تاریخچه اعتیاد در ایران

آثار و تبعات مخرب مواد مخدر تازگی ندارد و رد پای آن همواره در مسیر سرنوشت ملت ها و اقوام مختلف دنیا قابل مطالعه است. آثار و نقوش حک شده بر روی سنگ ها در حدود 4000 سال پیش که طرح هایی از گل ها وبوته شقایق و خشخاش را نشان می دهند این ادعا را تایید می­کنند. پرده گشایی از اسرار مخرب و ویرانگر مواد مخدر در ایران، گذشته ای آکنده از غفلت و آتیه ای لغزنده بر باریکه راه نسل سوخته بشریت را تداعی و در تکاپوی افکار و مرزهای اندیشه، خطوط قرمز نسل ها را ترسیم می نماید. از شواهد و بررسی های موجود چنین استنباط می شود که برخلاف اقوام دیگر، ظاهرا سند محکمی دال بر آشنایی اقوام کهن ایران با موادمخدر وجود ندارد و حتی در تایید این مدعا به اوستا اشاره می شود که درآن هیچ ذکری از افیون و تریاک به میان نیامده است با این وجود در قدیمی ترین سند باقی مانده از ایران باستان، یعنی شاهنامه فردوسی به استفاده یک پزشک هندی به تاکید از تریاک برای درمان بیماری اسکندرمقدونی اشاره شده است.

مصرف موادمخدر در ایران سابقه ای طولانی دارد و گیاهانی که تریاک و حشیش از آنها به دست می آیند از گیاهان بومی ایران بوده اند به نظر می رسد اقوام ساکن فلات ایران با خواص روانگردان و دارویی این مواد آشنایی داشته اند. هرودوت، در نوشته ای این موضوع را مورد تاکید قرارداده است.طبق این نوشته سکاها که از اقوام آریایی بودند از نوعی حمام بخاربنگ ؛حشیش بعنوان جزئی از مراسم عزاداری استفاده می کردند:  در پارسی کهن به تریاک افیون می گفتند و افیون معرب آن است . خواص خواب آور و ضد درد تریاک توسط دانشمندان مسلمان ایرانی مانند محمد زکریای رازی و ابو علی سینا توصیف شده است اما شواهد مربوط سوء مصرف آن در موارد غیرپزشکی بسیار نادر است ابوریحان بیرونی ظاهرا اولین دانشمند ایرانی است که به خاصیت اعتیادآور افیون اشاره کرده است. اما شیوع ناگهانی سوء مصرف تریاک وحشیش در دوره صفویه رخ داد.

گسترش روز افزون و نگران کننده مواد افیونی شاه طهماسب را واداشت تا مبارزه ای جدی با اعتیاد و مواد مخدر را آغازکند پس از او شاه عباس این مبارزه را ادامه داده و مردم را از زیان های تریاک آگاه کرد. وی برای کسانی که مبادرت به ترک اعتیاد نمی کردند مقرراتی وضع کرده ومتخلفان را به مجازات می رساند. این اقدامات نه تنها درکاهش مصرف تریاک تاثیر نداشت بلکه روزبه روز مصرف آن گسترش یافت. مکان های خصوصی به نام کوکنارخانه وجود داشته که به منظور کیف و نشئه ،خشخاش را جوشانده وآب آن را می نوشیدند. شواهد تاریخی مربوط به دوره قاجاریه، از شیوع سوء مصرف تریاک غالبا به صورت بلعیدن و گاهی هم به صورت دود کردن حکایت می کند.

کشت خشخاش و تولید داخلی تریاک در قرن هجدهم و نیمه اول قرن نوزدهم میلادی، بیشتر به منظور پاسخ گفتن به تقاضای روزافزون مصرف کنندگان داخلی بود.اما از نیمه قرن نوزدهم میلادی کشت تریاک بعنوان محصول قابل صدور و ارزآور موردتوجه قرار گرفت. در اواخرقرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم، ایران یکی از اعضای بسیارفعال تجارت جهانی تریاک محسوب می شد. البته قسمت زیادی از تریاک تولیدی در داخل مملکت مصرف می شد و کل اقتصاد کشور نیز به تولید و صدور تریاک وابسته بود.با ظهور نهضت مشروطه و بیداری ایرانیان، عده ای از رهبران ملی و مذهبی مبارزه جدی با مصرف تریاک را وجهه همت خود قرار دادند.گذشته نه چندان دور ایران نشان می دهد که بیشترین رواج ورونق موادمخدر در ایران مربوط به زمان صفویه و سپس قاجاریه تا عصرکنونی است در حالی که همراه با فراز ونشیب های این دوران اشاعه مصرف مواد افیونی مورد توجه بوده است. قوانین یکصد سال در مورد محدود نمودن مصرف مواد نیز یافت می شود.

منبع

حقمرادی کرمانشاهی،شکوفه(1394)، آموزش مهارتهای زندگی بر استرس و راهبردهای ترک اعتیاد،پایان نامه کارشناسی ارشد،روانشناسی عمومی،دانشگاه آزاداسلامی

از فروشگاه بوبوک دیدن نمایید