اميد درماني ودرمان شناختی رفتاری

اميددرماني از نظريه اميد اشنايدر، و انديشه هاي برگرفته شده از درمان شناختي- رفتاري، درمان راه حل مدار و درمان داستاني يا روايتي مشتق مي شود . اميد درماني بر اين هدف استوار است که به درمانجويان کمک کند تا هدف هاي روشني را فرمول بندي کنند، گذرگاه هاي متعددي را براي رسيدن به آن ها بسازند، خود را براي دنبال کردن اهداف برانگيزند و موانع را به صورت چالش­هايي براي غلبه برآنها از نو چارچوب بندي کنند.

خوش بيني

براي اندازه­گيري خوش بيني دو رويکرد عمده مطرح شده است که بر مفهوم سازي هاي متمايز از خوش بيني مبتني هستند. در يک انتها خوش بيني به عنوان يک صفت شخصيتي گسترده که مشخصه آن انتظارات خوش بينانه کلي است مفهوم سازي شده است ، اما در انتهاي ديگر به عنوان يک سبک تبييني ساختار يافته. به بيان ديگر، پژوهشگران بين سبک تبييني خوش بيني و خوش بيني سرشتي تميز قايل شده اند.

خوش بيني سرشتي يا گرايشي

خوش بيني سرشتي يا گرايشي يک انتظار کلي است داير بر اينکه در آينده، بيشتر رويدادهاي خوب اتفاق خواهند افتاد تا رويدادهاي بد. شيير و همکاران ، استدلال مي­کنند که افراد خوش بين، در رويارويي با دشواري ها، به دنبال کردن هدف هاي با ارزش خود ادامه مي دهند و با به کارگيري راهبردهاي کنارآمدن مؤثر، خودشان و حالت هاي شخصي شان را تنظيم مي کنند تا اينکه بتوانند به هدف­هاي خود برسند . شي ير و همکاران براي ارزيابي خوش­بيني سرشتي، آزمون جهت گيري زندگي خود گزارشي خلاصه اي را تدوين کرده و بعدها آن را مورد تجديدنظر قرار داده اند. نوع خوش بيني که توسط اين آزمون ارزيابي مي شود، يک صفت شخصيتي است که مشخصه آن انتظارات مطلوب شخصي در آينده است. خوش بيني سرشتي با سلامت خوب و پاسخ مثبت به مداخله هاي پزشکي در بعضي شرايط مانند بيماري قلبي و سرطان همبسته است. تأثير خوش بيني سرشتي بر بهبودي از طريق شيوه هاي پزشکي را مي توان مديون راهبردهاي کنارآمدن مؤثر مثل تعريف مجدد يا چارچوب بندي مجدد زندگي دانست. در مقابل، افراد بدبين، از راهبردهاي کنارآمدن اجتنابي استفاده مي کنند يا از کنار آمدن با مشکلات شانه خالي مي کنند .

سبک تبييني خوش بينانه

سليگمن،آبلا و بروزینا ،خوش بيني را به جاي يک صفت شخصيتي گسترده، به عنوان يک سبک تبييني مفهوم بندی کرده اند. بر طبق اين ديدگاه، افراد خوش بين رويداها يا تجربه­هاي منفي را با نسبت دادن علّت آنها به عوامل بيروني، گذرا و خاص مانند اوضاع و احوال حاکم، تبيين مي کنند. برعکس، بدبين­ها رويدادها يا تجربه­هاي منفي را با نسبت دادن علّت آنها به عوامل دروني، ثابت و کلي مثل شکست شخصي، تبيين مي­کنند. بنابراين، افراد خوش بين به احتمال زياد مي­گويند در امتحان به اين دليل مردود شدند که پرسش هاي امتحان نادرست طراحي شده بودند يا محيط سالن امتحان مانع تمرکز حواس بود. برعکس، افراد بدبين به احتمال زياد شکست خود را به نداشتن شايستگي براي تحصيل در دانشگاه يا کم استعدادي خود نسبت مي دهند. خوش بيني يا بدبيني را که به اين صورت تعريف شده است مي توان با پرسشنامه سبک اسنادي و تحليل محتوايي تبيين هاي کلامي اندازه گيري کرد. در پرسشنامه سبک اسنادی يک رشته رويدادهاي فرضي که پي آمدهاي مثبت و منفي دارند به پاسخ دهندگان ارايه و از آنان خواسته مي شود اعلام کنند که به نظر آنها اگر اين رويدادهاي مثبت و منفي برايشان اتفاق مي افتاد، علّت عمده آن چه مي توانست باشدواز آنان دعوت مي شود .براي مشخص ساختن ميزان تصور وقوع، آنها را در يک مقياس سه درجه اي ترکيبي رتبه بندی می کنند:

