« بیشتر تلاش می کنیم تا با ما مطمئن پژوهش کنید. »حمايت اجتماعي وانواع آن
به ميزان ادراك فرد از محبت و حمايت خانواده، دوستان و اطرافيان حمايت اجتماعي گفته مي‌شود. رايج‌ترين تعريف حمايت اجتماعي بردردسترس بودن و كيفيت ارتباط افرادي كه درمواقع مورد نياز،منابع حمايتي رافراهم می‌کنند، تأكيد دارد .سارافينو ، با مطالعه تقسيم‌بنديهاي گوناگون حمايت اجتماعي، بیان داشته است پنج نوع حمايت اجتماعي وجود دارد: حمايت عاطفی: كه شامل ابراز همدردي، توجه، محبت و علاقه‌مندی نسبت به فرد است. در اين صورت فرد در زمان استرس، احساس آسايش و اطمينان و به جايي تعلق داشتن مي‌كند؛
حمايت ارزشي: كه از طريق ابراز احترام، تشويق يا موافقت با نظرها يا احساسات فرد و ارزيابي مثبت فرد در مقايسه با كساني كه وضعیتشان بدتر از اوست صورت مي‌گيرد. اين نوع حمايت موجب افزايش احساس با ارزش بودن، لياقت و اعتبار در فرد مي‌شود؛
حمايت عملي و مادي: كه شامل كمك‌هاي مستقيم به فرد است مانند انجام دادن كارهاي خانه یا قرض دان پول به او؛ حمايت اطلاعاتي: شامل توصيه كردن، دادن پيشنهاد يا دادن جهت و پسخوراند به فرد است؛
حمايت شبكه‌اي: به فرد، احساس عضويت در گروهي با علايق و فعاليت‌هاي اجتماعي مشترك می‌دهد. نوع حمايتي كه فرد از آن برخوردار مي‌شود و نيازمند آن است به شرايط استرس‌زا بستگي دارد.
حمایت اجتماعی هم به عنوان عامل حفاظتی و هم به عنوان عامل خطر برای اختلال‌های هیجانی در نظر گرفته شده است. برخی، حمایت اجتماعی را عامل حفاظتی و برخی آن را عامل خطر شناسایی کردند. فیلد و همکاران ، بیان داشتند که حمایت اجتماعی می‌تواند به صورت مستقیم خطر ابتلا به افسردگی را کاهش دهد. همچنین، آن می‌تواند به صورت غیرمستقیم و از طریق افزایش عزت نفس و خودکارآمدی به کاهش خطر ابتلا به افسردگی کمک کند .
نیسی، شهنی و فراشبندی ،200 نوجوان را مورد بررسی قرار دادند و دریافتند که حمایت اجتماعی ادراک شده با اضطراب در این نوجوانان رابطه منفی دارد. وبر، پوسکار و رن ، با بررسی نوجوانان روستایی دریافتند که نشانه‌های افسردگی در این نوجوانان رابطه منفی با حمایت همسالان دارد. ماسون و همکاران ، نقش شبکه اجتماعی و رابطه با خانواده را در افسردگی 332 نوجوان بررسی کردند. آنها نشان دادند که داشتن دوستان سیگاری بیشتر در شبکه اجتماعی، با افزایش شدت افسردگی رابطه دارد در حالی که روابط خانوادگی با کیفیت بالا با افسردگی کمتر مرتبط است. دومونت و پرووُست ، نوجوانان تاب‌آور و آسیب‌پذیر در برابر افسردگی را با هم مقایسه کردند و دریافتند که نوجوانان تاب‌آور در مقایسه با نوجوانان آسیب‌پذیر حمایت بیشتری از سوی دوستان دریافت می‌کردند. اسلاوین و راینر ، در بررسی نوجوانان دبیرستانی دریافتند بین حمایت اجتماعی دریافت شده از همسالان و بزرگسالان غیرفامیل (آشنایان) با نشانه‌های افسردگی رابطه منفی وجود دارد. همچنین، وی و همکاران ، در بررسی دانش‌آموزان نوجوان نشان دادند که رابطه منفی بین دریافت حمایت از همسالان و نشانه‌های افسردگی وجود دارد. کر، پریوس و کینگ ، دریافتند که حمایت اجتماعی دریافت شده از همسالان و بزرگسالان غیرفامیل (آشنایان) با نشانه‌های افسردگی و ایده‌های خودکشی در دختران نوجوان رابطه منفی دارد. این در حالی است که، برخی از بررسی‌ها نشان می‌دهند تکیه بیش از اندازه بر حمایت دوستان می‌تواند خطر ابتلا به افسردگی را افزایش دهد . همچنین، نوجوانانی که دوستان بزهکار و منحرف دارند، بیشتر در خطر ابتلا به افسردگی قرار دارند .
