تاریخچه آموزش عالی

آموزش عالی در فرهنگ و تمدن پویای ایرانی و اسلامی از قدمت و غنای شایستهای برخوردار بوده است. با آغاز عصر رنسانس و پیشرفتهای علمی و صنعتی در کشورهای غربی، در کشور ایران نیز عناصری از آموزش عالی مبتنی بر الگوی اروپای غربی ایجاد گردید. نخستین بار امیرکبیر علاوه بر اعزام دانشجو به خارج، با تأسیس دارالفنون در 1228 هجری شمسی، از اساتید خارجی جهت تدریس در دانشکدههای تخصصی فنی دارالفنون دعوت بهعمل آورد. در همان اثنا دانشگاه تهران طی سال 1313، دانشگاه تهران بهعنوان مرکز ثقل آموزش عالی ایران شناخته شد.آموزش عالی به سبک کنونی دارای قدمتی هشتصد ساله در جهان است. اگرچه رشد آموزش عالی طی این مدت تدریجی بوده اما در 50 سال اخیر بهویژه پس از سال 1960 که اهمیت اساسی سرمایهگذاری در نیروی انسانی بهعنوان مؤثرترین عامل در توسعه اقتصادی توسط بانک جهانی پذیرفته شده، این رشد سیری فزاینده داشته است .

نظام آموزش عالی کشور دارای شاخههای متعددی است که هر کدام در عین مشابهتهای فراوان دارای سازوکارهای متنوعی میباشد. این شاخههای متفاوت بهمتقضیات زمان برای رسیدن یا سرعت بخشیدن به اهداف مشخصی تأسیس شده است.با تأسیس وزارت علوم و آموزش عالی در بهمن 1346 و تشکیل شورای مرکزی آموزش در سال 1348، نخستین گام در جهت تمرکز، تجدید سازمان و اعمال نظارت مرکزی بر دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی کشور برداشته شد. پس از پیروزی انقلاب اسلامی در اردیبهشت 1359 لایحه قانونی تشکیل شورای عالی فرهنگ و آموزش عالی به تصویب شورای انقلاب رسیده و بهدنبال آن بهمنظور ایجاد تحولی اساسی در دانشگاهها، بهدرخواست دانشجویان مسلمان و انقلابی ستادی با عنوان ستاد انقلاب فرهنگی با فرمان حضرت امام خمینی(ره) تشکیل شد.

گفتنی است که ستاد مذکور عهدهدار بزرگترین نقش در حوزه سیاستگذاری فرهنگی و آموزشی کشور گردید. در سال 1379، وزارت فرهنگ و آموزش عالی بهمنظور انسجام بخشیدن به امور اجرایی و سیاستگذاری نظام علمی کشور به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری تغییر نام داده و وظایف برنامهریزی، حمایت و پشتیبانی، ارزیابی و نظارت، بررسی و تدوین سیاستها و اولویتهای راهبردی در حوزههای تحقیقات و فناوری نیز به وظایف آن افزوده گردید. یکی از مهمترین نقاط قوت آموزش عالی در این مدت رشد تحصیلات تکمیلی بوده که با توجه به اهمیت مضاعف آن نسبت به بقیه دورهها از پیشرفت چشمگیرتری برخوردار بوده است .

مطالعه اسناد مربوط به تاریخ آموزش وپرورش ایران موید این امر است که دانشگاه جندی شاپور در قرن سوم میلادی به دستور اردشیر بابکان بنیان گذاری شد و طی چندین قرن، مرکز دانش جهانی محسوب می شد و طب داروسازی و دامپزشکی و فلسفه، هیئت و نجوم، ریاضیات، حکمت، منطق، الهیات و…. درآن تدریس می شد و دانشکده طب و نجوم آن در بسط و تحکیم این علوم به کشفیات و پیشرفتهای فوق العاده بزرگی نایل شد .این دانشگاه با دیگر دانشگاههای علمی جهان آن روز مانند دانشگاه آتن و هند، ارتباط و حالت مبادله علمی داشت. بیشترین توجه استادان این دانشگاه به دانش پزشکی بود تا فلسفه و ریاضیات. آن گونه که اصول پزشکی این دانشگاه و روش های پزشکی آن، نیز جنبه علمی و نیز از لحاظ نظری بر پزشکی یونانی و هندی برتری داشت. علت اصلی این برتری، تحقیقی و تلفیقی بودن علم به ویژه پزشکی در آنجا بود که از محاسن همه پزشکی ها بهره می گرفتند. به نظر می رسد در جندی شاپور کنگره های پزشکی نیز برای ارایه نظریات جدید و روش های نوین دانش پزشکی تشکیل می شده است .

تحولات آموزش عالی ایران پس از پیروزی انقلاب اسلامی:

پس از پیروزی انقلاب اسلامی، تغییر و تحولات گسترده ای در نظام آموزش عالی ایران صورت گرفت که تشکیل ستاد انقلاب فرهنگی و سپس شورای عالی انقلاب فرهنگی بمنظور گسترش و نفوذ فرهنگ اسلامی در شئون جامعه و تقویت انقلاب فرهنگی و اعتلای فرهنگ عمومی، تحول دانشگاهها و مدارس و مانند آن، از جمله آنها بود. در 1357 شمسی، با ادغام وزارت علوم و آموزش عالی و وزارت فرهنگ و آموزش عالی شکل گرفت. در سال 1361 شمسی، به دنبال تقاضای روزافزون اجتماعی برای ورود به آموزش عالی که پس از انقلاب متوقف شده بود، بار دیگر با تاسیس دانشگاه آزاد اسلامی بطور رسمی آغاز گردید. در پی آن، در سال 1361 شمسی موسسات آموزش عالی غیر دولتی غیرانتفاعی به این مجموعه افزوده شدند.

همچنین آموزش عالی از راه دور یا نیمه حضوری که طی دهه اول انقلاب تعطیل شده بود، دوباره از سال 1365 شمسی با تاسیس دانشگاه پیام نور به طور رسمی احیا شد. از دیگر تحولات عمده آموزش عالی در سال های پس از انقلاب اسلامی، تشکیل وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در سال 1364 شمسی بود که با تشکیل این وزارتخانه کلیه اختیارات، وظایف و مسئولیتهای وزارت فرهنگ و آموزش عالی در زمینه آموزش پزشکی به وزارتخانه جدید سپرده شد. سرانجام در سال 1379 به منظور انسجام بخشیدن به امور اجرایی و سیاستگذاری نظام علمی و تحقیقاتی کشور، با افزوده شدن وظایف برنامه ریزی، حمایت و پشتیبانی، ارزیابی و نظارت، بررسی و تدوین سیاستها و اولویتهای راهبردی در حوزه های تحقیقات و فناوری به وظایف وزارت فرهنگ وآموزش عالی، نام این وزارتخانه به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری تغییر یافت .

منبع

احمدی سرشت،زکیه(1391)، شیوه های پذیرش دانشجوی دکتری،پایان نامه کارشناسی ارشد،رشته سنجش واندازه گیری،دانشگاه روانشناسی وعلوم تربیتی علامه طباطبایی

از فروشگاه بوبوک دیدن نمایید