تجارت الکترونیک و توسعه توان رقابتی

تحولات عصر ارتباطات و اطلاعات منجر به ایجاد و فراهم کردن ابزارهایی در جهت ارائه محصول و دسترسی به تولیدات به صورت مجازی شده است. تجارت الکترونیک به مدد اینترنت، با ویژگی هایی مانند جهانی بودن، فراگیر بودن، دو طرفه و تعاملی بودن، 24 ساعته بودن، برخورداری از سرعت بالای انتقال اطلاعات و چند رسانه ای بودن  و دیگر ابزارهای فناوری اطلاعات و ارتباطات امروزه پیشرفت بسیاری کرده است و در صورت به کارگیری، منجر به افزایش سهم بازار سازمان ها یا صنایع خواهدشد.

تأثیر اینترنت و بازاریابی اینترنتی بر محصول

اینترنت از یک سو می تواند اطلاعات گسترده ای را در مورد محصول به خریداران عرضه کرده و سبب ایجاد مزیت رقابتی در هزینه جستجو گردد. از سویی دیگر می توان از اینترنت به عنوان ابزاری برای ارائه محصولات جدید و مشابه استفاده کرده و با جمع آوری سریع اطلاعات لازم، طراحی بهتر و استفاده مناسب تر را تحقق داد .

تأثیر اینترنت و بازاریابی اینترنتی بر توزیع

تأثیر اینترنت بر کاهش هزینه های کانال توزیع، ایجاد ارزش افزوده و کاهش قیمت تمام شده را می توان در یک کانال چهار مرحله ای نمایش داد:  تولید کننده  ؛  عمده فروش  ؛  خرده فروش   ؛  مصرف کننده. اما می توان از طریق اینترنت و با حذف عمده فروش، خرده فروش و در مجموع واسطه ها، محصول را مستقیماً به دست مصرف کنندگان جهانی رساند .

تأثیر اینترنت و بازاریابی اینترنتی بر قیمت

توانایی اینترنت در کاهش هزینه های مبادله، هزینه جستجو و هزینه حمل و نقل نیز بر کاهش قیمت ها تأثیر گذار خواهد بود .همچنین لازم به ذکر است که توانایی مشتریان در مقایسه قیمت های عرضه کنندگان مختلف که محصولات خود را به صورت به هنگام عرضه می کند، سبب استاندارد شدن قیمت در کشورهای مختلف می شود.

تأثیر اینترنت و بازاریابی اینترنتی بر ترفیع

اینترنت روش کم هزینه ای را برای تولید کننده جهت برقراری ارتباط مستقیم با مصرف کننده ایجاد می کند. سازمان ها و نهادهای مرتبط با صنایع مختلف، با استفاده از اینترنت و رجوع به پایگاه داده های خود می توانند محصولاتی مطابق با نیازها و سلایق مشتریان مختلف طراحی نموده و در اختیار آنان قرار دهند. اینترنت به دلیل مشخصات خاصی که دارد سبب تغییر مدل ارتباطات بازاریابی شده است.افزایش دانش موجود در جهت افزایش فعالیت های بازاریابی، تبلیغات و تحقیقات بازاریابی اینترنتی، برای رقابت با صادرکنندگان اینترنتی نیز، به توسعه بازارهای فعلی و رسوخ در بازارهای جدید خواهد انجامید.مدل دیگری که برای ارزیابی و تحلیل در سطح بنگاه ها و شرکت ها و صنایع وجود دارد مدل رقابت پذیری پورتر است.در این پژوهش نیز از برخی از زیر شاخص های مدل پورتر استفاده می شود تا میزان تأثیر هر یک از این زیر شاخص ها بر نوسانات سود شرکت های صنایع غذایی عضو بورس اوراق بهادار مشخص شود.

مدل رقابت پذیری پورتر

استراتژی های رقابتی از درک پیچیدگی های ساختار یک صنعت و چگونگی تغییرات آن ناشی می شود. به عقیده پورتر تصمیمات استراتژیک در زمینه ای از نیروهای اقتصادی شکل می گیرد. هدف یک شرکت به تنهایی چگونگی مهار این نیروهای رقابتی به نفع شرکت است.برای درک فرصت ها و تهدیدها در یک صنعت باید در مورد حوزه و وسعت صنعت، نیروهای رقابتی صنعت، پتانسیل سودآوری  و تغییرات آن آگاهی کافی داشت. از این رو، پورتر تحلیل ساختاری صنعت را که به (( مدل نیروهای رقابتی پورتر)) مشهور است ارائه کرد.

