« بیشتر تلاش می کنیم تا با ما مطمئن پژوهش کنید. »تاریخچه صنعت نفت ایران در سده گذشته
گرچه آغاز فعالیتهای صنعت نفت در ایرانبه کشف نفت در چاه شماره 1 در 5 خرداد 1287 برمیگردد، اما قبل از آن نیز فعالیتهای اکتشافی در برخی نقاط صورت گرفته بود. از آن جمله به فعالیت شرکت HOTZ در دالکی و فعالیت شرکت معدن ایران در حوالی قشم میتوان اشاره کرد. هیچ یک از این فعالیتها هیچ یک از این فعالیتها منجر به کشف نفت نشد تا اینکه در سال 1901 ویلیام ناکسی دارسی؛ توانست امتیاز اکتشاف، استخراج و فروش نفت را در سرتاسر ایران به جز مناطق هم مرز با شوروی سابق، به مدت 60 سال بدست آورد. دارسی ؛ عدهای را به سرپررستی ؛ رینولدز؛ روانه ایران نمود. این گروه در مناطق مختلف از جمله؛ چپا سرح؛ در شمال قصر شیرین ، ماماتین؛ در شرق رامهرمز به فعالیت اکتشافی پرداختند که هیچ یک از یافتههای آنهامنجر به تولید نفت اقتصادی نشد. نیاز دارسی به سرمایه بیشتر برای ادامه کار، سبب شد تا ؛ شرکت نفت برمه به تشویق دولت انگلیس به کمک دارسی بشتابد و شرکتی را تحت عنوان سند یکای امتیازات تأسیس کنند.
شركت بهره برداري نفت وگاز گچساران
يكي از شركتهاي مهم فرعي تابع شركت ملي مناطق نفتخيز جنوب است كه با توليد متوسط 740 هزار بشكه نفت در روز سهم عمده اي در تامين درآمدهاي اقتصادي كشور دارد .اداره مركزي اين شركت از حيث جغرافيائي در استان كهگيلويه و بويراحمد واقع شده ، ليكن تاسيسات شركت در چهار استان خوزستان ، بوشهر ، كهگيلويه و بويراحمد و فارس قراردارد . همين ويژگي ، موقعيت اين شركت را در بين ساير شركتها از درجه اهميت ويژه اي برخوردار نموده است .
تاريخچه و موقعيت :
پس از کشف نفت در شهر مسجدسلیمان، در سال ۱۲۸۷ خورشیدی، مرکز مدیریت فعالیتهای نفتی ایران، با مدیریت کارشناسان بریتانیایی در شهر مسجدسلیمان تاسیس شد. در آغاز دهه ۱۳۵۰ خورشیدی، به دلیل شتاب گرفتن روند فعالیتهای تولید نفت وگاز و عملیات اکتشاف و حفاری، شرکت خاص خدمات نفت ایران ؛ اسکو ؛ به عنوان شرکت پیمانکار طرف قرارداد شرکت ملی نفت ایران، تشکیل و انجام تمامی فعالیتهای اکتشافی، برنامه‌ریزی و اجرای عملیات حفاری، نصب و راه‌اندازی تاسیسات و خطوط لوله، مطالعه میدان‌ها و تهیه طرح پیشنهادی برنامه‌های توسعه و ازدیاد ظرفیت برداشت و نیز برآورد بودجه‌های ارزی و ریالی را به عهده گرفت.
دفتر مرکز اسکو در شهر آبادان قرار داشت. در کنار اسکو، «شرکت عملیات غیرصنعتی» نیز تمامی فعالیتهای غیرصنعتی را که از وظایف اصلی تولیدی در مراحل مختلف تفکیک می‌باشد، عهده‌دار شد. پس از انقلاب ۱۳۵۷ در ایران و آغاز جنگ ایران و عراق، وظایف شرکت‌های فوق به شرکت ملی مناطق نفتخیز جنوب واگذار شد و دفتر اصلی شرکت نیز، از شهر آبادان به اهواز منتقل گردید منطقه نفتخيز گچساران در سالهاي 3 و 1302 هجري شمسي مورد مطالعه قرار گرفت . در سال 1310 عمليات حفاري براي چندمين بار آغاز شد و پس از حفر چاههاي بسيار در لايه آسماري ، بالاخره توليد نفت از مخزن گچساران از سال 1318 هجري شمسي باچاه شماره 13 آغاز شد . ميدان نفتي گچساران در فاصله 220 كيلومتري جنوب شرقي اهواز قرار گرفته و شامل سازندهاي شكافدار آسماري و بنگستان بوده كه در جهت عمومي شمال غربي ، جنوب شرقي طاقديسهاي ميادين نفتي جنوب ايران واقع شده است . اين ميدان ، طاقديسي به طول حدود 70 كيلومتر و عرض 6 تا 15 كيلومتر است .
