درمان بیماری پارکینسون

بیماری پارکینسون، اختلال مزمنی است که به درمان وسیع، شامل آموزش بیمار و خانوادۀ وی، خدمات حمایتی گروهی، مراقبت بهداشتی عمومی، فیزیوتراپی، ورزش و تغذیه نیاز دارد. در حال حاضر بیماری پارکینسون علاج قطعی ندارد ولی استفاده از دارو و عمل جراحی می­تواند موجب بهبود علایم آن شود .

درمان دارویی:

 لوودوپا : متداول­ترین درمان دارویی بیماری پارکینسون، فرم­های مختلف ال-دوپا (L-DOPA) است. اِل- دوپا پیش­ساز دوپامین است و از سد خونی مغز عبور می­کند (دوپامین قادر به عبور از این سد نیست). ال- دوپا در نورون­های دوپامینرژیک به وسیلۀ اسید آمینۀ اِل- آروماتیک دکربوکسیلاز که اغلب با نام قبلی آن یعنی دوپا- دکربوکسیلاز شناخته می­شود،  به دوپامین تبدیل می­شود. البته فقط 1 تا 5 درصد از اِل-دوپا وارد نورون­های دوپامینرژیک می­شود. اغلب باقیماندۀ ال- دوپا به دوپامین متابولیزه می­شود و انواع گسترده­ای از عوارض جانبی را به وجود می­آورد. داروی ال- دوپا به دلیل مهار فیدبک، تشکیل درونزاد ال- دوپا را کاهش می­دهد. این دارو به طور چشمگیرینشانه­های حرکتی و کیفیت زندگی و عدم وابستگی بیمار به سایرین را بهبود می­بخشد. کاربیدوپا و بنسرازید، بازدارندۀ دوپا دکربوکسیلاز هستند و به پیشگیری از متابولیسم ال- ددوپا، قبل از رسیدن آن به نورون­های دوپامینرژیک کمک می­کنند و تبدیل محیطی ال- دوپا به دوپامین را مهار می­نمایند و در نتیجه، ال- دوپای بیشتری از سد خون- مغز عبور می­کند. این داروها عموماً بصورت فرآورده­های ترکیبی کاربیدوپا / لوودوپا   و بنسرازید/ لوودوپا   مثل مادوپار  به کار می­روند. دودوپا ، ترکیبی از لوودوپا و کاربیدوپا است که به صورت ژل چسبنده به کار می­رود و با استفاده از یک پمپ قابل حمل به طور مداوم از طریق یک لوله، مستقیماً به قسمت بالایی روده کوچک فرستاده و از این قسمت به سرعت جذب می­شود. داروی تولکاپون ، آنزیم COMP (کاتکول- o متیل ترانسفراز) را مهار می­کند و از این طریق، طول مدت آثار ال- دوپا را افزایش می­دهد و به این دلیل به عنوان مکمل ال- دوپا به کار میرود. البته این دارو به دلیل احتمال ایجاد عوارض مهمی مانند نارسایی کبدی قابلیت دستیابی محدودی دارد. ترکیبات بارَهِش کنترل شده با نام تجارتی سینمت سی­آر  و اخیراً با نام استالو  در دسترس قرار دارند. انتاکاپون، داروی مشابهی با کارآیی شبیه به تولکاپون است ولی تغییر قابل ملاحظه­ای در عملکرد کبد ایجاد نمی­کند.

داروهای مقلّد (همسان؛ آگونیست) دوپامین: دوپامین مقلّد (آگونیست) دوپامین، یعنی بروموکریپتین، پرگولید، پرامیپکسول، روپینیرول، کابرگولین، آپومورفین و لیسورید از اثر متوسطی برخوردار هستند. عوارض جانبی این داروها عبارتند از عوارضی که در گروه لوودوپا ذکر شد به اضافه خواب آلودگی، توهمات، و/ یا بی خوابی. این داروها در ابتدا از طریق تحریک مقداری از گیرنده­های دوپامین اثر می­کنند ولی بعداً به تدریج موجب کاهش حساسیت این گیرنده­ها و در نتیجه، افزایش نشانه­های بیماری می­شوند. پس از گذشت مدتی از شروع بیماری پارکینسون، ممکن است دوره­های خاموش- روشن (on-of) ایجاد شوند. دوره روشن، هنگامی روی می­دهد که مقدار دارو، حداکثر و حرکت بیمار خوب است و می­تواند کارهای خود را به طور مستقل انجام دهد، هرچند حرکات غیر طبیعی دیس کینزی وجود دارند. در مرحلۀ خاموش، بیمار به صورت ناگهانی بی حرکت می­شود، در هنگام راه رفتن، پاهایش بر روی زمین کشیده می­شوند و گاهی، احساس ترس وجود دارد. ممکن است انتقال از هر یک از این دو دوره، به دیگری بطور ناگهانی صورت بگیرد و این وضعیت موجب ناراحتی بیمار می­شود. ممکن است کم کردن دوز دارو، این مشکل را برطرف سازد. پیچش­های دردناک عضلات، شبیه به گرفتگی، در مچ پاها و انگشتان آنها از جمله مشکلات مرتبط با دورۀ خاموش- روشن است و اغلب در زمان از بین رفتن اثر دارویی که قبلاً خورده شده و گاهی، شب­ها ایجاد می­شود. به این اختلال، دیستونی دارویی گفته می­شود. داروهای آگونیست دوپامین می­توانند در دوره­های نوسانی خاموش- روشن و دیس کینزی ناشی از دوزهای بالای ال- دوپا مفید واقع شوند. می­توان داروی آپومورفین را به وسیله پمپ کوچکی که به وسیله بیمار حمل می­شود به طور زیر پوستی تزریق نمود. دوز کمی از این دارو بطور خودکار، در طول روز وارد بدن بیمار می­شود و در نتیجه، نوسانات نشانه­های حرکتی بیماری با استفاده از دوز یکنواخت تحریک دوپامینرژیک کاهش پیدا می­کند. محل تزریق باید هر روز عوض شود و تزریق به طور چرخشی، در قسمت­های مختلف بدن صورت گیرد تا از تشکیل گره­ها (ندول­ها)ی زیرپوستی جلوگیری به عمل آید. آپومورفین همپنین در دوز حادتر، به شکل قلم اتوماتیکی در دسترس قرار دارد که در موارد اضطراری مثلاً هنگامی که بیمار به زمین می­افتد به کار می­افتد به کار می­رود. تهوع و استفراغ از عوارض شایع آپومورفین هستند و ممکن است برای کنترل آنها، داروی ضد استفراغ دومپریدون لازم شود.

