آزمون­های سنجش حافظه­ ی دیداری

آزمون بینایی بنتون

این آزمون یک وسیله­ی تحقیقی و کلینیکی است که برای ارزیابی حافظه­ی بینایی، درک بینایی و توانایی­های بینایی طراحی شده است. در این آزمون سه فرم موازی وجود دارد (C.D.E) که هر فرم شامل 10 طرح می­باشد و هر طرح نیز شامل یک یا چند شکل است. وقت لازم برای اجرای هر فرم نیز پنج دقیقه می باشد ، شیوه اجرای مختلف برای بررسی حافظه و ادراک در این آزمون وجود دارد:

• اجرای A : در این روش هر طرح برای 10 ثانیه به آزمودنی نشان داده می­شود و پس از آن بلافاصله با سازه­ی حافظه توسط فرد صورت می­گیرد.
• اجرای B : هر طرحی برای 5 ثانیه به آزمودنی نشان داده می­شود. سپس بازسازی حافظه بلافاصله توسط آزمودنی صورت می­گیرد.
• اجرای C: در این اجرا، آزمودنی باید طرح را تا جایی که امکان دارد عین شکل اصلی ایجاد کند و کارت تا زمانی که آزمودنی مشغول انجام کار است در معرض دید آزمودنی قرار می­گیرد.
• اجرای D: هر طرحی به مدت 10 ثانیه به آزمودنی نشان داده می­شود. آزمودنی باید بتواند تا 15 ثانیه بعد از دیدن کارت تصویر را در ذهن خود نگه دارد و پس از این مدت تصویر را از حافظه­ی خود بازسازی کند.

قابل ذکر است که از بین 4 روش اجرای مذکور، روش اجرای C ( کپی برداری ) برای ارزیابی ادراک بینایی است و سایر روش ها ( D.B.A) برای اندازه­گیری حافظه­ی بینایی استفاده می­شود. نمره گذاری آزمون به دو روش نمره­گذاری بر حسب شمارش تعداد بازسازی­های صحیح و شمارش تعداد خطاها صورت می­گیرد. همخوانی بین نمرات بسیار بالا است (r=095) و انتخاب روش و نوع نمره گذاری بر عهده­ی پژوهش­گر است زمانی­که مبنای نمره گذاری بر اساس شمارش تعداد  خطاها صورت گیرد به طور کلی می­تواند شامل 64 خطای ویژه باشد. این خطاها در شش طبقه­ی اصلی دسته­بندی شده­اند که شامل: حذف، تغییر شکل، درجا ماندگی، چرخش، جابجایی و خطای اندازه می­باشد .

آزمون بینایی کیم کاراد

برای جمع آوری داده­های مربوط به حافظه­ی بینایی می­توان از آزمون حافظه­ی بینایی کیم کاراد استفاده کرد که دارای یک صفحه فلزی 16 خانه­ای است. در هر خانه، بینایی وجود دارد و بین برخی از آن ها شباهت­هایی دیده می شود. در ضمن یک صفحه فلزی 16 خانه­ای سفید و  16 قطعه­ی فلزی جداگانه نیز وجود دارد که روی هر یک از آن­ها یکی از تصاویر صفحه­ی فلزی مصور، رسم شده است. آزمودنی به مدت یک دقیقه به صفحه­ی فلزی تصویر نگاه می­کند و سپس 16 قطعه­ی مجزا را در جاهای مناسب قرار می­دهد. به آزمودنی بر حسب قطعاتی که درست چیده است، تعداد قطعاتی که جهت آن­­ها غلط است و تعداد قطعاتی که جای آن­ها غلط است، نمره­ای تعلق می­گیرد .

آزمون تصاویر درهم ری – استریه

آزمون حافظه­ی دیداری آندره ری برای نخستین­بار توسط ری در سال 1941 ساخته و بعد توسط استریه در سال 1944 گسترش یافت. این آزمون برای ارزیابی کژکاری عصب شناختی در حافظه­ی دیداری و ادراک دیداری به کار می­رود. به طور خلاصه در این آزمون از آزمودنی خواسته می­شود بینایی درهم و پیچیده را نسخه برداری کند و بعد از مدتی کوتاه دوباره آن را از حفظ رسم کند. از زمان معرفی آزمون تصاویر درهم از آن به طور گسترده در حوزه­ی سنجش عصب روان­شناختی برای ارزیابی حافظه­ی دیداری، ادراک دیداری، نقاشی و پاراکسی به کار برده شده است  و مسلماً اختلال در حافظه­ی دیداری یا توانایی­های دیداری- ادراکی یا دیداری- ترسیمی به عملکرد ضعیف در این آزمون منجر خواهد شد. این آزمون شامل یک تصویر متشکل از اشکال و خطوط است. وسایل مورد نیاز برای اجرای آن عبارتند از؛ مداد مشکی یا مداد رنگی، کرونومتر، دو برگ کاغذ سفید بدون خط و پاک­کن. پس از آماده سازی آزمودنی، اجرای این آزمون در دو مرحله به صورت انفرادی صورت می­گیرد .

