« بیشتر تلاش می کنیم تا با ما مطمئن پژوهش کنید. »پیشرفت درسی
برای این که مفهوم پیشرفت درسی روشن شود، ابتدا باید مفهوم افت تحصیلی که واژه‌ای در مقابل آن به شمار می‌آید روشن گردد، افت تحصیلی، افت عملکرد تحصیلی و درسی دانش‌آموزان از سطحی رضایت‌بخش به سطحی نامطلوب است چنان چه فاصلۀ قابل‌توجهی بین استعداد بالقوه و استعداد بالفعل فرد در فعالیت‌های درسی مشهود باشد، چنین فاصله‌ای را افت تحصیلی می‌نامند . روشن است که افت تحصیلی فقط در مردود که و یا تجدید خلاصه نمی‌شود و در مورد هر دانش‌آموزی که یادگیری‌های او کم تر از توان و استعداد بالقوه و حد انتظار باشد صدق می‌کند بنابراین حتی دانش‌آموزان تیزهوش نیز ممکن است دچار افت تحصیلی گردند با روشن شدن مفهوم افت تحصیلی اکنون می‌توان مفهوم پیشرفت درسی را به صورت شفاف دریافت. چنان چه آموخته‌های آموزشگاهی فرد در یک درس خاص متناسب با توان و استعدادهای بالقوۀ او باشد یا آموخته‌های فرد متناسب با توان و استعداد وی بوده، در یادگیری فاصله‌ای بین توان بالقوه و بالفعل او نباشد، می‌توانیم بگوییم که دانشآموز به پیشرفت درسی نائل گردیده است .
عوامل موثر در پیشرفت درسی و تحصیلی دانش‌آموزان
عوامل موثر در پیشرفت درسی و تحصیلی دانشآموز فراوان‌اند که در مجموعه‌ای از عوامل فردی، آموزشگاهی (مدرسه‌ای)، خانوادگی و اجتماعی طبقه‌بندی می‌شوند. مهم‌ترین عواملی که موثر در پیشرفت درسی و تحصیلی شناسایی شده‌اند عبارتند از:
– وضعیت فرهنگی خانوادهی دانشآموز – آموزش‌های تقویتی – انجام تکالیف درسی و کار در خانه – وضعیت حرفه‌ای معلم – استفاده از تکنولوژی آموزشی و فناوری‌های نوین
همان طور که ملاحظه می‌شود اولین و مهم‌ترین عامل موثر در پیشرفت درسی جو و فضای فرهنگی حاکم بر خانواده است؛ و نه توان و بضاعت اقتصادی آن. آن چه امروز در نزد مردم به عنوان مهم‌ترین عامل موثر در پیشرفت درسی و تحصیلی فرزندان شهرت دارد امکان اقتصادی خانواده برای تأمین تسهیلات مورد نیاز برای تحصیل مطلوب تر باشد، اما در پژوهش فوق فضای فرهنگی که شامل نگرش اولیاء به نحوۀ زندگی، چگونگی تحصیل فرزندان، علاقمندی آنان به پیشرفت درسی و تحصیلی، چگونگی گذراندن اوقات فراغت و نحوۀ استفاده از این اوقات فراغت به نفع غنی‌سازی فرهنگی و از جمله میزان مطالعۀ کتاب‌های غیردرسی، توجه والدین به برنامۀ تربیتی فرزندان و … می‌باشد، به عنوان عامل موثر و اولیه مرتبط با پیشرفت درسی و تحصیلی فرزندان معرفی گردیده است. آموزش‌های تقویتی به عنوان ملاک و شاخص بعدی موثر در پیشرفت درسی و تحصیلی مورد شناسایی قرار گرفته است و این امر نیز مفهوم و معنای روشنی دارد. چنان چه والدین و خانواده‌های محترم با معلمین و دبیران فرزندان واقف شوند و با راهنمایی مربیان گرامی نسبت به تأمین آموزش‌های تقویتی مورد نیاز همت گمارند. در حقیقت آموزش‌های تقویتی مورد نیاز، دانشآموز را نسبت به کاستیهای درسی و تحصیلی تقویت می‌کند، مشکلات آموزشی آنان را در موارد مربوط کاهش می‌دهد و دانش‌آموزان به رشد و پیشرفت قابل قبول نائل می‌شوند، مشروط بر آن که چنین آموزش‌هایی اولاً با راهنمایی مربیان در موارد مورد نیاز باشد و ثانیاً از روی برنامه و با خبرگی کامل توسط افراد آشنا به فنون تدریس و یادگیری انجام پذیرد.
