تعاریف آموزش صلح

به دلیل جایگاه مختلفی که صلح در حوزه های فرهنگ، دین، تاریخ، حقوق و علوم سیاسی دارد، تعاریف متعددی از آن ارائه شده است. از نظرمفهومی و در مطالعات صلح (علم بررسی و تحلیل وضعیت منازعات، خلع سلاح و توقف خشونت)، واژه صلح به طور سنتی و از ابتدا برای «نبود وضعیت تجاوز، خشونت یا مخاصمه» بکار رفته و هنوز هم این جنبه آن برای عموم غالب تر جلوه می کند. با وجود این، نگرش سنتی که رویکردی حداقلی است، صلح به دلیل گستره وسیعی که در پرتو نگرش های اخیر امنیت انسانی و حقوق بشر یافته، از آن فراتر رفته و ایجاد و حفظ روابط بهنجار میان- انسانی و بین دولتی، ایمنی در حوزه رفاه اجتماعی یا اقتصادی را نیز در بر گرفته است.صلح نبود جنگ تلقی نمی گردد بلکه مقصود رسیدن به نوعی هماهنگی در تمامی سطوح فعالیت ها و تلاش های انسان است. جنگ در اندیشه انسان شروع می شود و مقابله با آن نیز همانجا آغاز می شود. صلح به معنای حضور در یک جامعه مدنی و سرشار از عدالت، تفاهم، دیگر پذیری، آزادی، دموکراسی و عاری از خشونت است. بخشی و اویسی (1382) در بیان مسائل جهانی شدن، صلح را به عنوان یک پدیده اجتماعی، در هر جامعه­ای که از نظام ارزشی و ویژگی­های فرهنگی، اجتماعی و تربیتی آن جامعه تبعیت می­کند بیان نمودند. بنابراین تعاریف مختلفی از صلح ذکر کرده­اند که عبارتند از 1- صلح به عنوان عدم جنگ و جلوگیری از خشونت و تعارض در درون یک جامعه و جوامع مختلف 2- صلح به عنوان ایجاد تعادلی پویا میان عواملی مانند سیاسی، اجتماعی و فرهنگی 3- صلح به عنوان صلح منفی (فقدان جنگ) و صلح مثبت (فقدان خشونت ساختاری) در سطح کلان 4- صلح به عنوان حذف خشونت فیزیکی و ساختاری 5- صلح به معنای تعاملی فاقد خشونت میان فرهنگهای مختلف.

تصورات و تعاریفی که از مفهوم صلح وجود دارد، برای فعالان و مربیان صلح حاوی پیام­های مهمی است. فعالان و مربیان باید برای اهداف بلندمدت آموزش بیش از روش­های آنی دفع جنگ و رفع منازعه اهمیت قائل شوند. به این سبب، تصور ما درباره­ی جنگ نباید به رفع متارکه یا “صلح منفی” منجر شود. برای ایجاد صلح مثبت، مدارس باید به بازسازی رادیکال روابط میان­فردی و بین­المللی همت گمارند. مهم­ترین این نوع روابط که ضرورت دارد در مدارس بدان­ها توجه شود، ایده­­ی عدالت جهانی و قانون جهانی است. تعریف دیگر صلح مثبت بیانگر این نکته است که ترویج صلح و تقبیح جنگ فرآیندی مداوم و طولانی است و به زمان جنگ و کمی پس از خاتمه آن موکول نمی­شود. تربیت افراد متمدن و صلح­طلب از طریق آموزش و پرورش بهترین و امیدوارکننده­ترین راه را برای دستیابی به صلح مثبت است. با توجه به مطالب گفته شده، تعریف رونالددال از برنامه درسی صلح باید در مرکز توجه قرار گیرد. از دید وی، برنامه درسی صلح عبارت است از “محتوا و فرآیند رسمی و غیررسمی که از طریق آن، فراگیرندگان تجربیات یادگیری اعم از صلح گرم و سرد ( دانش صلح، مهارت صلح و نگرش صلح) را با نظارت مدرسه فرا می­گیرند. این تعریف با دیدگاه کانت مطابقت بیشتری دارد. کانت در “مقاله­ صلح پایدار یک طرح فلسفی”  به صلح گرم و سرد به یک اندازه توجه داشته است. اما دیدگاه او به روش­های رفع خشونت و تعارض محدود نمی­شود و تنش  یا تعارض را نتیجه­ نابرابری­های اجتماعی، اقتصادی و سیاسی می­داند که باید قبل از دستیابی به یک صلح پایدار از میان بروند. پیش­شرط­های شش­گانه­ صلح کانت در مقاله­ “صلح پایدار” مانند پایان دادن به خصومت­ها، به رسمیت شناختن استقلال دولت­ها، خلع سلاح، نفی ستیز اقتصادی و نفی خصومت و بی­اعتمادی را می­توان در حوزه­ صلح سرد و اجرای سه­ شرط یعنی تاسیس نظام مردم ­سالاری، تشکیل فدراسیون دولت­های آزاد و حق جهان ­وطنی در زمره­ صلح گرم قرار داد.

در راستای تعریف آموزش صلح باید عنوان کرد گسترش دانش ها، مهارت ها، ترویج عقاید و دیدگاه ها که با ضوابط و هنجارهای موجود در صلح آغاز می شود، توجه ما را به سوی تجسم یک جهان صلح آمیز و انسانی معطوف می کند که هدف آن، افزایش هوشیاری و آگاهی مردمی است که مسئول برقراری صلح جهانی است. از این رو، آموزش صلح، ایجاد فرصت برای دانش آموزان در جهت تحقق بخشیدن به تغییرات اجتماعی است. این امر آنها را قادر می سازد تا به عنوان یک شهروند جهانی رفتار کنند. متمم پیشنهاد یونسکو درباره آموزش صلح مستلزم این است که آموزش صلح به عنوان یک اصل فراگیر در آموزش به رسمیت شناخته شود. یعنی در تدریس، این رویکرد صرف نظر از موضوع یادگیری، جهانی شود و محتوای آموزش صلح وارد همه فعالیت های تدریس شود. گنجاندن آموزش صلح در آموزش در مقیاس بزرگ، مستلزم یادگیری شیوه جدیدی در تربیت مربیان شاغل در آموزش است. آموزش صلح باید ابتدا افراد را به سوی یک وظیفه شناسی درونی هدایت کند، به طوری که مفاهیم آموزش صلح را بر اساس وظیفه شناسی دورنی خود به صورت عملی محقق نمایند. تقویت احساس مسئولیت هدف اولیه آموزش صلح است، این هدف مستلزم تربیت اخلاقی عمیق است که با هدف به کمال رساندن شخصیت جامع نوع بشر، انجام می گیرد. بنابراین، آموزش صلح در سراسر زندگی هر یک از آدمیان ادامه دارد. آموزش صلح نمی تواند خنثی و عاری از ارزش ها باشد. شجاعت کار بر اساس ارزش های اخلاقی یک امر اساسی است. این ارزش ها لازم است در بیانه حقوق بشر سازمان ملل متحد پیشنهادهای یونسکو جای گیرند و مبنای فعالیت های آموزشی مردان و زنان در همه کشور ها باشند.

منبع:

رضایی، الناز(1395)، تحلیل محتوای کتابهای درسی دوره متوسطه دوم رشته علوم انسانی برمبنای آموزش صلح، پایان نامه کارشناسی ارشد برنامه درسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مهاباد.

از فروشگاه بوبوک دیدن نمایید.