طیق مدل پورتر، محیط رقابتی صنعت توسط تقابل پنج نیروی نسبتاً با ثبات که در همه صنایع مشترک اند، اما با توجه به ویژگی های اقتصادی و تکنولوژیکی هر صنعت متفاوتند، تعیین می شود.تقابل این نیروها سودآوری بلند مدت یک صنعت را تعیین می کند. ویژگی و شدت این نیروها به ساختار و ویژگی های اقتصادی و تکنیکی هر صنعت بستگی دارد. این پنج نیرو عبارتند از : تهدید ورود رقبای جدید، شدت رقابت میان رقبای موجود، تهدید ورود محصولات جانشین، قدرت چانه زنی خریدار، قدرت چانه زنی تأمین کننده.

تهدید ورود رقبای جدید

رقبای تازه وارد به یک صنعت، ظرفیت های جدید، تمایل به گرفتن سهم از بازار و منابع جدید را با خود به همراه می آورند.تهدید ورود به یک صنعت به موانع حاضر بر سر راه ورود به آن و واکنش رقبای شرکت تازه وارد بستگی دارد. شش منبع اصلی برای موانع ورود وجود دارد که تغییرات آن ها روی این بعد از مدل پورتر تأثیرات متفاوتی می گذارد. این منابع عبارتند از:

مزیت مقیاس. عبارت است از کاهش متوسط هزینه تولید یک محصول به موازات افزایش حجم مطلق تولید در واحد زمان. مزیت مقیاس با فشار به شرکت تازه وارد آن را مجبور می سازد که یا برای ورود در سطح انبوه اقدام کند و خطر واکنش قوی شرکت های موجود در بازار را بپذیرد و یا در سطح محدود وارد شده و تاوان هزینه های بالای تولید را بپردازد که هر دو گزینه ناخوشایند هستند.

تمایز محصولات. منظور از تمایز محصولات این است که شرکت های تثبیت شده در بازار، نشان تجاری شناخته شده داشته و اعتماد مشتری را جلب کرده اند که این امر ریشه در تبلیغات گذشته، خدمات به مشتریان و تنوع محصولات دارد.

سرمایه بری. نیاز به حجم زیادی از منابع مالی برای سرمایه گذاری جهت رقابت، نوعی مانع برای ورود ایجاد می کند. به ویژه زمانی که سرمایه برای تبلیغات یا ریسک بالا و غیر قابل برگشت یا تحقیق و توسعه لازم باشد.

هزینه های تغییر. این همان هزینه های پیشین است که خریدار به جای اینکه از یک تأمین کننده خاص خرید کند هر دفعه کالای مورد نیازش را تأمین کننده جدیدی می خرد و بدین صورت باید هزینه اضافی بپردازد.

دسترسی به کانال های توزیع. هرچه کانال های عمده فروشی یا خرده فروشی یک کالا محدودتر باشد و هرچه رقبای موجود بر این محدودیت بیشتر بیفزایند، ورود به صنعت طبعاً دشوارتر می شود.

خسارت های هزینه ای مستقل از مقیاس. این هزینه ها از چند جنبه برای ورود رقبای جدید مطرح می شوند: فناوری انحصاری تولید، دسترسی مطلوب به مواد اولیه، موقعیت مکانی مناسب، یارانه دولت، منحنی یادگیری.

سیاست دولت. دولت می تواند از طریق اعمال کنترل در اعطای مجوز و وضع محدودیت هایی برای دسترسی به مواد خام، ورود به صنایع را محدود یا کاملاً مسدود کند.

شدت رقابت بین رقبای موجود

رقابت بین رقبای موجود شبیه تلاش برای دستیابی به جایگاهی است که معمولاً از طریق استفاده از تاکتیک هایی نظیر رقابت بر سر قیمت، مبارزات تبلیغاتی و … صورت می گیرد. رقابت شدید نتیجه تعدادی از عوامل ساختاری است که بر هم تاثیر متقابل دارند. این عوامل عبارتند از :

رقبای متقابل یا هم سطح. وقتی تعداد شرکت ها زیاد است احتمال وجود شرکت های تک خور و خود محور بالاست. بعضی شرکت ها ممکن است از روی عادت بر این باور باشند که می توانند بدون آن که مورد توجه قرار گیرند اقداماتی انجام دهند.

رشد کند صنعت. رشد کند صنعت باعث می شود که رقابت برای شرکت هایی که به دنبال توسعه هستند تبدیل به بازی سهم بری از بازار شود.

نبود تمایز یا هزینه های تغییر. در جاهایی که محصولات یا خدمات به عنوان کالا یا شبه کالا تلقی می شود انتخاب توسط مشتری بیشتر بر پایه قیمت و خدمات استوار است که باعث افزایش فشار جهت رقابت شدید بر سر قیمت و خدمات می شود.