• بيروني يادروني
• ثابت يا گذرا
• کلي يا خاص

 از ترکيب اين رتبه بندي ها شاخص هايي از خوش بيني و بدبيني به دست مي آيد. در آزمون تحليل کلامی تبيين ها براي رويدادهاي مثبت و منفي از يادداشت هاي روزانه، دست نوشته­ها، مصاحبه ها، نقل قول از روزنامه­ها، يا هر سند ديگر گردآوري و توسط متخصصان برحسب اينکه براساس پرسشنامه سبک اسنادي تا چه اندازه: بيروني يا دروني؛ ثابت يا گذرا؛ و کلي يا خاص هستند رتبه بندي مي شوند. از ترکيب اين رتبه بندي­ها شاخص­هايي براي خوش بيني به دست مي­آيد.

رشد خوش بيني

رشد خوش بيني را سلامت رواني والدین، نوع سرمشق دهي نقشي ارائه شده توسط والدين و ميزان تشويق يا پاداشي که والدين در برابر خوش بيني به فرزندانشان ارئه مي دهند، مشخص مي کند. به احتمال زياد، افراد خوش بين از خانواده هايي هستند که در آنها پدر يا مادر افسردگي نداشته اند. والدين افراد خوش بين، براي به کارگيري سبک تبييني خوش بينانه، نسبت دادن موفقيت به عوامل دروني، کلي و ثابت و تبيين شکست ها براساس عوامل بيروني، مشخص و گذرا، سرمشق هاي نقشي خوبي براي فرزندان خود هستند. افراد خوش بين از خانواده هايي هستند که در آنها والدين شکست هاي خود را مي فهمند و آن ها را به جاي عوامل دروني به عوامل بيروني نسبت مي دهند. چنانچه جوانان به خانواده هايي متعلق باشند که ضربه هاي رواني عمده مثل بيکاري و فقر را تجربه کرده و با اين بدبياري ها به خوبي کنار آمده و از آن خلاص شده­اند، خوشبين بار مي آيند. والدين افراد خوشبين فرزندان شان را تشويق مي کنند تا با شکست هايشان به نحو خوش بينانه برخورد کنند و بدين ترتيب ، خوش بيني و پشت کار را به روش هاي مختلف تقويت مي کنند. به احتمال زياد، افراد بدبين از خانواده هايي هستند که والدين افسرده­اند، سبک تبييني بدبينانه را به فرزندان­شان سرمشق مي­دهند و به گونه افتراقي رشد سبک تبييني بدبينانه را تقويت مي کنند. جايي که والدين فرزندان را سرزنش و شکست آنها را به عوامل دروني، کلي و ثابت نسبت مي دهند، به احتمال زياد اين کودکان در بزرگي بدبين بار مي آيند. کودک آزاري و غفلت از آنها نيز کودکان را در معرض آسيب پذيري پرورش سبک تبييني بدبينانه و افسردگي قرار مي دهد. خوش بيني، با به تأخير انداختن رضامندي هاي ناشي از منافع گذرا و کوتاه مدت به اميد دستيابي به هدف هاي بلند مدت نيز رابطه دارد و به احتمال زیاد، افراد خوش بين ايمان دارند که هدف هاي بلند مدت قابل دسترس اند.

مطالعات آينده نگر و گذشته نگر نشان داده اند که افراد داراي سبک تبييني خوش بينانه در مقايسه با افراد داراي سبک تبييني بدبينانه، کم تر احتمال دارد که به هنگام رويارويي با رويدادهاي فشارانگيز عمده زندگي، به ضعف سلامت جسماني يا افسردگي دچار شده و يا به خودکشي دست بزنند. برعکس، افراد بدبيني که در کودکي با رويدادهاي فشارزاي عمده زندگي مانند : تعارض مزمن بين پدر و مادر، طلاق يا غم از دست دادن مادر روبه رو مي شوند احتمال بيشتر مي رود که به افسردگي دچار شوند. اگر آنها از يک رابطه حمايتي اجتماعي خوب برخوردار باشند، احتمال افسردگي کاهش مي يابد، اما اگر افسردگي باعث شود که آنها در مدرسه موفق نشوند و مورد سرزنش قرار گيرند، اسناد اين شکست ها به صورت دروني، کلي و ثابت موجب مي شود که افسردگي تشديد گردد و به صورت دايمي درآيد.

