تنظیم هیجانی 

يکي از موضوعاتي که در طي دو دهه ي گذشته تلاش و توجهات تجربي و نظري فراواني را به خود جلب کرده است، بحث هيجانات است. اين علاقه و توجه تا حدي ميتواند به دليل نقشي باشد که هيجانات در رفتارهاي بيروني ؛ فردي ايفا مينمايد. نظريه پردازان و دانشمندان مختلف تعاريف متعددي از هيجان ارائه داده اند ،اما در مجموع ميتوان گفت که هيجان رويدادي پيچيده و چند بعدي است که منجر به آمادگي براي عمل ميشود. پژوهش های تجربی در مورد هیجانات با مطالعات روان تحلیل گران در مورد ساز و کارهای دفاعی آغاز گردیده است و بامطالعه در مورد عوامل موثر بر هزینه های فرد در کنار آمدن با موقعیت های استرس زا توسعه یافته است .

اما تنظيم هيجاني سازه اي است كه به تازگي به وسيله ي محققان مورد مطالعه قرار گرفته است.اين سازه به فرايندهايي كه حالات هيجاني را كنترل ميكند، اشاره دارد و عبارت است از فرايند كنترل حالات هيجاني به وسيله ي تعديل شدت و زمان تجارب هيجاني، لذا اين تنظيم ممكن است شامل سركوب، تشديد يا حفظ هيجان باشد . تنظيم هيجانی ، وجه ذاتي گرايش هاي پاسخ هيجاني است. در واقع تنظيم هيجانی به اعمالي اطلاق مي شود كه به منظور تغيير يا تعديل يك حالت هيجاني به كار مي رود. در متون روانشناختي، اين مفهوم اغلب به منظور توصيف فرايند تعديل عاطفه منفي به كار رفته است. هرچند تنظيم هيجان مي تواند در برگيرنده فرايندهاي هشيار باشد، الزاما نيازمند آگاهي و راهبردهاي آشكار نيست .

 همچنین گفته شده تنظيم هيجان شكل خاصي از خودنظم بخشي است و به عنوان فرايندهاي بيروني و دروني دخيل در بازبيني، ارزشيابي و نیز تعديل در ظهور، شدت و طول مدت واكنش هاي هيجاني تعريف شده است كه در سطح ناهشيار، نيمه هوشيار و هوشيار به كار گرفته مي شود. تنظيم هيجاني ممكن است براي به راه انداختن،افزايش دادن، حفظ كردن يا كاهش دادن هيجانهاي مثبت و منفي در پاسخ به اتفاقات محيطي، نقش ايفا كند؛ زيرا فرايندهاي فيزيولوژيكي، رفتاري و تجربي را تحت تأثير قرار ميدهد. در واقع تنظيم هيجاني هم شامل فرايندهاي پايين به بالا؛ ادراكي مانند ارزيابي وهم شامل فرايندهاي بالا به پايين ؛شناختي مانند حافظه ي فعال و كنترل ارادي توجه ميباشد.

لذا تنظيم هيجاني را ميتوان به عنوان فرايندهاي فيزيولوژيكي، رفتاري و شناختي تعريف كرد كه افراد را به تنظيم تجربه و بيان هيجانها قادر مينمايد.تنظيم هيجاني يك فرايند محوري براي همه ي جنبه هاي عملكرد انسان است و نقش حياتي اي در شيوه هايي كه افراد با تجارب استرسزا مقابله ميكنند و شادي را تجربه ميكنند، ايفا ميكند. تنظيم هيجاني دلالتهاي باليني مهمي دارد، روشهايي كه افراد هيجانهايشان را مديريت كنند، عملكرد روانشناختيشان را مثل مشكلات بيروني  و مشكلات دروني متأثر ميسازند صفات مختلفي با تنظيم شناختي هيجان رابطه دارد از جمله اين صفات، صفات مرزي يا اختلال شخصيت مرزي مي باشد. نتايج تحقيقات نشان داد كه افراد داراي اختلال شخصيت مرزي از نظر تنظيم هيجاني مشكل دارند.

بيماران مرزي معمولا در حل تعارض مشكل دارندونسبت به محركهاي منفي از خودشان نشان مي دهند. مشكلات اجتماعي بيماران داراي اختلال شخصيت مرزي به ناتواني آنها در تنظيم شناختي هيجان بر مي گردد. نتايج تحقيقات قبلي نشان مي دهند بيماران داراي اختلال شخصيت مرزي از نظر تنظيم هيجاني مشكل دارند و سطح فعاليت دستگاه ليمبيك مغزشان بيشتر مي باشد. از دیگر ویژگیهای روانشناختی که با تنظيم شناختي هيجان رابطه دارد رفتارهاي تكانشي مي باشد. رفتارهاي تكانشي كه در برخي رويكردها، رفتارهاي مخاطره آميز نيز خوانده مي شود به عملكردهاي گفته مي شوند كه اگر چه تا اندازه اي با آسيب يا زيان احتمالي همراهند، امكان دستيابي به گونه اي پاداش را نيز فراهم مي كنند. اين رفتارها بايد داراي سه عامل زير باشند:

•  برگزيدن يك گزينه از ميان چند گزينه با پاداش احتمالي،
•  همراهي يكي از گزينه ها با احتمال پيامد ناگوار
•  روشن نبودن احتمال پيامد ناگوار در زمان رخداد رفتار.