مولر، گوبل-فابری، دیاموند، دینکلاگ ، به بررسی نقش میانجی حمایت اجتماعی در رابطه بین مشاهده خشونت خانوادگی (یک طبقه از آزاردیدگی هیجانی) و اختلال‌های درون‌نمود و برون‌نمود در نوجوانان پرداختند. آنها دریافتند که مشاهده خشونت خانوادگی با اختلال‌های درون‌نمود در نوجوانان رابطه دارد. با این حال، زمانی که آنها نوجوانان را به لحاظ میزان دریافت حمایت اجتماعی به دو دسته با حمایت اجتماعی بالا و پایین تقسیم کردند دریافتند که بین مشاهده خشونت خانوادگی با اختلال‌های درون‌نمود در نوجوانان با حمایت اجتماعی بالا رابطه وجود ندارد در حالی که در نوجوانان با حمایت اجتماعی پایین، شدت رابطه بین مشاهده خشونت خانوادگی و اختلال‌های درون‌نمود بیشتر از زمانی بود که کل نمونه مورد بررسی قرار گرفته بود. در یک بررسی دیگر که بر روی 50 کودک آزاردیده جنسی صورت گرفته است، مشخص شده است که حمایت اجتماعی با مشکلات درون‌نمود در این کودکان رابطه منفی دارد . مشابه همین نتایج با دانشجویان پسر و دختر با تاریخچه آزاردیدگی جنسی نیز به دست آمده است. در یک بررسی دیگر که بر روی دختران آزاردیده جنسی صورت گرفته است، آشکار شده است که ارتباط مثبت با همسالان با کاهش مشکلات هیجانی همراه است . چن و وی ، دریافتند که حمایت دریافت شده از سوی همسالان در رابطه بین آزاردیدگی از سوی معلم و مشکلات هیجانی نوجوانان نقش میانجی دارد. وان‌دال و همکاران ، دریافتند که حمایت اجتماعی در رابطه بین دست انداخته شدن و مشکلات درون‌نمود نوجوانان نقش میانجی دارد.به مانند نقش حمایت اجتماعی در اختلال‌های هیجانی، حمایت اجتماعی هم به عنوان عامل حفاظتی و هم به عنوان عامل خطر برای اختلال‌های رفتاری در نظر گرفته شده است. بسته به اینکه نوجوان با چه گروهی دوست باشد، نتایج حمایت اجتماعی مرتبط با دوستان متفاوت خواهد بود. فرائینگلس، روث، پانتین و ماسون ، نشان دادند که رفتارهای منحرف دوستان هم سن و سال بصورت قوی‌ای با مشکلات رفتاری نوجوانان رابطه دارد. اری، دانکن، دانکن و هوپز ، با بررسی 204 نوجوان و با استفاده از روش آماری مدل‌یابی معادلات ساختاری، دریافتند که حمایت و نظارت کم خانواده و داشتن دوستان منحرف، منجر به مشکلات رفتاری می‌شود. مشابه همین نتایج را دکویچ، ویسینک و ماریا میجر ، گزارش کردند. آنها دریافتند که کیفیت پایین رابطه والد-نوجوان و همراهی نوجوان با همسالان منحرف با رفتارهای ضداجتماعی نوجوان رابطه دارد. بارنو و لوچت و فریبرگر ، نشان دادند که طرد از سوی همسالان رابطه مثبت با اختلال سلوک در نوجوانان دارد. در بررسی غرایی، محمدی و اصغرنژاد، آشکار شد که حمایت اجتماعی با اختلال‌های رفتاری در دانش‌آموزان دوره راهنمایی رابطه منفی دارد. وی و همکاران ، در بررسی دانش‌آموزان نوجوان نشان دادند که رابطه منفی بین دریافت حمایت از همسالان و مشکلات رفتاری وجود دارد. مولر و همکاران ، دریافتند که مشاهده خشونت خانوادگی با اختلال‌های برون‌نمود در نوجوانان رابطه دارد. با این حال، آنها دریافتند که بین مشاهده خشونت خانوادگی با اختلال‌های برون‌نمود در نوجوانان با حمایت اجتماعی بالا رابطه وجود ندارد در حالی که در نوجوانان با حمایت اجتماعی پایین، شدت رابطه بین مشاهده خشونت خانوادگی و اختلال‌های برون‌نمود بیشتر از زمانی بود که کل نمونه مورد بررسی قرار گرفته بود. در یک بررسی دیگر، آشکار شده است که حمایت اجتماعی با مشکلات برون‌نمود در کودکان آزاردیده جنسی رابطه منفی دارد . مشابه همین نتایج با دانشجویان پسر و دختر با تاریخچه آزاردیدگی جنسی نیز به دست آمده است . ادموند وهمکاران، در بررسی دختران آزاردیده جنسی دریافتند که ارتباط مثبت با همسالان با کاهش مشکلات رفتاری آنها رابطه دارد.