افزایش ظرفیت در اندازه های بالا. در جاهایی که مقیاس الزام می کند، ظرفیت باید به اندازه های بالا افزایش یابد. افزایش ظرفیت می تواند بر تعادل بین عرضه و تقاضا تأثیر منفی داشته باشد به ویژه وقتی که خطر افزایش تجمیعی ظرفیت های اضافی محتمل است.

رقبای مختلف. رقابت کنندگان مختلف از نظر استراتژی منشأ و نحوه ارتباط شان با شرکت های مادر، اهداف متفاوتی را دنبال می کنند و برای شیوه رقابت خود استراتژی های مختلفی اتخاذ می کنند.

سهم استراتژیک از صنعت. اگر تعدادی از شرکت ها سهم بالایی در موقعیت صنعت داشته باشند رقابت در صنعت بی ثبات تر خواهد بود.

موانع خروج بالا. موانع خروج عواملی اقتصادی، استراتژیک و عاطفی اند که به دوام رقابت بین شرکت ها کمک می کنند، هر چند ممکن است بازدهی سرمایه گذاری این شرکت ها اندک و حتی منفی باشد. منابع و عوامل اصلی موانع خروج عبارتند از: دارایی های تخصص، هزینه های ثابت خروج، روابط درونی استراتژیک، موانع عاطفی، محدودیت های دولتی و اجتماعی.

تهدید ورود محصولات جایگزین

تمامی شرکت های موجود در یک صنعت در گسترده ای با صنایعی که محصولات جایگزین تولید می کنند در رقابت هستند. محصولات جایگزین با ایجاد سقفی برای قیمت هایی که شرکت ها می توانند با هدف سودآوری برای محصولات خود بگذارند، بازدهی بالقوه صنعت را محدود می کنند. هر چه قیمت کالاهای جایگزین مناسب تر باشد محدودیت های ایجاد شده در سود صنعت پایدار تر خواهد بود.شناسایی محصولات جایگزین موضوعی است که نیازمند جست و جو برای دیگر محصولاتی است که عملکردی مشابه عملکرد محصول صنعت دارند.

توان چانه زنی خریداران

خریداران با تلاش برای کاهش قیمت با صنعت رقابت می کنند و همواره سعی دارند محصولی دریافت کنند که کیفیت بهتری داشته باشد و یا خدمات بیشتری عرضه کند. آن ها همچنین شرکت های رقیب را علیه هم بر می انگیزند که همه این موارد سود دهی صنعت را کاهش می دهد. توان هر گروه از مشتریان مهم یک صنعت به ویژگی های موقعیتی آن مشتری در بازار و همین طور اهمیت نسبی خرید های او از صنعت در مقایسه با کل فعالیت های آن بستگی دارد. اگر شرایط زیر فراهم شود گروه خریداران از توان بالایی برخوردار خواهند شد:

• اگر حجم خرید خریداران بالا و متناسب با فروش فروشنده باشد.
• اگر محصولاتی که از صنعت خریداری می شود بخش عمده ای از خریدهای مشتری را شامل شود.
• اگر محصولاتی که خریداری می شود استاندارد بوده یا فاقد تمایز و تنوع باشد.
• اگر خریدار با تغییرات هزینه کمی رو به رو باشد.
• اگر خریدار سود پایینی کسب کند.
• اگر خریداران موجب تهدید قابل اعتنایی از ادغام رو به عقب شوند.
• اگر محصول صنعت، نقش ضعیفی در کیفیت خدمات و محصولات خریدار داشته باشد.

توان چانه زنی تأمین کنندگان

شرایطی که به افزایش قدرت تأمین کنندگان کمک می کند خود بازتابی از همان شرایطی است که بر توان خریداران می افزاید. اگر شرایط زیر فراهم باشد گروه تأمین کنندگان قدرتمند ظاهر خواهند شد:

• اگر گروه تأمین کنندگان در کنترل چند شرکت معدود باشد.
• اگر شرکت مجبور نباشد برای فروش محصول خود به صنعت با دیگر محصولات جایگزین رقابت کند.
• اگر صنعت مشتری مهمی برای محصولات گروه تأمین کننده نباشد.
• اگر محصول تأمین کننده درون داد مهمی برای کسب و کار خریدار به شمار آید.
• اگر محصول گروه تأمین کننده تمایز و تنوع داشته باشد و یا به ایجاد هزینه های جا به جایی منجر شود.

منبع

مشهدی،امیر(1393)،تاثیررقابت بازاربرنوسانات سود شرکتها،پایان نامه کارشناسی ارشد،مدیریت صنعتی،مرکز آموزش عالی رجاء

از فروشگاه بوبوک دیدن نمایید