جهتگیری هدف عملکردی و تبحری
همانطور که پیش از این گفته شد، دو نوع جهتگیری هدفی که محور بیشترین توجهات بودهاند، شناسایی شدهاند: عملکردی و تبحری. یادگیرندگانی که جهتگیریشان به سمت متبحرشدن در تکلیف و رشد شایستگی ها و مهارتهاست، یک جهتگیری تبحری یا متمرکز بر تکلیف دارند. این یادگیرندگان، ارزش بیشتری برای فهم درس و یادگیری مطلب قائلند و کمتر خود را با ملاکهای بیرونی از قبیل نمره و امتیازهای اجتماعی مقایسه میکنند، این افراد بیشتراز یادگیری مطالب جدید و مخاطرهآمیزی لذت میبرند که مستلزم فکر، خلاقیت و تلاش زیاد است. یادگیرندگانی که جهتگیری آنها به سمت نشان دادن تواناییها و قابلیتهای فردی است، به نظر میرسد که یک جهتگیری هدفی عملکردی داشته باشند. این جهتگیری عملکردی به دوحالت خودرانشان میدهد:
رویکرد, عملکرد :برای نشان دادن تواناییهای شخصی واجتناب,عملکرد :برای اجتناب از نشان دادن ناتوانیها.
میگلی و همکاران، جهت توجیه خصوصیات انگیزشی سازگار و ناسازگار جهتگیری هدفی افراد، بیان میکنند که در افراد عملکردمدار، توانایی محور اصلی توجه بوده و نشانه آن نیز موفق شدن بدون تلاش یا با تلاش کم است. این افراد شکست ناشی از تلاش نکردن را قابل دفاعتر از تلاش کردن و موفق نشدن که نشانه کامل ناتوانی است، میدانند و از همین رو کمتر به سراغ تکالیف دشوار و مخاطره آمیز میروند.
ایمز، با ذکر این مطلب که مهمترین تقسیمات انجام گرفته از جهتگیری هدفی در پیشینه پژوهشهای مرتبط با انگیزش پیشرفت، جهتگیری هدفی عملکردی و تبحری است، متذکر میشود که این دو جهتگیری هدفی در نظریات و پژوهشهای مختلف، نامهای متفاوتی رابه خود اختصاص
دادهاند: از قبیل: اهداف تکلیفمدار واهداف خودمدار، اهداف تبحری وعملکردی و پیوستاری از اهداف عملکردی- تبحری. افراد میتوانند دامنهای از جهتگیری هدفی داشته باشند که در یک سر آن اهداف تبحری و در سر دیگر اهداف عملکردی قرار دارد. افراد میتوانند در جایی از این پیوستار اهداف تبحری و در جای دیگر اهداف عملکردی داشته باشند. چنین افرادی درجات مختلفی از کنترل درونی، مهارتطلبی و نیز رقابت با همسالان را که به سازش موفقیتآمیز یا محیط میانجامد، نشان میدهند.عملکرد این افراد از دانشجویان عملکردی برتر و از دانشجویان تبحری پایینتر است.
با وجود اختلاف نظر در مورد تقسیمبندی جهتگیری، تمام مطالعات نشان دادهاند که باور افراد در مورد جهتگیری هدفی، عامل تعیینکننده موفقیت و شکست تحصیلی است. به عبارتی وقتی دانشجویان دارای هدف تبحری هستند، از خود الگوهای اسنادی سازشیافتهتری نشان میدهند، مقاومت و مداومت زیادی را در تکالیف برمیگزینند و نسبت به آنها واکنش عاطفی مثبتتری دارند.در مقابل، وقتی هدف دانشجویان نشان دادن توانایی خود به دیگران و کسب پذیرش اجتماعی باشد، در کلاس فعالیت کمتری نسبت به تکالیف درسی نشان میدهند. این دانشجویان به طور دائم در پی ارزیابی خود و گرفتن تایید از اساتید و دوستان هستند. الیوت و پینتریچ، یک ماتریس دوبعدی از جهتگیری هدف را پیشنهاد کردهاند که طبق آن چهار گرایش به هدف داریم که شامل هدفهای تسلط- گرایشی، تسلط ,اجتنابی،و عملکرد, گرایشی ،و عملکرد, اجتنابی می باشند. افراد با هدف تسلط,گرایشی بر روی یادگیری، تسلط بر تکلیف بر اساس معیارهای درونی، بالا بردن شایستگی خود و تلاش برای انجام تکالیف چالشانگیز تمرکز میکنند،در مقابل افراد با هدف تسلط اجتنابی بر روی اجتناب از بدفهمی، تسلط نیافتن بر تکلیف و استفاده از معیارهای اشتباه نکردن تمرکز میکنند.
همچنین افراد با هدف عملکرد- گرایشی بر خلاف کسانی که گرایش به تسلط دارند به روی جلوه بیرونی شایستگی و اینکه چگونه توانایی در مقایسه با دیگران مورد قضاوت قرار میگیرد مثلاً: بهتر از دیگران بود، استفاده از معیارهای مقایسه اجتماعی، در جستجوی شهرت بودن به لحاظ سطح بالای عملکرد تمرکز میکنند درمقابل افرادباهدف عملکرد, اجتنابی، سعی میکنند از شکست دوری کنند. یعنی افراد با اهداف عملکرد, گرایشی هم هیجانات مثبت ،خودکارآمدی بالا، نمرات بالاو هم هیجانات منفی ،اضطراب و حسادت را تجربه میکنند. در رابطه با اهداف عملکرد, اجتنابی نیز میان یافتهها هماهنگی بالایی مبنی بر اینکه با الگوهای منفی و سازش نایافته مرتبط است وجود دارد. شایستگی ممکن است برحسب استانداردهای به کار رفته در ارزیابی، یعنی مرجعی که تعیین میکند شخص خوب یا ضعیف عمل میکند و سه معیار ارزیابی اساسی مشخص شود: تکلیف، خود و دیگری. الگوهای اهداف پیشرفت 2×2 و سه بخشی نیز بر همین اساس مفهومسازی میشوند: هدف تسلط- گرایشی بر دستیابی به شایستگی تکلیف- محور یا خود- محور تمرکز میکند. هدف تسلط – اجتنابی از بیکفایتی خود- محور یا تکلیف- محور، هدف عملکرد- گرایشی بر کسب شایستگی دیگر- محور و عملکرد- اجتنابی بر اجتناب از بیکفایتی دیگر– محور تمرکز میکند. وقتی اهداف پیشرفت به این صورت مفهومسازی میشوند، روشن میشود که اهداف تسلطی دربرگیرنده دو معیار متفاوت برای ارزیابی است: شایستگی تکلیف , محور و شایستگی خود, محور
منبع
عمادی،شایا(1393)،مقایسه جهتگیری هدف، پیشرفت تحصیلی و خودتنظیمی دردانشجویان،پایان نامه کارشناسی ارشد،روانشناسی عمومی،دانشگاه آزاداسلامی
از فروشگاه بوبوک دیدن نمایید
دیدگاهی بنویسید