تعریف مزیت رقابتی

مفهوم مزیت رقابتی در خود آن نهفته است : متمایز بودن و ممتاز بودن در برابر رقبا . آنچه که باعث می شود محصولات/ خدمات سازمان من ممتاز و متمایز ( دارای مزیت ) نسبت به رقبا باشد. مفهوم مزیت رقابتی بیانگر برتری ناشی از توانایی های معین یا ترکیب توانایی هاست که رقیب برتر منحصراً یا به مقدار زیادی نسبت به رقبا داراست . طّی سال های اخیر ، مزیت رقابتی در مرکز بحث استراتژی های رقابتی قرار گرفته و بحث های زیادی درباره ی مزیت رقابتی مطرح شده است . با این وجود ، ارائه یک تعریف دقیق از مزیت رقابتی مشکل است . از یک طرف ، مزیت رقابتی به معنای بازده بیش از حدّ معمول تلقی شده و از طرف دیگر ، مزیت رقابتی به عملکرد بازار سرمایه و انتظارات مرتبط شده است. اما رایج ترین تعریف مزیت رقابتی در حوزه ی استراتژی رقابت و در چارچوب خلق ارزش ، هر آن چه موجب شود درآمد بیش از هزینه افزایش یابد ، تجلی پیدا می کند.

پیتراف ( 1993 ) مزیت رقابتی را حفظ درآمد بالاتر از حدّ طبیعی تعریف می کند . به عقیده ی بسکانو، درانو و شانلی (2000 ) در صورتی که بنگاه در مقایسه با متوسط نرخ سود اقتصادی به نرخ بالاتر سود اقتصادی در بازار یکسان دست پیدا کند، دارای مزیت رقابتی است. سالونر، شپارد و پودونلی( 2001) عنوان می کنند که مزیت رقابتی عمدتاً به این معناست که بنگاه می تواند خدمات یا کالاهایی را تولید کند که مشتریان، آن ها را با ارزش تر از کالاها یا خدمات تولید شده سایر رقبا تلقی می کنند. به عقیده ی بارنی(2002) بنگاه هنگامی مزیت رقابتی را تجربه می کند که فعالیت های آن در صنعت یا بازار ، ارزش اقتصادی ایجاد کند و تعداد کمی از بنگاه ها مشغول فعالیت های مشابه باشند. کی ( 1993) مزیت رقابتی بنگاه را ظرفیت های اختصاصی ( ممتاز ) تعریف می کند که این ظرفیت ها ناشی از رفتارهایی است که سایر بنگاه ها فاقد آن هستند . اما این ظرفیت ها پایدار و معین می باشند. هی و ویلیامسون ( 1991) مزیت رقابتی را تشخیص ظرفیت‌ها و موقعیت بازاری تلقی می کنند که موجب برتری بنگاه در مقایسه با رقبایش می شوند. به بیان دیگر، مزیت رقابتی موقعیت بی نظیر یک سازمان در برابر رقبایش است که از طریق الگوی توسعه‌ی منابع، بسط پیدا می کند.

مزیت رقابتی ارزشی است که سازمان به مشتریان خود عرضه می کند ، به نحوی که در آن زمان این ارزش توسط رقبای بالقوه و بالفعل عرضه نمی شود. مزیت رقابتی عبارت است از ایجاد ارزش های پایدار و حفظ آن از طریق سازمان به واسطه  شایستگی های خویش ، که هم برای مشتری دارای مزیت و احترام باشد و هم در یک یا چند معیار رقابتی برتر از رقبا باشد. مزیت رقابتی مجموعه ای از توانایی های منحصر به فرد یک واحد اقتصادی است که اجازه  نفوذ به بازارهای دلخواه و برتری بر رقبا را برای آن واحد فراهم می آورد. مزیت رقابتی به عواملی اطلاق می شود که شرکت ها برای کسب موقعیت بهتر نسبت به رقبا در بازار مورد استفاده قرار  می دهند. شامل مجموعه عوامل یا توانمندی هایی است که همواره شرکت / سازمان را به نشان دادن عملکردی بهتر از رقبا قادر می سازد.

مزیت رقابتی مهم ترین و تأثیرگذارترین عامل در فرآیند رقابت که انجام آن منتج به برتری یک سازمان خواهد شد.

در این چارچوب ، مزیت رقابتی شامل مواردی است که یک بنگاه می تواند انجام دهد ولی بنگاه های دیگر قادر به انجام آن ها نیستند ، که خود موجب تقاضای بیشتر و یا هزینه کمتر برای آن بنگاه می شود :

الف- مزیت رقابتی در میزان تقاضا : که امکان دستیابی متفاوت بنگاه ها را به مشتریان فراهم می‌آورد . این نوع مزیت می تواند ناشی از عادات مشتری و هزینه های جستجو یا هزینه ی تصمیم‌گیری باشد .

ب- مزیت رقابتی در هزینه : که می تواند به دو دلیل ایجاد شود :

1- دستیابی به یک تکنولوژی پیشرفته

2-مقیاس اقتصادی بزرگ

البته دلایل دیگری نظیر حمایت دولت و دستیابی بیشتر به اطلاعات و . . .  موجب مزیت رقابتی می شود.

در مورد اهمیت مزیت رقابتی و کسب آن نیز می توان گفت که مزیت رقابتی به مدیران شرکت ها نشان می دهد که چگونه موقعیت رقیبانشان را ارزیابی کنند و در مراحل مختلف واکنش های لازم را نشان دهند . تئوری ها ، مفاهیم و ابزارهایی را ارائه می دهد که برای ایجاد مزیت رقابتی در دو قسمت هزینه و متنوع سازی مورد استفاده قرار می گیرد . این تئوری ها نشان می دهد که چگونه انتخاب قلمرو رقابتی – گستردگی فعالیت شرکت – نقش حساسی را در ایجاد مزیت رقابتی بازی می‌کند . همچنین نشان می دهد که چگونه استراتژی شرکت با استراتژی واحد بازرگانی در یک جهت عمل کرده تا با استفاده از هماهنگی استراتژی در صنعت مربوطه به افزایش مزیت رقابتی منجر گردد . مزیت رقابتی در بسیاری از زمینه ها از جمله جذب مشتری در شعب بانک ها ، ابزار قدرتمندی را معرفی می کند که استراتژیست ها جهت تشخیص و افزایش مزیت رقابتی شعب در آن خدمت به آن نیاز دارند . تجزیه و تحلیل عوامل مؤثر بر کسب مزیت رقابتی به مدیران فرصتی ارائه می دهد که فعالیت های سازمان شان را در زمینه طراحی تولید ، بازاریابی و توزیع کالا و خدمات مجزا کنند.

منبع

میری، سودابه(1395)، تاثیر استراتژی های فرایندی و زیر ساختی مدیریت دانش بر کسب مزیت رقابتی، پایان نامه کارشناسی ارشد مدیریت استراتژیک، دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمانشاه.