« بیشتر تلاش می کنیم تا با ما مطمئن پژوهش کنید. »اندازه گیری و ماهیت آن
رشته‌های علوم رفتاری از قبیل روان شناسی، علوم‌تربیتی، علوم اجتماعی و مدیریت جهت پژوهش در رشته خود نیازمند اندازه‌گیری متغیرها هستند. اندازه‌گیری به معنای کمی‌کردن ویژگیهای یک متغیر است . امروزه در حوزه اندازه‌گیری دو نظریه غالب وجود دارد. نظریه کلاسیک اندازه‌گیری که به وسیله اسپیرمن مطرح گردید و نظریه سؤال, پاسخ که سر‌منشاء آن به نظریه خصیصه مکنون باز می‌شود در واقع زمانی که نظریه خصیصه مکنون برای اندازه گیری متغیرهای دوارزشی مورد استفاده قرار گرفت، به نظریه سؤال , پاسخ مشهور شد.اندازه‌گیری عبارت است از اختصاص عدد به افراد به شیوه‌ای منظم ،برای نشان دادن ویژگیهای آنها. این اعداد به شیوه‌ای بسیار دقیق و قابل تکراربه افراد تخصیص داده می‌شود.
نظریه اندازه‌گیری شاخه‌ای از آمار کاربردی است که می‌کوشد تا کیفیت اندازه‌گیری‌ها را توصیف، مقوله‌بندی و ارزشیابی کند ،معناداربودن ،دقت وسودمندی اندازه‌گیری ها را بهبود بخشد و روشهایی برای به وجود آوردن ابزارهای نوین و بهتر پیشنهاد کند. کمی‌کردن مجموعه‌ای از متغیرها توسط آزمون انجام می‌شود. آزمون شامل رویه‌های استاندارد نمونه‌گیری از رفتار و تبدیل آن به طبقه یا نمره است. آزمون به معنای گسترده آن شامل انواع آزمونهای شناختی، شخصیتی شامل آزمونهای هوش، استعداد، پیشرفت تحصیلی، آزمونهای عینی و فرافکن شخصیت و پرسشنامه‌های عاطفی و نگرش سنجی و مقیاس‌های اندازه گیری، مشاهده، مصاحبه و تحلیل اسناد و مدارک می‌شود. سرانجام نظریه‌های اندازه‌گیری که بر اساس آن می‌توان ویژگیهای روانسنجی آزمونها را بررسی کرد، شامل :
- روشهای کلاسیک آزمون
- نظریه تعمیم‌پذیری
- مدلهای متغیر پنهان می‌شوند.
رویکرد های مختلف اندازه‌گیری وجود دارد،رویکردهای رایجی که تاکنون وجود داشته است مبتنی بر نظریه کلاسیک آزمون بوده است، به خاطر محدودیت ومشکلات رویکرد کلاسیک اندازه گیری نظریه‌های نوین اندازه‌گیری مطرح شد تا مشکلات آن را حل کند.
نظریه پاسخ سوال(IRT):
نظریه پاسخ سوال یک اصطلاح کلی برای خانواده‌ای از مدلهای نوین و پیشرفته اندازه‌گیری است که شامل ایده‌های اساسی برای اندازه‌گیری در علوم‌رفتاری می‌شود. ایده اساسی این است که IRT ،برای پاسخ‌های افراد و سؤال‌های آزمون مدلی ارئه می‌دهد. پاسخ فرد به سؤال آزمون، تابعی از ویژگیهای فرد و آزمون در نظر گرفته می‌شود. پاسخ فرد,عملکرد آزمودنی به یک یا بیشتر از یک عامل وابسته است که به آن خصیصه پنهان یا توانایی می‌گویند. این خصیصه پنهان به صورت پیوسته محاسبه می‌شود. در نظریه پاسخ سوال فرض می‌شود که هریک از سؤال‌های آزمون، خصیصه یا خصیصه‌های پنهان مورد نظر را اندازگیری می‌کنند.
یک مدل ساده IRT آن است که عملکرد فرد در یک سؤال فقط به یک خصیصه زیربنایی وابسته باشد که توسط یک تابع افزایشی یکنواخت تبیین می‌شود. این تابع، تابع ویژگی سوال, یا نمودار ویژگی سوال نامیده می‌شود.این تابع نشان می‌دهد که چگونه با افزایش خصیصه پنهان توانایی ، احتمال پاسخ درست به سوال مورد نظر افزایش می‌یابد. IRT شامل مدلهای محاسبات ریاضی برای محاسبه پارامترهای سؤال و آزمودنی است. IRT شامل روشهای آماری می‌شود که از طریق آنها می‌توان میزان برازش مدل را با داده‌های پاسخ سؤال بررسی کرد.