 بسياري از مردم در زندگي روزمره دست به رفتارهاي تكانشي مي زنند. تكانشگري ، طيف گسترده اي از رفتارهاي است كه روي آن كمتر تفكر شده، به صورت رشدنايافته براي دست يابي به يك پاداش يا لذت بروز مي كنند، از خطر بالايي برخوردارند، و پيامدهاي ناخواسته قابل توجهي را در پي دارند. بررسي متون و مطالعات روانشناختي نشان مي دهد كه تنظيم هيجان، عامل مهمي در تعيين سلامتي است. عدم تنظیم هیجانی با اختلالات درون ريزمانند افسردگي، اضطراب و ….و نيز با اختلالات برون ريز نظير بزهكاري و رفتارهاي پرخاشگرانه ارتباط دارد ونیز مولفه هاي تنظيم شناختي هيجان قوي ترين مولفه ها در پيش بيني رفتارهاي تكانشگري دانش آموزان سويسي شناخته شد. همچنین افرادي كه در بيان و كنترل هيجانات به صورت كارآمد عمل مي كنند ميزان خشم در آنها نسبت به ساير گروهها كمتر مي باشد. مطالعه اسليك و همكاران،  نشان دادند؛ نوجواناني كه داراي هيجانات ناپايدار و منفي هستند و در كنترل هيجان به صورت ناكارآمد عمل مي كنند ميزان اختلالات رفتاري نظير خشم در آنها بيشتر ديده مي شود. نتايج مطالعه لوپس، نیزلک، اکسترمرا، هرتل، فرناندز-بروکال، اسوتز و سالووی، نشان داد دانشجوياني كه از نظر تنظيم هيجان مشكل دارند ميزان مناقشه و درگيري با ديگران در آنها نسبت به ساير گروهها بيشتر مي باشد.

 بين سبك هاي تنظيم هيجان شناختي سازگار؛ تمركز مجدد مثبت، ارزيابي مجدد مثبت و تمركز دوباره بر برنامه ريزي با پرخاشگري، استرس و اضطراب رابطه معكوس وجود دارد اما رابطه سبك هاي تنظيم شناختي ناسازگار با پرخاشگري، استرس و اضطراب مثبت مي باشد . زاهد, قلیلو, ابوالقاسمی و نریمانی،در یک بررسی به راهبردهای تنظیم هیجان در سوء مصرف کنندگان مواد پرداختند که نتایج این تحقیق نشان داد که راهبردهای تنظیم هیجان در مقابله با سوء مصرف مواد نقش مثبتی ایفا می کند. حیدری, احتشام زاده و حلاجانی، در مقاله ای نشان دادند که بین اضطراب امتحان و تنظیم هیجانی رابطه مثبت معنی دار وجود دارد. همچنین بین تنظیم هیجانی، فراشناخت و خوش بینی با اضطراب امتحان رابطه چندگانه وجود داشت. نتایج این بررسی نشان داد که تنظیم هیجانی بهترین پیش بینی کننده اضطراب امتحان می باشد. حسینی و خیر، در بررسی دیگر و ارائه مقاله ی تحت عنوان : نقش ارزیابی شناختی در تبیین رابطه ابعاد فرزند پروری با هیجانات تحصیلی ریاضی و تنظیم هیجانی دریافتند که ارزیابی شناختی، تنظیم هیجانی را واسطه گری می کند. در مجموع می توان نقش تنظیم هیجانی را در بسیاری از جنبه های رفتاری و اجتماعی انسان قابل توجه دانست.

 راهبردها و راهکارههای شناختی تنظیم هیجانی

توجه متخصصان به موضوع تنظیم هیجان در سازگاری با رویدادهای استرس زا در زندگی ،باعث گردیده تا برخی پژوهشگران به مطالعه ی راهکارهای شناختی موثور بر کنترل و تنظیم هیجان بپردازند. استرتژهای تنظیم هیجانی کنش های هستند که نشانگر راههای کنار آمدن فرد با شرایط استرس زا و یا اتفاقات ناگوار است. راهبردهاي تنظيم شناختي هيجانات به افراد كمك مي كند تا برانگيختگي ها و هيجان منفي را تنظيم نمايند. اين شيوه تنظيم با رشد، پيشرفت يا بروز اختلال هاي رواني رابطه مستقيم دارد . به باور گارنفسکی ،کرایچ و اسپانبهون، افراد در مواجه با تجارب و موقعیت های استرس زا برای حفظ سلامت روانی و هیجانی خود از راهکارهای شناختی متنوعی استفاده می کنند.استراتژهای شناختی هیجان ساز و کارهای خود آگاهی هستند که فرد برای کنار آمدن با شرایط ناگوار بکار می برد.

منبع

عباسی،روناک(1394)، ارتباط هوش هیجانی، سبک های مقابله ای با تنظیم دشواریهای هیجانی در دانشجویان،پایان نامه کارشناسی ارشد،روانشناسی بالینی،دانشگاه آزاداسلامی

از فروشکاه بوبوک دیدن نمایید