یادگیری زدایی چیست؟

نگراني افراد و سازمان ها در دهه هفتاد اين بود كه چگونه مي توان خوب ياد گرفت و در دهه نود اين بود كه چگونه مي توان سريعتر و بيشتر ياد گرفت؛ در حالي كه چالش فعلي آنها اين است كه چگونه مي توان يادگيري زدايي كرد افراد و سازمان ها قبل از اينكه كار يا مفهومي را ياد بگيرند،  بايد ابتدا آنچه را كه تصور مي كنند مي دانند،  يادگيري زدايي كنند.  افراد اغلب،  باورها و روش هاي خود را براي مدت طولاني حفظ مي كنند و فقط در صورت شكست متقاعد مي شوند آنها را كنار بگذارند و پارادايم هاي جديد را بپذيرند.  اگر سازمان ها مي خواهند بمانند،  بايد تغيير كنند.  دراكر مي گويد: سازمان ها بايد براي دل كندن و رهايي از هر كاري كه انجام مي دهند آماده باشند.  در حال حاضر،  يادگيري زدايي به عنوان عنصر مهم تغيير پايدار و نوآوري به شمار مي رود.  بديهي است كه با تغييرات مستمر،  فزاينده و سريع،  فرايندهاي متداول فراموشي و فراگذاري كافي نباشند.  مديران بايد براي ايجاد امكان نوآوري در افراد و سازمان ها،  از موانع يادگيري آگاه باشند و اهميت راه حل هاي قديمي را بدانند.  يادگيري و يادگيري زدايي راه هايي براي تغيير فردي و سازماني هستند،  يادگيري وقتي انجام مي شود كه ابتدا يادگيري زدايي روي دهد. يادگيري زدايي تغيير ساختارهاي دانش فردي و سازماني است؛ تغيير بنياني در فهم و ادراك و فرايند حذف باورهاي پايدار.  هد برگ مي گويد: يادگيري زدايي،  فرايند كاهش يا حذف عادات يا دانش قبلي است؛ تغيير باورها،  هنجار ها،  ارزش ها روش ها و رويه هاي رفتاري.  فرايند رهايي از آنچه هست يا آنچه مي دانيم و در عين حال باز و گشوده بودن نسبت به آموختن آنچه جديد و تازه است.  به عبارت ديگر،  رهايي از دانستگي و خلق فضاي تازه براي يادگيري امور جديد.  بايد از آنچه كهنه است رها شد تا بتوان براي نو جا گشود.  اغلب اين تصور وجود دارد كه يادگيري زدايي زير مجموعه يادگيري است.  هدبرگ اين موضوع را بيان كرده و بر اهميت برابر آنها تأكيد مي كند.  اما مطالعه تي سانگ  نشان داد كه آنها دو فرايند مجزا هستند.  يادگيري بدون ضرورت به يادگيري زدايي روي مي دهد و يادگيري زدايي مي تواند سدي براي يادگيري و اكتساب دانش باشد.  همان طور كه اشاره شد،  يادگيري زدايي رهايي و ترك رويه هاي قديمي براي ساخت رويه هاي جديد است،  بر مبناي اين تعريف؛‌ 1) يادگيري و يادگيري زدايي دو نوع فرايند تغيير مجزا را توصيف مي كنند.  2) يادگيري زدايي فرايندي عمدي است.

رويه هاي جديد بهتر از قديمي نيستند.  غالباً يادگيري زدايي در نهايت به جايگزيني رويه هاي جديد با قديمي منجر مي شود و افراد ياد مي گيرند تا خود را با رويه هاي جديد انطباق دهند.  در حالي كه رويه هاي قديمي را رها مي كنند.  بنابراين يادگيري و يادگيري زدايي به طور همزمان روي مي دهد يا يادگيري از يادگيري زدايي پيروي مي كند.  البته يادگيري زدايي مي تواند پديده اي مجزا باشد.  به رغم تمايز بين يادگيري و يادگيري زدايي،  آنها به وضوح در ارتباط با هم و گاهي با هم رخ مي دهند.  بدين ترتيب،  يادگيري تغييرات افزايشي است كه هدف آن حل موقت مسأله يا رفع محدويتي است،  اما در فرايند يادگيري زدايي يا فرا يادگيري و يادگيري براي ياد گرفتن،  شخص يا سازمان آماده مي شود تا به طور اثر بخش ياد بگيرد.