داروهای باز­دارندۀ MAO-B:  سلژیلین  و راساژیلین ، نشانه­های بیماری را از طریق مهار مونوآمینواکسید از (MAO-B) B- که مانع از تجزیۀ دوپامین ترشح شده به وسیلۀ نورون­های دوپامینرژیک می­شود کاهش می­دهند. مصرف این داروها، قدرت داروهای حاول ال- دوپا را افزایش می­دهد و ممکن است دوره­های خاموش- روشن را کاهش دهد. این داروها می­توانند موجب بی­خوابی شوند. مصرف توام سلژیلین و ال- دوپا می­تواند موجب التهاب دهان (استوماتیت) شود.

داروهای آنتی کولینرژیک:داروهای آنتی کولینرژیک بر ضد استیل کولین اثر می­کنند و به عنوان داروهای کمکی برای درمان دوپامینرژیک به کار می_­روند. معروف­ترین داروی این گروه، آرتان  است. آنتی کولینرژیک­ها به ویژه برای کنترل لزش استراحت دیستونی مفید هستند ولی اثر آنها برای درمان کندی حرکات و به زمین افتادن بیمار، بسیار کمتر از داروهای حاوی لوو دوپا است. داروهای آنتی کولینرژیک بزاق دهان و آبریزش از دهان را بسیار خوب کنترل می­کنند. باید در افراد مسن­تر یا در صورت وجود احتمال ایجاد توهمات، گیجی یا اختلاف حافظه، به تدریح دوز آنتی کولینرژیک­ها را کاهش داد و سپس دارو را قطع کرد. ممکن است بزرگی پروستات و استعداد بروز آب سیاه چشم (گلوکوم) در اثر مصرف آنتی کولینرژیک­ها افزایش یابد. در مواردی که بیماری پارکینسون به دنبال التهاب مغز (آنسفالیت) و یا در اثر مصرف بعضی از داروها روی داده، استفاده از آنتی کولینرژیک­ها بسیار مفید است.

آمانتادین : نوعی داروی ضد ویروس است که می­تواند دیس کینزی ناشی از مصرف داروها را تا 70% کاهش دهد. مکانیسم اثر آمانتادین ناشناخته است اگر چه شواهدی وجود دارند که نشان می‌دهند دارو، از ویژگی­های آنتی کولینرژیک و دوپا مینرژیک برخوردار است. امروزه بعضی از پزشکان، آمانتادین را در مراحل اولیه پارکینسون خفیف به تنهایی و برای تسکین کوتاه مدت تجویز می­کنند. همچنین آمانتادین همراه با ساینمت ، در پارکینسون پیشرفته ؛ به ویژه در ورت وجود دیس کینزی تجویز می­شود. عوارض آمانتادین عبارتند از : تهوع، سردرد، تورم، مچ پاها، قرمزی پوست و بروز لکه­­های بنفش رنگ شبکه مانند بروز پوست، در بیماران مسن­تر ممکن است آمانتادین، گیجی و روان­پریشی را تشدید کند. در نارسایی کلیه باید دوز دارو را تنظیم کرد.

منبع

برقی ایرانی،زیبا(1392)، اثر بخشی شناخت_رفتار درمانگری سالمندی(CBTO)بربهبود نشانه­های مرضی، همبسته­های شناختی،پایان نامه کارشناسی ارشد،روانشناسی عمومی،دانشگاه پیام نور

از فروشگاه بوبوک دیدن نمایید