نظریه کلاسیک اندازه گیری:
نظریه کلاسیک آزمون به عنوان قدیمی‌ترین نظریه آزمون، پایه و اساس تحلیل آزمونهای روانی و تربیتی است. این نظریه شامل مفروضاتی می‌شود که اولین و اساسی‌ترین مفروضه آن مربوط به نمره واقعی آزمون است . بیشتر شیوه‌های , هنجار شده ساخت و ارزشیابی آزمونها بر پایه مجموعه‌ای از مفروضات قرار دارد که که معمولا نظریه‌کلاسیک یاضعیف نمره واقعی نام دارد .نظریه کلاسیک نمره‌واقعی متضمن یک الگوی جمع‌پذیر است. نمره مشاهده َشده یک آزمون مساوی مجموع دو جزء است: نمره واقعی T ونمره خطای تصادفی E .فرض بر این است که نمره‌خطای یک آزمون با نمره واقعی همان آزمون و با نمره های خطا و واقعی تمام آزمون ها نا‌همبسته است . مهمترین نارسایی نظریه کلاسیک،غیرقابل‌تفکیک بودن ویژگی آزمودنی‌ها و ویژگیهای سوالات است .
نظریه کلاسیک آزمون به عنوان قدیمی‌ترین نظریه آزمون، پایه و اساس تحلیل آزمونهای روانی و تربیتی است. این نظریه شامل مفروضاتی می‌شود که اولین و اساسی‌ترین مفروضه آن مربوط به نمره‌واقعی آزمون است. مفروضات نظریه کلاسیک آزمون عبارتند از:
- نمره واقعی و خطای اندازه‌گیری
- مقایسه فرم‌های آزمون
بعضی از قواعد قدیمی اندازگیری با قواعد متناظرشان در اندازگیری جدید مقایسه می‌شوند تا عمق تفاوت‌های بین روانسنجی کلاسیک و پاسخ سوال روشن گردد.که عبارتند از:
بعضی از قواعد اندازه‌گیری
قواعد قدیم:
- خطای معیار اندازگیری درباره همه نمرهای یک جامعه صدق می‌کند
- اعتبار آزمونهای بلند بیشتر از آزمونهای کوتاه‌تر است.
- مقایسه نمره‌های آزمونها در فرم‌های چندگانه زمانی بهینه است که آزمونها موازی یا همتا باشند .
- برآورد بدون تورش یا بدون سوگیری ویژگیهای سوال به معرّف بودن نمونه‌ها بستگی دارد.
- نمره‌های آزمون زمانی معنا پیدا می‌کنند که موقعیت آنها با گروه نرم یا هنجار‌ها مقایسه شود.
- ویژگیهای مقیاس فاصله‌ای وقتی که توزیع نمره‌های آزمون بهنجار باشد تحقق می‌یابد.
- چارچوب مرکب سوال‌ها در مجموع نمره‌های آزمون تاثیر ناهمسان برجابی می‌گذارند.
- هنگامی که سطوح نمره‌های‌اولیه متفاوت باشند،نمره‌های تغییر را نمی‌توان به طورمعنی‌دار مقایسه کرد.
- تحلیل‌عاملی در مورد سوال‌های دوارزشی، به جای تولید عامل واقعی به تولید عامل‌های ساختگی منجر می‌شود.
- ویژگیهای محرک سوال‌ها در مقایسه با خصایص روانسنجی آنها بی‌اهمیت‌اند.
قواعد جدید
- خطای معیار اندازگیری در سرتاسر نمره‌ها تغییر می‌کند، اما در طول جامعه تعمیم‌پذیر است.
- اعتبار آزمونهای کوتاه ممکن است از اعتبار آزمونهای بلند بیشتر باشد.
- مقایسه نمره‌های آزمونها در فرم‌های چندگانه هنگامی بهینه است که سطوح دشواری آزمونها برای آزمودنی‌ها متفاوت باشد.
- برآورد بدون تورش یا بدون سوگیری ویژگیهای سوال را می‌توان در مورد نمونه‌های نامعرف نیز به دست آورد.
- نمره‌های آزمون زمانی معنا پیدا می‌کنند که فاصله آنها از ماده‌ها و سوال‌ها مقایسه شود.
- ویژگیهای مقیاس فاصله‌ای زمانی تحقق می‌یابد که روشهای اندازه‌گیری توجیه‌پذیر به کار‌بسته شود.
- چارچوب مرکب سوال‌ها ممکن است به نمره‌های بهینه آزمون بینجامد.
- زمانی که سطوح نمره‌های اولیه متفاوت باشند، نمره‌های تغییر را می‌توان به گونه معنادار مقایسه کرد.
- تحلیل‌عاملی در مورد داده‌های خام سوال‌ها به اطلاعات کاملی در مورد تحلیل‌عاملی منجر می‌شود.
- ویژگیهای محرک سوال می‌تواند به طور مستقیم به خصایص روانسنجی آنها ارتباط پیدا کند.
منبع
سلگی لرستانی،مختار(1393)، هنجاریابی و بررسی ویژگی های روان سنجی پرسشنامه رشد خودمختاری، پایان نامه کارشناسی ارشد،روانشناسی بالینی،دانشگاه آزاداسلامی
از فروشگاه بوبوک دیدن نمایید
دیدگاهی بنویسید