انواع يادگيري زدايي :

الف) يادگيري زدايي رويه ها؛ صرفاً رهايي عادات است و در سطح رفتارهاي ساده رخ مي دهد،  رهايي به طور اتوماتيك انجام مي شود و وقتي اتفاق مي افتد كه عامل تقويت كننده يادگيري اوليه از بين برود

ب) يادگيري زدايي سريع و آمرانه يا يادگيري زدايي سطوح شناختي و اجتماعي؛ يادگيري شناختي و اجتماعي شامل باورها،  ارزش ها،  نگرش ها،  مفروضات و مهارت هاي ميان فردي است كه از طريق چندين فرايند به هم پيوسته و پيچيده روي مي دهد،  زدودن اين رفتارهاي پيچيده مستلزم صعود در منحني يادگيري زدايي است.  اين حركت مبتني بر آموزش دستوري و آمرانه و متوقف نمودن باورهاي معين است.  براي اين منظور بايد شواهد قوي و غير قابل انكاري ارايه كرد تا افراد براي ترك آموخته ها قبلي متقاعد شوند.  بنابراين مستلزم تلاشي آگاهانه و عمدي است تا روش هاي فعلي رها شوند.

ج) يادگيري زدايي عميق؛ جدايي و دوري از روش هاي انجام دادن كارها يا درك آنها است و در آن سبك هاي قبلي انجام دادن كارها بايد رها شود.  در اين فرايند،  در اثر رويدادهاي تكان دهنده،  يادگيري از بين مي jرود.  يادگيري زدايي عميق،  ناگهاني،  سريع،  بدون مقدمه،  غير منتظره و حتي بالقوه دردناك است و بيانگر بي كفايتي شخص و سازمان براي حل مسائل است.  چالش اصلي يادگيري زدايي عميق اين است كه كمتر عمدي و برنامه ريزي شده و مستقيم است و اساساً‌ غير قابل كنترل و غير قابل پيش بيني است.  يادگيري عميق كم كم روش جديدي را القا و عدم كارآيي روش گذشته را منعكس مي كند اين عمل ممكن است ناگهاني رخ دهد،  اما براي هميشه زندگي شخص و سازمان را تغيير دهد.

تفاوت انواع يادگيري زدايي به سرعت صعود در منحني يادگيري زدايي و ميزاني كه اين فرايند به مشورت نياز دارد،  است.  در يادگيري زدايي، ‌عادت هاي ياد گرفته شده كم كم محو مي شود و با مهارت آموزي با تفكر درباره تجربه هاي شخصي،  يادگيري زدوده مي شود.  بايد توجه كرد كه يادگيري زدايي،  حركتي خطي نيست،  بلكه غير خطي يا منحني است و حركت در اين منحني ممكن است كند يا سريع باشد.  اما شخصي كه يادگيري زدايي مي كند در انتهاي سفر هرگز همانند كسي كه در ابتدا اين سير را آغاز كرده بود نيست.  جدول 2 انواع يادگيري زدايي را نشان مي دهد.

انواع يادگيري زدايي

منبع

بردبار، نجمه(1394)، بررسی رابطه بین نوآوری دانشگاهی و گرایش دانشجویان به یادگیری مادام العمر با واسطه گری مهارت اعضای هیئت علمی در فرایند یاددهی – یادگیری در دانشگاه شیراز، پایان نامه کارشناسی ارشد مدیریت آموزشی، دانشگاه شیراز.

از فروشگاه بوبوک دیدن نمایید