عمده توليد نفت از سازند آسماري اين ميدان صورت مي گيرد كه عمدتاً از سنگهاي كربناتي تشكيل شده است . اولين چاه بنگستاني كه به توليد درآمد ، چاه شماره 36 بود كه بهره برداري از آن از سال 1340 آغاز گرديد . تاريخچه بهره برداري از مخزن نشان مي دهد كه بجز يك دوره كوتاه بين سالهاي 1330 تا 1332 ، توليد از مخزن گچساران همواره ادامه داشته و ميزان توليد نيز هميشه سير صعودي داشته است بطوريكه در سال 1353 به حداكثر ميزان خود يعني بالغ بر 940 هزار بشكه در روز رسيده است . مطالعات ميزان بهره دهي چاهها نشان مي دهد كه شاخص بهره دهي از 2 تا بيش از 500 پام / بشكه در روز متغير مي باشد كه اين اختلاف زياد بين شاخص بهره دهي چاهها ، بيانگر تاثير شديد سيستم شكافدار و تراكم شكاف ها و نهايتاً برخورد دهانه چاه با شكافها مي باشد .
مخازن و تأسيسات :
شركت بهره برداري نفت وگاز گچساران مسئوليت توليد صيانت شده از 18 ميدان نفتي را با استفاده از 654 حلقه چاه ، 10 واحد بهره برداري ، 3 كارخانه نمكزدائي ، 11 ايستگاه تقويت فشار و تزريق گاز ، 3 مجتمع بزرگ گاز و گازمايع شامل كارخانه گازوگازمايع-900 پازنان-2 و پالايشگاههاي گازوگازمايع-1200 گچساران و 1300 بي بي حكيمه ، سيستم توليد و تزريق گاز پازنان/گچساران ، سيستم گاز آغارودالان مشتمل بر 12 دستگاه ، شيرگاه و لخته گير مايع ، 5 آزمايشگاه شيميائي ، 5 واحد آبرساني ، 70 مجموعه تفكيك گر سرچاهي ، 2 مجموعه تفكيك و تقويت فشار سرچاهي ، 3 ايستگاه برق و حدود 6247 كيلومتر خط لوله 4 تا 42 اينچ را برعهده دارد . اين شركت داراي 13 مخزن در مدار مي باشد كه عمده توليد نفت به ترتيب از مخازن گچساران با حدود 478 هزار بشكه در روز ، بي بي حكيمه با حدود 108 هزار بشكه در روز و رگ سفيد-2 با حدود 66 هزار بشكه در روز صورت مي گيرد . مخازن بينك ، گلخاري ، نرگسي ، چلينگر ، پازنان-2 ، سياهمكان ، گرنگان ، سولابدر ، رودك و خويز نيز به ترتيب چهارمين تا سيزدهمين مخزن در مدار اين شركت محسوب مي شود . علاوه بر اين مخازن ، كيلوركريم ، زاغه ، چهاربيشه ، منصور آباد و كوه كاكي جمعاً با ظرفيت مجاز توليد 18 هزار بشكه در روز ، بعنوان مخازن برنامه شده اين شركت تلقي مي شوند .
توليد نفت :
بر اساس سياست گذاري هاي كلان وزات نفت و برنامه ارائه شده از سوي شركت ملي مناطق نفتخيز جنوب ، ظرفيت توليد مؤثر (PGR ) اين شركت 707 هزار بشكه در روز در سال 85 اعلام گرديده كه با رعايت توليد صيانتي از مخازن ، ميانگين توليد واقعي اين شركت طي نيمه اول سال 85 حدود 5/754 هزار بشكه در روز بوده كه در مقايسه با PGC و پيش بيني پانزده روزه به ترتيب معادل 7/104 و 61/98 درصد تعهدات اين شركت بوده است . اختلاف اندك ميان ميزان برنامه شده و توليد واقعي نفت عمدتاً مربوط به مشكلات فني چاهها ، انجام آزمايشات ، تعميرات اساسي و عوامل مختلف ديگر نظير عمليات اسيدكاري ، قطع برق ، عدم نياز به نفت و انجام اصلاحيه ها و كارهاي تعميراتي بوده است .