مذهبی بودن می‌تواند با افزایش میزان حمایت اجتماعی باعث کاهش مشکلات رفتاری و هیجانی شود . در بررسی گرینینگ و استوپلبین ، مشخص شد که مذهبی بودن با حمایت اجتماعی در نوجوانان رابطه دارد. نوجوانانی که جهت‌گیری مذهبی درونی و مشارکت مذهبی داشتند از حمایت اجتماعی بیشتری برخوردار بودند.
ویال و همکاران ، به مقایسه کمیت و کیفیت حمایت اجتماعی دریافت شده دانش‌آموزان نوجوان تیزهوش و عادی پرداختند و دریافتند دانش‌آموزان تیزهوش حمایت اجتماعی بیشتری از دانش‌آموزان عادی دریافت می‌دارند ولی کیفیت حمایت اجتماعی دریافت شده دانش‌آموزان عادی بالاتر است. ورنر ، در یک مطالعه طولی دریافت کودکان 10 ساله‌ای که از شایستگی شناختی بالاتری برخوردار بودند در دوره نوجوانی منابع حمایتی بیشتری داشتند.
عملکرد تحصیلی حمایت شده
در حال حاضر، مدرسه بر زندگی بسیاری از نوجوانان اثر می‌گذارد. در کشور ما، نوجوانان محصل در هر هفته 30 ساعت در مدرسه حضور دارند. در مدت حضور دانش‌آموزان در مدرسه، کارکنان بزرگسال از قبیل معلم، مشاور، مدیر و معاون می‌توانند با فراهم‌سازی حمایت‌ها در زمینه‌های مختلف بخصوص تحصیل، ایجاد محیط امن در مدرسه و نظارت بر رفتار دانش‌آموزان به رشد سالم آنها کمک کنند .برای مثال، بررسی‌ها نشان می‌دهند که درگیر کردن دانش‌آموزان در فعالیت‌های تحت نظارت مدرسه باعث ارتقاء یادگیری، شایستگی، خودکارآمدی و سازگاری تحصیلی آنها می‌شود. دانش‌آموزانی که با مدرسه پیوند دارند بیشتر احتمال دارد که بیان کنند مدرسه را دوست دارند، برای پیشرفت برانگیخته‌تر هستند و انتظارات بالایی برای موفقیت تحصیلی آینده خود دارند. پیوند با مدرسه و دریافت حمایت از سوی مدرسه به عنوان متغیر مهمی برای پیشگیری نگریسته می‌شود، زیرا آن با نتایج رشدی مختلف و سازگاری مثبت در ارتباط است . بریانت و همکاران ، نشان دادند دانش‌آموزانی که نظر مثبتی به مدرسه دارند و در فعالیت‌های مدرسه مشارکت می‌کنند کمتر احتمال دارد مشکلات رفتاری بروز دهند.
