« بیشتر تلاش می کنیم تا با ما مطمئن پژوهش کنید. »تاریخچه استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات در آموزش و یادگیری
اگر جهان امروز را با دنیای صد سال پیش مقایسه کنیم، با پیشرفت های خیرکننده ای در علوم، بازرگانی، خدمات پزشکی، ارتباطات و زمینه های بی شمار دیگر روبه رو می شویم. اما وقتی به یک مدرسه در هر کجای دنیا به سر می زنیم، با شگفتی بین کلاس درس سال پیش با امروز تفاوتی احساس نمی کنیم. دانش آموزان در ردیف های پشت سر هم نشسته، مداد و کاغذ در دست، هرچه معلم پای تخته سیاه می گوید و می نویسد با شتاب یادداشت می کنند که بتوانند آن ها را به حافظه سپرده و در زمان امتحان به سرعت پس دهند.
در حالی که به واسطه پیشرفت علوم و فنون بسیاری از امور تغییر کرده است، اما تا چندی پیش آموزش و پرورش، شیوه تدریس معلمان و یادگیری دانش آموزان همانطور دست نخورده باقی مانده بود.اما در حال حاضر در کشور ما اکنون به تدریج الزام های عصر دانش و اطلاعات و ضرورت همگام شدن با تحولات و دستاوردهای فناوری و علوم بشری احساس شده است، که شاهد آن تصمیم گیری های مختلف دولت در زمینه سرمایه گذاری برای گسترش پرشتاب فناوری اطلاعات و ارتباطات در کشور است.
سیر تاریخی و پیشرفت فناوری اطلاعات و ارتباطات (ICT)
اگرچه برخی از پژوهشگران تولد ICT را همزمان با پیدایش انسان و ایجاد ارتباط های اولیه او می دانند، اما پیدایش اصلی IT به مفهوم آن ارسال نخستین پیام تلگرافی در سال 1844 توسط «ساموئل مورس» است. بدون شک با اختراع تلگراف، اولین قدم در انتقال اطلاعات از طریق امواج برداشته شد. اختراع تلفن در سال 1876 توسط «گراهام بل« و ساخت اولین لامپ خلاء در سال 1906 توسط «فارست» قدم های بعدی در شکل گیری ICT بودند. با پیدایش کامپیوتر، رشد ICT ابعاد تازه به خود گرفت. از اواسط دهه 1950 تا اوایط دهه 1970 اصول نظری علوم کامپیوتر به عنوان بستر و زیرساخت ICT پایه ریزی شد.پس از اوایط دهه 1980 و با توسعه کامپیوترهای شخصی، ICT در دسترس اکثریت مردم جهان قرار گرفت. از این به بعد توسعه ICT در ابعاد سخت افزار و نرم افزار قابل توجه بوده است. اما هیچ کدام نتوانست به اندازه فناوری اینترنت در تحولات دنیای جدید موثر باشد.
تاریخچه فناوری اطلاعات و ارتباطات در ایران
نخستین برنامه انفورماتیک ایران به 10 سال پس از آغاز به کارگیری کامپیوتر در ایران باز می گردد. این برنامه مستقل برای بخش انفورماتیک در برنامه پنجم عمران در سال 1351 توسط سازمان برنامه و بودجه تدوین و به مورد اجرا گذاشته شد. برنامه دیگری نیز برای بخش انفورماتیک در قالب برنامه عمرانی کشور برای سال های 1361-1357 پیش بینی شده بود که با وقوع انقلاب اسلامی فرصت وقوع نیافت. در سال های بعد از انقلاب به خاطر جنگ تحمیلی، در برنامه اول توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی ایران انفورماتیک جایگاه معینی نداشت. در لایحه برنامه دوم نیز برای انفورماتیک اهداف، سیاست ها و برنامه های اجرای مختصری تدوین و لحاظ گردید
تاریخچه ی یادگیری
بحث نظریات یادگیری از یک میراث غنی و متنوعی برخوردار است. قریب صد سال پیش مبحث یادگیری زیر سلطه نظریات فلسفی قرار داشت. از جمله فلسفه ارسطو و افلاطون یا نخستین بررسی های آزمایشی که توسط «ابینگهاوس« ، «ثراندیک» به عمل آمد ، روش های تحقیق در علوم طبیعی در مسائل یادگیری نیز مورد استفاده قرار گرفت و بر مبنای انبوه مدارک علمی که حاصل کار آزمایشگاه های روان شناسی در نقاط مختلف جهان بود، نظریه های جامعتر و اصول دقیق تری در مباحث یادگیری ارائه گردید.
بحث نظریات یادگیری از یک میراث غنی و متنوعی برخوردار است. قریب صد سال پیش مبحث یادگیری زیر سلطه نظریات فلسفی قرار داشت. از جمله فلسفه ارسطو و افلاطون. با نخستین بررسی‌های آزمایشی که توسط «ابینگهاوس» ، «پاولف» و «ثرندایک» به عمل آمد، روش های تحقیق در علوم طبیعی در مسائل یادگیری نیز مورد استفاده قرار گرفت و بر مبنای انبوه مدارک علمی که حاصل کار آزمایشگاه های روان شناسی در نقاط مختلف جهان بود، نظریه‌های جامع تر و اصول دقیق‌تری در مبحث یادگیری ارائه گردید.
بخش اعظم مطالعات اولیه درباره یادگیری را رفتارگرایان انجام داده‌اند. فرض اساسی آنها عبارت بود از این که؛ روابط ساده‌ای از نوع شرطی سازی، پایه اساسی هر نوع یادگیری است.مهمترین روندی که در مطالعه علمی یادگیری به وجود آمد استفاده از حیوانات در آزمایش‌های مربوط به یادگیری بود. ادوارد ال. ثرندایک پیشگام این تلاش در رابطه با درک یادگیری حیوانات از راه اجرای آزمایش‌ها بود.