توليد و تزريق گاز :
بر اساس مطالعات انجام شده بيشترين بازيافت از مخازن گچساران و بي بي حكيمه زماني ميسر خواهد بود كه تزريق گاز دراين مخازن انجام پذيرد و در اين راستا از سال 1356 تا كنون گاز گنبدي مخزن پازنان پس از فرآورش در كارخانه گازوگازمايع-900 از طريق خط لوله 26 اينچ انتقال گاز در ميدان گچساران تزريق مي گردد كه طي نيمه اول سال 1385 روزانه حدود 1/297 ميليون فوت مكعب گاز همراه نفت مخزن گچساران جمع آوري شده كه پس از فرآورش در 4 ايستگاه تقويت فشار ضعيف و مايع گيري و شيرين سازي در پالايشگاه گازوگازمايع-1200 ، 5/137 ميليون فوت مكعب از آن به اضافه 2/700 ميليون فوت مكعب گاز گنبدي پازنان در 17 حلقه چاه تزريق شده است . در مخزن بي بي حكيمه نيز از آبان ماه سال 1374 تا كنون تزريق گاز آغاز گرديده كه طي نيمه اول سال 85 روزانه حدود 31/178 ميليون فوت مكعب گاز همراه نفت ميادين رگ سفيد و بي بي حكيمه جمع آوري شده و پس از فرآورش در 4 ايستگاه تقويت فشار ضعيف ؛ ايستگاه رگ سفيد-1 در شركت آغاجاري ،مايع گيري و شيرين سازي در پالايشگاه گاز و گازمايع-1300 و فشارافزائي در ايستگاه تقويت فشار قوي سياهمكان ،67/56 ميليون فوت مكعب از آن باضافه حدود 83/70 ميليون فوت مكعب در روز گاز گنبدي مخزن پازنان در 4 حلقه چاه تزريق شده است .
گاز بعنوان يك انرژي استراتژيك و سرمايه ارزشمند ملي ، يكي ديگر از نعمتهائي است كه به حد وفور در اختيار ملت بزرگ ايران قرار دارد . بطوريكه كشور ما از حيث ذخاير گاز ، مقام دوم را در جهان داراست . ذخائر عظيم گازي در شركت بهره برداري نفت وگاز گچساران نيز از موقعيت ممتازي برخوردار است . درنيمه اول سال 1385 بيش از 88 ميليارد فوت مكعب گاز همراه و 166 ميليارد فوت مكعب گاز گنبدي پازنان-2 ، توليد و پس از جمع آوري و فرآورش در 22 حلقه چاه مخازن گچساران و بي بي حكيمه تزريق شده است .
توليد گاز مايع و نفتا :
علاوه بر توليد نفت و گاز ، گازمايع و نفتا نيز از ديگر توليدات با ارزش اين شركت است كه در مجتمعهاي پالايشگاهي گازوگازمايع-1200و1300 گچساران و بي بي حكيمه و مجتمع گازوگازمايع-900 پازنان-2 توليد مي شود . نفتا به مايعات سنگين گازي اطلاق مي شود كه پس از فرآورش گازومايعات گازي در مجتمع گازوگازمايع-900 بدست مي آيد . اين محصول بعنوان خوراك مجتمع پتروشيمي بوعلي سينا استفاده مي شود و در نتيجه ارزش افزوده بسيار بيشتري را ايجاد مي نمايد . گازمايع يا NGL نيز پس از شيرين سازي گازهاي ترش دريافتي از واحدهاي تقويت فشار و تزريق گاز در مجتمعهاي پالايشگاهي 1300/1200 و طي فرآيندهاي خاص آبزدايي ، ايجاد سرمايش با استفاده از سيكل تبريد پروپان ونهايتاً پايين آوردن درجه حرارت سيال تا 30- درجه سانتي گراد توليد و جهت تأمين بخشي از خوراك مجتمعهاي پتروشيمي بندرامام ارسال مي گردد .
منبع
زمانی،علی عسگر(1393)، تأثیر پیادهسازی مدل EFQM در عملکرد شرکت بهره برداری نفت و گاز،پایان نامه کارشناسی ارشد،مدیریت بازرگانی،دانشگاه آزاداسلامی
از فروشگاه بوبوک دیدن نمایید
دیدگاهی بنویسید