شاخص سوم، انجام تکالیف درسی و کار در خانه است، امروز از انجام تکالیف درسی در خانه به عنوان یک عامل تکمیل کننده و تقویت کنندهی کار در مدرسه یاد می‌شود و چنانچه این امر که مکمل یادگیری در مدرسه و تمرین در خصوص آموزش‌های مدرسه‌ای و هم چنین انتقال و تعمیم مواد درسی فراگرفته شده به جامعه و دنیای عملی است که دانشآموز با آن سر و کار دارد، به خوبی انجام پذیرد، قادر است یادگیری را تکمیل و پیشرفت درسی و تحصیلی را مطلوب نماید انجام تکالیف که با نظر دبیران و معلمان انجام می‌پذیرد قصد دارد کارایی و توانایی دانش‌آموزان را در مواد و متونی که در آموزشگاه فراگرفته‌اند با کار عملی توسط آنان مورد ارزیابی قرار دهد؛ بنابراین اولاً تکالیف باید توسط خود دانش‌آموزان انجام شود تا میزان توانایی و کارایی آنان روشن شود و چنان چه نقطۀ ضعف و کاستی خاصی در آن مادهی درسی دارند، مرتفع گردد. ثانیاً معلمین گرامی باید تکالیف را با دقت مورد بررسی قرار دهند و دانش‌آموزان بدانند که تکالیفشان مورد بررسی قرار می‌گیرد تا تلاش و تکاپوی لازم به انجام رسانند بعضی از خانواده‌ها برای دلسوزی و کمک به فرزندان، تکالیف فرزندان را خود انجام می‌دهند که این امر هم خوداتکایی و استقلال فرزندان را مخدوش می‌نماید و هم اجازه نمی‌دهد وضعیت تحصیلی و کاستیهای مربوط به فرزندان روشن شود. از سوی دیگر دبیران و معلمان در بررسی تکالیف دانش‌آموزان ( که می‌تواند به علت محدود بودن وقت کلاس به صورت تصادفی و هر بار در مورد تکالیف عدهای از دانش‌آموزان انجام پذیرد) انتظار نداشته باشند که همه ی تکالیف به خوبی و صد در صد بر طبق نظر آن‌ها انجام شده باشد و با برخوردی تشویق کننده نسبت به انجام تکلیف و به نوعی مطلوب نقاط مشکل‌دار تکالیف را روشن و دانشآموز را به عنایت برای رفع آن مشکلات تشویق نمایند یادآوری این نکته ضروری است که نحوهی برخورد دبیران و معلمان با تکالیف دانش‌آموزان نقش بسیار مؤثری در انجام تکالیف خود دانش‌آموزان، خوداتکایی و استقلال آنان و در نتیجه پیشرفت تحصیلی آن‌ها خواهد داشت خانواده‌های گرامی هم باید با اطلاع از وضعیت تحصیلی فرزند خود و آگاهی از چگونگی کمک به او که در سایهی همکاری و هم آهنگی با مربیان انجام خواهد گرفت، بستر و فضای لازم را برای انجام تکالیف فراهم کنند و به جای دخالت و یا انجام تکالیف فرزند، فقط نظارت و مساعدت لازم را برای انجام کار توسط خود او به عمل آورند.
