین علائم تفکیکی آن است. فرد مبتلا به دیابت یا انسولین تولید نمی­کند و یا به انسولین پاسخ نمی­دهد؛ در نتیجه ازدیاد قند خون به­وجود می­آید و فرد به عوارض کوتاه مدت و طولانی مدت دیابت دچار می­شود . این بیماری حالتی پیشرونده دارد که باعث ناتوانی و مرگ و میرزودرس می شود. همچنین عامل اصلی نابینایی، بیماری کلیوی پیشرفته و قطع عضو بویژه در سنین فعال زندگی می­باشد.بیماری با علائمی نظیر پرادراری، پرنوشی و کاهش وزن شروع می­شود.این بیماری بین6تا15درصدافراد جامعه را درگیر می­کند.این نوع دیابت،اغلب دیابت مصوص بزرگسالان یا دیابت مربوط به سبک زندگی نامیده می شود و 90تا95درصد همه­ی انواع دیابت را شامل می­شود.در این نوع دیابت، به دلیل تغذیه­ی نامناسب و ضعیف و عادات نامناسب مربوط به فعالیت جسمانی کم تحرکی، بدن انسان قدرت تولید و استفاده­ی موثر از انسولین را از دست می­دهد.دیابت نوع2در صورتیکه درمان نشود،ممکنست بشکل وابسته به انسولین درآید.دررکورهای درحال توسعه، دیابت چهارمین علت اصلی مرگ و علت عمده­ کوری و آسیب­های بینایی در بزرگسالان می­باشدونیز شایع ترین علت قطع عضوهایی است که در نتیجه­ی عللی به جز تصادفات رخ می­دهد. این بیماری در قلب مسائل رفتاری است و عوامل روان شناختی و اجتماعی نقش حیاتی در مدیریت آن دارند. از مهم­ترین عوامل روان شناختی موثر بر دیابت استرس است. برای کنترل بیماری دیابت، لازم است تغییراتی در شیوه­ی زندگی فرد در جهت شیوه­های مقابله­ صحیح با استرسها و هیجانهای منفی ایجاد شود. شواهدی در دست است که نشان می­دهد در صورت کنترل مناسب قندخون می­توان از عوارض دراز مدت دیابت بویژه رتینوپاتی،نفروپاتی و نوروپاتی پیشگیری نمودویا آنها رابه تعویق انداخت.بيماري دیابت علاوه برتأثيرات جسماني نامطلوب ميتواند بر سلامت روان و کيفيت زندگي بيماران مبتلا نيز تأثير نامطلوبي داشته باشدو مهم­ترین عضو تیم مراقبت دیابت بیمار است و کنترل موفقیت آمیز به میزان زیاد بستگی به رفتار بیمار و تغییر در سبک زندگی او دارد.

بطور کلی نتایج مطالعات مربوط به عوارض و کنترل دیابت به طور واضح ثابت کرده اند که کنترل متابولیکی خوب و آموزش کافی وارائه­ی مداخلات روان­شناختی، می تواند پیامد بالینی افراد دیابتی را بهبود دهند.

مداخلات روان شناختی گروهی و دیابت

با توجه به افزايش چشمگير در شيوع ديابت نوع دو، و محدوديت بالقوه در مداخله هاي داروشناختي ، استفاده از مداخله هاي غيردارويي ضروري به نظر مي رسد، به طوري كه تاكنون تلاش هاي زيادي در اين خصوص به­عمل آمده است.طبق نظر سازمان بهداشت جهانی،آموزش شالوده و اساس درمان دیابت است و یکی از اهداف اصلی در مداخلات روان شناختی تغییر رفتار بیمار و ارتقای خود مراقبتی اوست،به عبارتی هدف از ارائه­ی مداخلات،افزایش دانش، مهارت­ها و قابلیت انعطاف بیماران و در نتیجه افزایش یادگیری آنها در مدیریتت دیابتشان است. آگاهی، نگرش و عملکرد بیماران دیابتی نسبت به بیماری دیابت در کنترل این بیماری و کاهش عوارض آن موثر است. مطالعات متعدد نشان داده­اند که آموزش بیماران با کاهش عوارض مزمن دیابت همراه است.  در سال های اخیر تحولات صورت گرفته در زمينه­ي درمان اختلالات روان­شناختي و بیماری­های مزمن نظیر دیابت ،موجب گردیده تا روش­های نويني توسط روان شناسان باليني مطرح و ارايه گردد.امروزه روش­های روان­شناختی توام با درمان­های پزشکی در درمان دیابت به­کار می­رود و تحقیقات بیانگر کارایی بالای درمان­های روان­شناختی در این بیماران می باشد.در تحقیق سون و همکاران، مداخله­ی ذهن آگاهی مبتنی بر شناخت درمانی منجر به افزایش کیفیت زندگی در بیماران مبتلا به دیابت نوع دو و نیز کاهش فشار خون، اضطراب و استرس در این بیماران شد. در مورد درمان رفتاری شناختی گروهی نیز نتایج نشان دهنده­­ی اثربخشی این مداخلات در جهت کاهش شاخص قندخون، افزایش کیفیت زندگی این بیماران و کاهش علائم استرس و اضطراب، در این بیماران بود. در زمینه­ی مداخله­ی مصاحبه­ی انگیزسی که درمان افزایش انگیزه شکل کوتاه این نوع مداخله است، نتیجه­ی تحقیقات کلارک و هامپسون، نشان داد که بیماران دیابتی که از این نوع مداخله استفاده می­کردند، در کنترل وزن موفق­تر بودند و واینر، کریستی، تیلور و هی،  نیز بر اثر بخشی این مداخله در بیماران دیابتی نوع یک در جهت کاهش شاخص قند خون در آنها تاکید کرد. اسپیس، ساچس، پیچمن وپراگر ، با بکار­بردن روش مداخله­ی گروهی روانی اجتماعی در بیماران دیابتی نوع 1کاهش میزانHbA1cرا در این بیماران گزارش داد . همچنین الووی، توث ومک کراگر ، با بکار­بردن یک مداخله­ی روانی اجتماعی شش جلسه­ای در بیماران دیابتی که دچار اختلال خوردن نیز بودند به­این نتیجه رسید که میزانHbA1cبه میزان43%کاهش یافته بود. در مجموع می­توان به این نتیجه رسید که اگر چه اثر بخشی مداخلات به شکل پراکنده در مطالعات متعددی اثبات شده است اما کاربرد مداخله­ی ذهن آگاهی در درمان دیابت به عنوان یک بیماری مزمن هنوز در ایران به­کار نرفته است، مداخله­ی روانی اجتماعی با شکل ب-­کاررفته در این پژوهش برای اولین بار به شکل آزمایشی در تحقیق سون و همکاران، به­کاررفته است و ضرورت اجرای آن در گروه هایی دیگر از بیماران احساس می شود،اگر چه مداخله­ی شناختی-رفتاری و افزایش انگیزه در تحقیقاتی نتیجه بخش بوده است، اما تکرار اثربخشی آن از یک طرف بر قوت ادعای اثر بخشی آن می افزاید و از طرف دیگر مبنایی برای مقایسه با سایر مداخلات قرار می­گیرد.

منبع

اعراب شیبانی،خدیجه(1392)،اثربخشی مداخلات روانشناختی برشاخصهای سلامت جسمی وروانی، پایان نامه دکترای تخصصی،روانشناسی سلامتی،دانشگاه پیام نور تهران

از فروشگاه بوبوک دیدن نمایید