الگوهای سرشت

سرشت اساس وراثتی هیجانها و یادگیری های است که از طریق رفتارهای هیجانی و خودکار کسب می شود و به عنوان عادت های قابل مشاهده در اوایل زندگی فرد دیده می شود و تقریبأ در تمام طول زندگی ثابت باقی می ماند. کلونینجر معتقد است که سامانه های سرشتی در مغز دارای سازمان یافتگی کارکردی متشکل از سامانه های متفاوت و مستقل از یکدیگر برای فعال سازی، تداوم و بازداری رفتاری در پاسخگویی به گروه های معینی از محرک هاست. نظریه اصلی کلونینجر بیان می کند که تعامل سه نظام مستقل ژنتیکی، عصبی و زیست شناختی در سیستم اعصاب مرکزی (سیستم فعال سازی رفتاری، تداوم و بازداری رفتاری)، زمینه الگوهای منحصر به فرد پاسخ رفتاری به تجربه نو، پاداش و تنبیه است. این الگوهای پاسخ، موجب تفاوت شخصیت بهنجار و به همان اندازه ایجاد اختلال  شخصیتی و رفتاری می شود. در نتیجه تفاوت های فردی در پاسخ به آنها (تجربه نو، پاداش و تنبیه) سرشت های به شرح زیر را به وجود می آورد:نوجویی به عنوان فعال سازی رفتاری در پاسخ به محرک های تازه تعریف می شود که موجب جستجوی پاداش و گریز از تنبیه می شود . فردی که نمره بالایی در نوجویی می آورد، راغب به فعالیت اکتشافی است، تحریک شدن را دوست دارد و با تحریک، هیجان زده می شود. همچنین در مقابل نظرهای نو از خود هیجان نشان می دهد؛ یکنواختی را دوست ندارد و از آن خسته می شود. میل به خلاقیت دارد؛ با اطلاعات اندک می تواند سریعاَ تصمیم بگیرد؛ در ایجاد تغییر پافشاری می کند؛ مستعد حواس پرتی است؛ ولخرج و فعال است؛ به خطر کردن علاقه نشان می دهد؛ روال بسیار منظم را دوست ندارد. در مقابل فردی که نمره کم می آورد، متمایل به تکرار تجربه های قبلی است؛ در مقابل تغییر مقاوم است؛ منضبط است و کار برنامه ریزی شده را دوست دارد؛ تمرکز خوبی از خود نشان می دهد؛ محافظه کار و مقید است؛ صرفه جویی در وقت و پول و انرژی را می پسندد .

آسیب پرهیزی، بازداری رفتاری در پاسخ به محرک های تنبیه یا نبودن پاداش است . فردی که در آسیب پرهیزی نمره بالا می آورد، احتیاط کار، تنش زده و عصبی است؛ کمرو است و در انجام امور شک می کند؛ به انتقاد و تنبیه حساس است؛ میل به نگران اندیشی و پیش بینی وقایع بد را دارد؛ سازگاری خوبی با تغییرات محیطی ندارد؛ در ملاقات با غریبه ها، راحت نیست؛ خستگی پذیری بالایی دارد. در مقابل فردی که نمره آسیب پرهیزی پائین می آورد، با دل و جرئت است؛ آسوده خاطر و خوش بین می نماید؛ با غریبه ها راحت است؛ سرزنش و توهین، انرژی او را نمی کاهد؛ دیر خسته می شود. پاداش– وابستگی به عنوان تمایل به دادن پاسخ مثبت به نشانه های پاداش می گردد که موجب حفظ پاسخ یا مقاومت در برابر خاموشی می گردد. ویژگی های کسی که در مقیاس پاداش- وابستگی نمره بالا می آورد، بدین قرار است: رئوف؛ صمیمی؛ گرایش به وابستگی و تعلق اجتماعی؛ تمایل به پذیرفتن نظر دیگران؛ استعداد همدلی با دیگران؛ آماده برای بیان احساس خود؛ حساس به طرد شدن و بی مهری؛ خواهان تأیید دیگران؛ نیازمند تأیید دیگران؛ حساس به انتقاد. اما ویژگی های کسانی که در این مقیاس نمره پائین می آورند بدین قرار است : سرد؛ بی توجه به حساسیت جمع و گروه؛ تمایل به رعایت فاصله با دیگران؛ جدی و منطقی؛ تکرو؛ اهل عمل؛ غیر حساس به احساس دیگران؛ خوددار و محتاط؛ و غیر حساس به طرد و بی مهری دیگران.   پشتکار به معنای استقامت به هنگام خستگی و نا امیدی است . نمره بالا در این مقیاس نشان دهنده این صفات است : سخت کوشی؛ تداوم در عمل علی رغم فشارها؛ پیش قدم در انجام امور؛ عدم خستگی و رنجش در مقابله با انتقادات؛ انطباق پذیر با شرایط پیش بینی نشده؛ و چالشگر در برابر سختی کار. نمره پائین در این مقیاس نشان دهنده این ویژگی هاست :  تطابق پذیری کم؛ آمادگی برای دلسردی در برابر سختی ها و انتقادات؛ عدم تلاش برای گسترش و عمق بخشیدن به کارها.

 منبع

عبدی ، سمیه (1394) ، مقایسه ی اضطراب سلامت، حساسیت پردازش حسی، راهبردهای تنظیم شناختی هیجان و آسیب پرهیزی بین پرستاران بخش های ویژه و عمومی بیمارستان های شهر ایلام ، پایان نامه کارشناسی ارشد  روانشناسی عمومی ،دانشکده ادبیات و علوم انسانی ارومیه.

ازفروشگاه بوبوک دیدن نمایید