یادآوری این نکته نیز ضروری است که اولاً فرزندان ما باید از برنامه‌ای معین برای کار تحصیلی در خانه برخوردار باشند که بر اساس آن انجام وظیفه کنند و ثانیاً نباید بیش از دو تا سه ساعت برای فرزندان دبستانی و راهنمایی و بیش از 4 ساعت برای فرزندان دبیرستانی انتظار کار و انجام تکالیف درسی از آن داشته باشیم و حتماً باید به برنامهی اوقات فراغت نیز توجه لازم را مبذول کنیم همان طوری که در شاخص سوم ملاحظه می‌شود علاوه بر انجام تکالیف درسی کار در خانه هم بر پیشرفت تحصیلی و ذهنی فرزندان ما تأثیر دارد. این امر از آن جا ناشی می‌شود که کار در منزل برای فرزندان ما نوعی گذراندن اوقات فراغت به شمار می‌آید و معمولاً از انجام کار، به خصوص اگر مورد علاقه آنان باشد، لذت می‌برند.چنان که می‌دانیم اوقات فراغت و گذراندن صحیح آن توسط فرزندان باعث خلاقیت، سرور و نشاط آنان می‌شود. عامل چهارمی که بر پیشرفت دانش‌آموزان تأثیر می‌گذارد و وضعیت حرفه‌ای معلم است. نقش معلم از دیرباز در تعلیم و تربیت مورد توجه و به عنوان اصلی‌ترین عامل تربیت مورد توجه و به عنوان اصلی‌ترین عامل تربیت مورد تاکید قرار گرفته است امروز هم علی‌رغم پیشرفت‌ها و تحولات همه جانبهی رسانه‌ها و تجهیزات آموزشی، با وجود آن که در برنامه‌ریزی‌های درسی تا حدودی معلم محوری جای خود را به برنامه محوری و یا دانشآموز محوری داده است نه تنها از نقش موثر معلم در یادگیری و پیشرفت تحصیلی کاسته نشده، بلکه به عنوان یکی از عوامل اصلی و موثر در یادگیری و پیشرفت تحصیلی در تمام نظام‌های تطبیقی آموزش و پرورش در سراسر جهان قلمداد می‌گردد. در نظام‌های موفق آموزش و پرورش در جهان امروز، مهم‌ترین ابزار توفیق، وجود معلمان و دبیرانی است که به لحاظ حرفه‌ای از شرایط مطلوبی برخوردار هستند. وضعیت حرفه‌ای معلم به میزان علم و تخصص، تجربه، علاقه، و پای بندی به تلاش‌های حرفه‌ای و شغلی او مربوط می‌گردد.
تحقیق انجام شده نشان داده است که دبیران موفق، یعنی دبیرانی که دانش‌آموزان آنان با دانش‌آموزان دیگر به لحاظ پیشرفت تحصیلی تفاوت معناداری داشته‌اند، از نظر حرفه‌ای، علمی و تخصصی نسبت به سایر همکاران خود از درجهی تحصیلی بالاتری برخوردار بوده‌اند. (مدرک کارشناسی) در مقایسه با مدرک (کاردانی) و دیپلم، سنشان از چهل سال به بالا بوده است، حدود 20 سال تجربۀ کاری داشته‌اند، به کار خود علاقمند و با اصول روانشناسی یادگیری و حس ارتباط با دانشآموز خود آشنا بوده‌اند. البته موارد بالا بدین معنی نیست که اگر معلمی تجربهی زیر 20 سال داشت یا سنش کم تر از 40 سال بود، یا درجۀ تحصیلی او لیسانس نبود نمی‌تواند معلم موفقی باشد، بلکه مفهوم آن است که معلمین یا دبیرانی که شاخص‌های حرفه‌ای بالاتری دارند در کار تدریس خود موفق‌ترند و دانش‌آموزان آن‌ها در مقایسه با سایر دانش‌آموزان مشابه که معلمان آنان چنین ویژگی‌هایی را ندارند، از پیشرفت بیش تری در امور تحصیلی برخوردارند. بنابراین با توجه به نقش حرفه‌ای معلمان و دبیران که بر پیشرفت تحصیلی فرزندان ما موثر می‌باشد جا دارد خانواده‌های گرامی به تأثیر این نقش توجه داشته باشند و برای ثبت‌نام فرزندان خود در مدارس، توجه لازم را به وجود مربیان حرفه‌ای و علاقمند به کار، بیش تر از اموری هم چون موقعیت جغرافیایی آموزشگاه یا مطلوبیت فضای آموزشی معطوف دارند (عصاره، علیرضا،1377). و اما شاخص پنجم در پیشرفت تحصیلی و درسی مربوط به استفاده و کاربرد فناوری‌های آموزشی و تکنولوژی آموزشی و تربیتی در فعالیت‌های یاددهی و یادگیری با استفاده از حواس است. در نظام‌های آموزشی چندرسانه‌ای، از حواس مختلفی چون بینایی، شنوایی و سایر حواس استفاده می‌شود دریافت محرک‌های یادگیری از طریق حواس بیش تر، به یادگیری عمیق و پایدارتر می‌انجامد . تحقیقات نشان داده‌اند که حواس مختلف نقش واحدی را در یادگیری دارا نیستند. یافته‌های زیر این تفاوت را به خوبی نشان می‌دهند. این یافته‌ها مشخص می‌کنند که در یک انسان متعارف حدوداً:
75%- یادگیری از طریق کاربرد حس «بینایی» صورت می‌گیرد.
