تاریخچۀ ذهن آگاهی

مفهوم ذهن آگاهی از مذهب بودا با سنت 2500 ساله از هند شروع شده است. کلمۀ  بودا به معنی شخص بصیرت یافته است یعنی آنکه رهایی را تجربه کرده است، بدان عمل کرده است، و با تلاش خود به هدف نهایی دست یافته است . بودا در نزدیکی شهر بنارس  در هند به دنیا آمد و در ابتدا فقط پنج پیرو داشت ولی به تدریج پیغام او به سرزمین های زیادی گسترش یافت و هم اکنون مذهب بیش از 600 میلیون نفر در جهان می باشد؛ تنها اسلحۀ او عشق و محبت جهانی بود و به خاطر تعلیمات خاصش، پیغام او به تمامی فرهنگ ها نفوذ و وارد جهان متمدن شد . از نظر تاریخی، ذهن آگاهی قلب،  مراقبۀ بودایی است که در سنت به وسیلۀ کلمۀ سانسکریت، دارما یا دامما، که به معنی قانون طبیعت یا قانون رهایی است، شرح داده شده است؛ در واقع بودا هیچ نوع مذهب، فلسفه، یا نظام اعتقادی را آموزش نداده است ولی تعالیمش را دارما نامید. توانایی معنوی ذهن آگاهی در آموزش های بودا ویپاسانا،  نام دارد، ویپاسانا راهی ساده و منطقی برای رسیدن به آرامش راستین ذهن و یک زندگی سعادتمند و پربار است؛ این واژه از زبان باستانی پالی، اقتباس شده و به معنای داشتن بصیرت و مشاهده ی هر چیز همان گونه که واقعاً هست، می باشد . اگرچه مفهوم ذهن آگاهی از مذهب بودا سرچشمه گرفته است ولی این تکنیک در دیگر مذاهب هم با عناوین دیگر وجود دارد، بعنوان مثال از مراقبه در مسیحیت بعنوان دعا یاد شده است و یا در اسلام به خصوص در صوفی از این مفهوم به عنوان تفکر و تدبر که به معنی تأمل در هستی است یاد شده است. تیچ نات هان ، اولین فردی بوده است که توجه غربی ها را به روش درمانی بوسیلۀ ذهن آگاهی جلب کرده است . روش ذهن آگاهی از ریشه ی خود که مذهبی است جدا شده و هم اکنون به صورت مستقل از مذهب و فرهنگ تعلیم داده می شود. مارتین ، بیان می دارد که اگرچه ذهن آگاهی از آموزش های بودا اقتباس شده است اما مضامینی از تئوری های شناختی، رفتاری، تجربی و روان پویایی را در خود ادغام کرده است.

تاریخچۀ  درمان کاهش استرس بر پایۀ ذهن آگاهی  (MBSR)

درمان کاهش استرس بر پایۀ ذهن آگاهی یا  ام.بی.اس.آر،  قدیمی ترین درمان بر پایۀ ذهن آگاهی است که سودمندی خود را به اثبات رسانده است. این درمان توسط جان کابات- زین به دنیای پزشکی معرفی شد. در سال 1979 این درمان با وارد شدن به کلینیک کاهش استرس در مرکز پزشکی دانشگاه ماساچوست آمریکا رو به گسترش نهاد؛ در برنامه ریزی پروتوکل درمانی تلاش بر این بود که این درمان از مذهب، فرهنگ، و ایدئولوژی بودایی آزاد باشد و در عین حال به دارمای جهانی وفادار باشد .

 مطالعات جدید، مراقبۀ ذهن آگاهی بر اساس رویکرد اصلی کابات- زین را برای درمان سوء مصرف مواد و افسردگی، اضطراب و درد به کار برده اند.

تاریخچۀ درمان های مختلف در درمان اعتیاد

درمان های شناختی رفتاری منجمله ماتریکس

در پاسخ به میزان رو به گسترش سوء مصرف مواد، مجموعه ای از درمان های متفاوت ابداع شدند. زگیرسکا و همکاران، بیان می دارند که برای درمان سوء مصرف مواد در بین مداخلات رفتاری ، درمان شناختی رفتاری حمایت قابل ملاحظه ای را کسب کرد، با این وجود، علیرغم بهترین درمانِ استاندارد، میزان عودِ بالا ادامه داشته که این امر نیاز برای توسعۀ روش های درمانی جدید را بیان می کند. پس از گذشت مدت زمانی، روان درمانی با الگوی ماتریکس ؛ نوعی درمان شناختی رفتاری  به دنیای پزشکی معرفی شد که اکنون بعنوان شناخته شده ترین روش درمان اعتیاد به آمفتامین ها در سراسر دنیاست. برنامه متشکل از گروههای جلوگیری از عود مصرف، گروههای آموزشی، گروههای حمایت اجتماعی، مشاوره فردی، و تست تنفس و ادرار است که در طی 16 هفته به روشی باساختار ارائه می شود . اثر بخشی مدل درمانی ماتریکس در وابستگان به الکل هم به اثبات رسیده است، سیل پاکیت و پراسِرتچای، در پژوهش خود با به کارگیری الگوی ماتریکسی متشکل از فعالیت سه گروه اصلی (گروه بهبود اولیه: 8 جلسه، گروه جلوگیری از عود مصرف: 32 جلسه، و گروه آموزش خانواده: 12 جلسه) به این نتیجه دست یافتند که این مدل درمانی می تواند در وابستگان به الکل هم مثمرثمر باشد.

راوسون و همکاران ، بیان می دارند که مدل ماتریکس اساساً به خاطر افرادی که در طول دهۀ 1980 در مرکز ماتریکس لوس آنجلس به خاطر اعتیاد به کوکائین درمان می شدند، گسترش یافت. راوسون و همکاران، بیان می دارند که مدل ماتریکس، تکنیک ها و عناصری را از ادبیات مربوط به درمان های شناختی رفتاری اقتباس کرده که شامل موارد تمرکز بر تأثیرات محرک های مواد، آموزش خانواده، برنامۀ 12 گامی، و تقویت مثبت برای تغییر رفتار است.

منبع

صفرزاده،زیبا(1392)، اثربخشی درمان تلفیقی مدل ماتریکس وکاهش استرس برپایه ذهن آگاهی، پایان نامه کارشناسی ارشد،روانشناسی بالینی ،دانشگاه آزاداسلامی فارس

از فروشگاه بوبوک دیدن نمایید