• مرحله­­ی نسخه برداری : ترسیم از روی الگو
• مرحله­ی بازسازی یا یادآوری تصویر : ترسیم تصویر از حس

در خصوص فاصله­ی زمانی بین مرحله­ی نسخه برداری وبازسازی،اختصاص سه  دقیقه فاصله­ی زمانی ابتدا استریه ،  مطرح کرد. کوروین و بیلسما، این مدت را تا 30 دقیقه نیز افزایش می­دهد. قطع نظر از اجراهای مورد استفاده دستور العمل­هایی که در زمان اجرا ارائه می­شود باید استاندارد باشد تا همسانی و کاربرد پذیری هنجارها حفظ شود. دستور العمل اجرای این آزمون به ترتیب زیر است:به این تصویر نگاه کن، از شما می­خواهم مثل آن را روی این کاغذ سفید بکشید. سعی کن تا جایی که می­توانی بینایی که می­کشی همان چیزی باشد که می­بینی. حالا، شروع کن . پس از 3 تا 5 دقیقه استراحت، آزماینده مداد و کاغذ سفید دیگری در اختیار آزمودنی قرار می­دهد و می­گوید:حالا، از شما می­خواهم بینایی را که قبلا کشیده­ای بار دیگر از حفظ بکشی، آن را روی این کاغذ بکش.

در فاصله­ی زمانی استراحت بین دو مرحله بهتر است تکلیف مختصر استاندارد شده­ای به آزمودنی ارائه شود، از جمله پر کردن یک پرسشنامه­ی کوتاه یا مطالعه­ی یک متن معمولی و ساده از روزنامه . اگر قرار است مرحله­ی یادآوری با تأخیر بیش از 3 تا 5 دقیقه صورت گیرد و آزماینده قصد دارد، فاصله­ی زمانی بین دو مرحله را تا 30 دقیقه باید تکالیفی را به آزمودنی توصیه کند که به ادراک بینایی و فضایی ارتباطی نداشته باشد. یادآوری همراه با تأخیر زیاد معمولاً با تغییرهایی از 25 تا 45 دقیقه تا 60 دقیقه انجام می پذیرد. برای نمره­گذاری آزمون تصاویر درهم ری چندین شیوه ارائه شده است، اما روش اصلی و اولیه­ی استریه که ارائه داده و 18 جزء یا عنصر عمده­ی موجود در تصویر آزمون استوار است. این روش، یکی از پرکاربردترین روش­های نمره گذاری است و هسته­ی اصلی اکثر روش ها را تشکیل می­دهد، این شیوه­ی نمره­گذاری به صورت زیر انجام می­شود و حداکثر نمره 36 خواهد بود :

• ترسیم درست و سر جای خود هر جزء 2 نمره.
• ترسیم نادرست و سر جای خود هر جزء 1 نمره.
• ترسیم نادرست و تقریباً سر جای خود هر جزء 5/0 نمره.
• رسم نکردن و مشخص نبودن هر جزء صفر نمره .

 مقیاس حافظه­ی وکسلر ( WMS)

مقیاس حافطه­ی وکسلر رایج­ترین آزمون حافظه مورد استفاده برای بالغین است و به عنوان یک مقیاس عینی برای ارزیابی حافظه به کار برده می­شود. نتیجه ی 10 سال تحقیق و بررسی در زمینه­ی حافظه عملی، ساده و فوری بوده و اطلاعاتی را برای تفکیک اختلالات عضوی و کنشی حافظه به دست می­دهد. مقیاس حافظه­ی وکسلر مرکب از جفت تداعی کلامی، حفظ پاراگراف، حافظه­ی دیداری برای طرح ها، جهت یابی، فراخونای ارقام، تکرار طوطی وار الفبا و شمارش معکوس می­باشد. این مقیاس یک نمره­ی بهره حافظه (NQ) به دست می­دهد که برای سن اصلاح شده و با بهره­ی هوشی WAIS مطابقت می­کند .

آزمون یادگیری جفت ارتباط ( PAL)

این آزمون به ارزیابی حافظه­ی بینایی و یادگیری جدید می­پردازد و به طور اولیه حساس به تغییرات در  عملکرد لوب تمپورال مغز است اساس آزمون به این صورت است که: در هر مرحله شش جعبه و در مر حله­ی آخر هشت جعبه بر صفحه­ی نمایشگر نمودار و به طور تصادفی باز و بسته می­شود. یک یا چند جعبه حاوی یک الگو می­باشد. سپس الگو یک به یک در وسط جعبه نمایش داده می­شوند و فرد باید جعبه­ای را که حاوی آن الگو بوده بر صفحه­ی نمایشگر لمس نماید. شاخص­های مورد نظر در آزمون PAL شامل موارد زیر است:

1. تعداد خطاها: زمانی اتفاق می­افتد که فرد جعبه­ای را انتخاب می­کند که حاوی شکل مورد نظر نیست.
2. تعداد کل خطا: مجموع تعداد کل خطاهاست. طبیعی است که اگر شرکت کننده­ای در هر یک از مراحل متوقف شود تعداد خطای کمتری از فرد خواهد داشت که آزمون را به پایان برده است. به همین دلیل متغیر دیگری تعریف شد به نام تعداد کل خطاهای انطباق یافته.
3. برای هر مرحله از آزمون نیز تعداد کل خطاهای مربوط به همان مرحله می­تواند محاسبه شود.
4. تعداد کل تلاش­های PAL ( انطباق یافته ): این مقیاس بیانگر تعداد کل انتخاب­های لازم برای رسیدن به پاسخ­های صحیح است.
5. مراحل تکمیل شده: این یک شاخص مهم برای موفقیت کلی فرد است که نشانه­ی تعداد مراحلی است که با موفقیت به پایان رسانده است. تحلیل سایر مقیاس­ها باید به این مقیاس ارجاع داده شود .

منبع

شاهوران،زهرا(1392)، عملکرد حافظه­ی بینایی در بین گروهی از جمعیت شهری و روستایی،پایان نامه کارشناسی ارشد،روانشناسی عمومی،دانشگاه آزاداسلامی ارسنجان

از فروشگاه بوبوک دیدن نمایید.