داویدسون و آدامز ، به بررسی نقش حمایت معلم در مشکلات درون‌نمود نوجوانان 13 تا 16 ساله پرداختند و دریافتند که با افزایش حمایت معلم از نوجوانان، از میزان مشکلات درون‌نمود آنها کاسته می‌شود. اُکونورو همکاران ، به بررسی رابطه معلم-دانش‌آموز پرداختند و دریافتند کیفیت بالای رابطه معلم-دانش‌آموز به عنوان عامل حفاظتی در برابر گسترش اختلال‌های درون‌نمود دانش‌آموزان نقش ایفا می‌کند. بکر، گرنت و مورلوک ، دریافتند که گرمی، قابل اعتماد بودن و تعارض کم معلم رابطه منفی با مشکلات درون‌نمود دانش‌آموزان دارد. مک‌نیلی و فالسی ،دریافتند نوجوانانی که معلم خود را حمایت‌گر ادراک می‌کردند (وی را منصف و مراقب می‌دانستند) کمتر احتمال داشت که ایده‌های خودکشی داشته باشند یا اقدام به خودکشی کرده باشند. مشابه همین نتایج در یک پژوهش ملی که در امریکا صورت گرفته است، تکرار شده است. دوبویس و سیلورتورن ، با تحلیل داده‌های موج سوم مطالعه طولی ملی سلامت نوجوانان دریافتند که ارتباط‌های مثبت بین معلم-دانش‌آموز و حمایت‌های ارائه شده به دانش‌آموزان، رابطه منفی با نشانه‌های افسردگی و ایده‌های خودکشی آنها دارد. همچنین، ردی و همکاران ، نشان دادند که با افزایش حمایت معلم از دانش‌آموزان نوجوان، نشانه‌های افسردگی در آنها کاهش یافته و عزت نفس افزایش می‌یابد. در پژوهش دیگری آشکار شده است که حمایت معلم از دانش‌آموزان نوجوان، آشکار بودن و پیوستگی در اجرای قوانین مدرسه با افسردگی رابطه منفی و با عزت نفس رابطه مثبت دارد . بنظر اسچوارتز و همکاران ، نوجوانان اسپانیولی که پیوند قویتری با مدرسه داشتند از افسردگی کمتری برخوردار بودند.
پیوند با مدرسه و جو مدرسه ؛ حمایتی بودن یا نبودن هر دو با مشکلات رفتاری در نوجوانان ارتباط دارند . کیفیت بالای رابطه معلم-شاگرد پیش‌بینی کننده منفی اختلال‌های رفتاری دانش‌آموزان است. گرمی، قابل اعتماد بودن و تعارض کم معلم رابطه منفی با مشکلات برون‌نمود دانش‌آموزان دارد . نزدیکی معلم-شاگرد از دیگر متغیرهای اثرگذار بر اختلال‌های رفتاری دانش‌آموزان است .باتیستیچ و هوم ، دریافتند که ادراک دانش‌آموزان از روابط بین فردی حمایتی در مدرسه و حق انتخاب داشتن در مدرسه رابطه منفی با مشکلات رفتاری از قبیل بزهکاری، سوء مصرف مواد و زورگویی دارد. نوجوانانی که معلم خود را حمایت‌گر ادراک می‌کنند (وی را منصف و مراقب می‌دانند) مشکلات رفتاری کمتری نشان می‌دهند، در واقع کمتر احتمال دارد سیگار بکشند، مشروبات بنوشند، ماری‌جوانا استفاده کنند، و درگیری با استفاده از اسلحه داشته باشند. نوجوانانی که در مدرسه یک مربی دارند، از مشکلات رفتاری کمتری در مقایسه با نوجوانانی که مربی ندارند، برخوردارند. حمایت معلم از دانش‌آموزان نوجوان، همچنین آشکار بودن و پیوستگی در اجرای قوانین مدرسه با مشکلات رفتاری دانش‌آموزان نوجوان رابطه منفی دارد .
منبع
عبداله‌زاده رافی، مهدی(1393) ، نقش میانجی گری عامل های حفاظتی فردی،خانوادگی واجتماعی دررابطه بین طیف آزاردیدگی ،پایان نامه دکترا، روانشناسی و آموزش کودکان استثنایی، دانشکده روانشناسی وعلوم تربیتی علامه طباطبایی
از فروشگاه بوبوک دیدن نمایید
دیدگاهی بنویسید