شاید یکی از باسابقه‌ترین اندیشه‌ها درباره یادگیری، آن جنبه‌ای باشد که به طور بنیادی بر تداعی رویدادهای ذهنی مبتنی است. در این فرض، یادگیری زمانی رخ می‌دهد که مثلا همزمانی یا تطابق آوای یک ملودی و خواننده آن به نحوی با هم پیوند می‌یابند که ملودی باعث شود خواننده را به خاطر آوریم.یکی از قدیمی‌ترین خطوط فکری که در روان‌شناسی یادگیری نوین منعکس شده است، از روان‌شناسان تداعی‌گرای انگلیسی قرن نوزدهم که تعدادی نظریه مربوط به نحوه پیوند اندیشه‌ها را تدوین کرده‌اند، استخراج شده است. تداعی‌گرایان معتقدند که اکتساب یا آموختن یک اندیشه جدید به این موارد نیاز دارد.
وجود گرایش‌ها و مکاتب مختلف، ویژگی مهم در تاریخ روان‌شناسی یادگیری است و این بدان سبب است که یادگیری، جنبه‌ها و انواع گوناگون دارد و هر یک از مکاتب بر جنبه بخصوصی از یادگیری تاکید کرده‌اند.کلیه رویکردها در یادگیری با وجود اختلاف نظرهای احتمالی بین آنها در یک نقطهی بسیار مهم همداستاناند و آن روششناسی علمی و عینی است. هیچ رویکردی در مقایسه با رویکرد رفتاری تا این اندازه به نقش مطالعات مشاهده پذیر و روششناسی علمی تاکید نکرده است. اهمیت موقعیت و تحلیل و توجه به متغیرهای محیطی تاثیرگذار در رفتار، مورد دیگری است که در دیدگاه های رفتاری به درستی تصریح و تبیین شده است و در نتیجه منجر به شیوه های مفید در عمل شده است. جامعه، آموزش و پرورش، فرزندپروری و تغییر رفتار از جمله حوزه هایی است که اصول مطرح شده در نظریه های یادگیری سود جسته اند.
تاریخچه استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات در آموزش
اولین شکل کلاس درس گسترده به صورت آموزش از راه دور و به شکل مکاتبه ای بود. ایساک پیتمن در سال ۱۸۴۰ «کوتاه نویسی » را در انگلستان از طریق مکاتبه ای تدریس می کرد. در همین راستا یکی از نویسندگان، نسل اول آموزش از راه دور را که به آموزش مکاتبه ای شهرت دارد به عنوان آموزش (تک واسطه ای) نامید. فناوری مورد استفاده در این دوره ارتباطات پستی، چاپ کتاب های استاندارد و جزوات یکنواخت بود. رادیو، تلویزیون ، ویدئو، ماهواره، نوارهای دیداری و شنیداری مهمترین واسطه های آموزشی نسل دوم هستند. در نسل سوم آموزش از راه دور تأکید اصلی بر آموزش غیر متمرکز، مشارکتی و مردمی است. امروزه کمتر کشوری پیدا می شود که از آموزش از راه دور برای تأمین اهداف آموزشی و پرورشی خود استفاده نکند، البته متناسب با سطح پیشرفت هرکشور فناوری مورد استفاده متفاوت خواهد بود.
یکی از لوازمی که امروزه با فناوری ارتباطات همراه بوده، رایانه است. اولین کوشش معلمان برای استفاده از رایانه در کلاس درس سنتی معمولاً به صورت سخنرانی بود، تجربیات یادگیری مرتبط با موضوع تدریس معلم که در مکان های آموزشی دیگر انجام گرفته بود به نمایش گذاشته می شد و یا به عنوان تکلیف برای مطالعه بیشتر مورد استفاده قرار می گرفت. همگام باپیشرفت های سایر بخش ها، نظام های آموزشی نیز دچار تحول شده و گرایش از یادگیری های معلم محور به فراگیر محور رو به افزایش است. به عنوان نمونه در انگستان کتاب های درسی در هر موضوع شامل سه کتاب دانش آموز، راهنمای معلم و راهنمای دانش آموز است. در هر سه کتاب فعالیت هایی درباره فناوری اطلاعات و ارتباطات قرارداده اند. برای این که دانش آموزان فناوری اطلاعات و ارتباطات را تجربه کنند دو رویکرد در کتاب های درسی در نظر گرفته شده است:
- پروژه هایی در زمینه فناوری اطلاعات و ارتباطات نظیر استفاده از رایانه برای پژوهش و انجام پروژه های گروهی.
- فعالیت های خاص در زمینه فناوری اطلاعات و ارتباطات نظیر استفاده از (واژه نگار) برای نوشتن یک گزارش، نرم افزارهای گرافیکی و استفاده از سی دی های آموزشی.
مهمترین استفاده از رایانه در انجام دادن پروژه ها و امور پژوهشی است. و نیز از رایانه ها به منزله ابزاری برای واردکردن داده ها، رسم جدول وکشیدن نمودار استفاده می شود. گنجاندن فناوری های جدید در کتاب های درسی ضمن آشنا کردن دانش آموزان با توانایی ها و قابلیت های رایانه، ترس از آن را نیز در آن ها از بین می برد و سبب می شود که فضای علم از مرز کتاب ها فراتر رود.
منبع
خدارحمی، مژگان(1392)، تاثیرفناوری اطلاعات بر سبک های مختلف یادگیری در دانش آموزان، پايان نامه کارشناسي ارشد، علوم تربیتی مدیریت آموزشی، دانشگاه آزاد اسلامی
از فروشگاه بوبوک دیدن نمایید
دیدگاهی بنویسید