خوش بيني در بزرگسالي با پيشرفت بهتر در تحصيلات دانشگاهي، عملکرد ورزشي، سازگاري شغلي و خانوادگي همراه است .خوش بيني، عملکرد در دانشگاه را بهتر و دقيق تر از توانايي مثل آزمون استعداد تحصيلي پيش بيني مي کند . از روي درجه خوش بيني مي توان عملکرد در ورزش هاي فردي و گروهي را بهتر پيش بيني کرد . از روي خوش بيني موفقيت در مشاغل گوناگون مثل بازاريابي را نيز مي توان پيش بيني کرد. وقتي بازارياب هاي بيمه که نمره 10 درصد بالا و پايين در مقياس سبک اسنادی را کسب کرده بودند با هم مقایسه شدند، مقدار فروش کساني که داراي سبک هاي تبييني خيلي خوش بينانه بودند 88 درصد بيش از مقدار فروش افراد داراي سبک هاي خيلي بدبينانه بود. معلوم شده است که خوش بيني در ازدواج به ميزان بالايي با تعامل هاي مثبت رابطه دارد و رضامندي زناشويي دراز مدت را پيش بيني مي کند .

خوش بيني بر چگونگي کنار آمدن مردم با داغديدگي و از دست دادن تأثير مهمي دارد. هوئکسما،  يافت که افراد داغديده خوش بين به طور معمول از برخي راهبردهاي کنارآمدن مانند: ارزيابي مجدد از دست دادن به صورت مثبت، حل مشکل با جستجوي حمايت اجتماعي، و پرت کردن حواس با پرداختن به سرگرمي ها و ورزش، بهره مي گيرند. در مقابل، افراد بدبين تمايل دارند که از راهبردهاي کنارآمدن مثل انکار يا حواس پرتي از راه افراط در مشروب خواري استفاده کنند. افراد خوش بين داغديدگي را به عنوان «بيدار باش» براي اولويت بندي مجدد به زندگي خود تعبير مي کردند. آنان از شکنندگي زندگي آگاه مي شدند و بيشتر در زمان حال زندگي مي کردند تا در گذشته و آينده. آنان بيشتر بر روابط مهم و کمتر به روابط کاري و علي تأکيد داشتند و تعارض هاي خانوادگي را که سال ها حل نشده باقي مانده بود، حل کردند. آنان به تغييرات مهمي در زندگي دست زدند که مدتها از آن غافل بوده اند، مانند تغيير شغل يا دنبال کردن بازآموزي. نسبت به ديگران بردبار تر شدند. آنان نسبت به نيرومندي هاي خود که از داشتن آن بي خبر بودند، آگاه شده و از مرگ خود کمتر هراسان شدند. افراد خوش بيني که پس از گذشت شش ماه از داغديدگي شان براي اين از دست دادن مزايايي يافتند، در 18 ماه بعد سازگاري رواني بهتر و نشانه هاي افسردگي يا اضطراب کمتري از خود بروز دادند.

خوش بيني موفقيت در زندگي اجتماعي را رقم مي زند. معلوم شده است که سبک تبييني خوش بينانه با موفقيت در مبارزه هاي انتخاباتي در امريکا و مبارزه هاي پرخاشگرانه در اين کشور، انعطاف پذيري در برابر فشار رواني در بين رهبران بين المللي، و پرخاشکري نظامي و خطر جويي در جنگ خليج فارس و جنگ جهاني دوم ارتباط داشته است .

منبع

جمشیدیان،شیما(1390)، پیش بینی امیدواری بر اساس مولفه­های معنویت با واسطه­ گری سلامت ­روان،پایان نامه کارشناسی ارشد،روانشناسی بالینی،دانشگاه بین الملل شیراز

از فروشگاه بوبوک دیدن نمایید