13%- یادگیری از طریق کاربرد حس «شنوایی» صورت می‌گیرد.
6%-یادگیری از طریق کاربرد حس «لامسه» صورت می‌گیرد.
3%-یادگیری از طریق کاربرد حس «بویایی» صورت می‌گیرد.
3%-یادگیری از طریق کاربرد حس «چشایی» صورت می‌گیرد
ملاحظه می‌شود که اگر چه قسمت اعظم یادگیری انسان (75%) از طریق کاربرد حس بینایی صورت گرفته و مجموعاً 12% از طریق کاربرد دو حس بویایی و چشایی صورت می‌گیرد که روی هم 87% را تشکیل می‌دهد، مهذا در بسیاری از موارد معلمان بر کاربرد 13% حس شنوایی تاکید فراوان دارند در حالی که نتایج تحقیقات و پژوهش‌هایی که در زمینۀ «گوش دادن» به عمل آمده است اطلاعات زیر را در اختیار ما قرار می‌دهند:
تقریباً حدود 60% از وقت فراگیران در مدارس ابتدایی و 90% در مدارس متوسطه و دانشگاه‌ها صرف گوش دادن می‌شود.
شاگردان قادرند که تنها قسمت ناچیزی از آن چه را که شنیده‌اند به خاطر بسپارند (شاید حدود یک پنجم تا یک سوم) حتی اشخاص بالغ نیز به طور متوسط قادر به حفظ کردن 50% از شنیدهها در ذهن خود هستند. حدود دو ماه بعد، این میزان به نصف نیز کاهش خواهد یافت. همان طور که ملاحظه می‌شود با وجود صرف وقت نسبتاً زیاد در کاربرد حس شنوایی تأثیر ناچیزی در رابطه با یادگیری نصیب انسان می‌شود. در حالی که برنامهریزی حساب شده و منطقی در کاربرد حواس مختلف از جمله بینایی می‌تواند نتایج مفید تری را در پی داشته باشد.
در این رابطه، ادگاردیل، یکی از صاحب‌نظران ارتباط، با بحث در باره کاربرد حواس در یادگیری، الگویی نمادین به شکل مخروط به نام «مخروط تجارب یادگیری» ارائه داده است و در سه طبقه کلی قرار داده است:
تجارب مستقیم، عینی و دست اول (مثل گردش علمی، پروژه و آزمایش) که در طبقه پایین قرار دارد و بسیار عینی و اثربخش‌تر می‌باشد
نشانههای دیداری و شنیداری (مثل فیلم، تلویزیون، اسلاید و نرم‌افزارهای چندرسانه‌ای و شبیه‌سازها) که در در طبقه میانی قرار دارد.
علائم و سمبلها (مانند نوشته و کلام) که در سطح بالی مخروط قرار دارد و بسیار انتزاعی می‌باشد .
بنابراین دلیل چنین پیشنهاد می‌کند که در انتخاب تجارب یادگیری مناسب برای فراگیران بهتر است حتی‌الامکان از طبقات پایینتر شروع کرده و کار انتخاب را به بالاترین طبقه ختم نمائیم. در چنین صورتی می‌توان مجموعه‌ی مناسبی از تجارب یادگیری را که تلفیقی از کاربرد حواس مختلف را در بر دارد برای فراگیران انتخاب نمود . لذا به‌کارگیری فناوری‌های نوین مانند استفاده از رسانه‌های مولتی مدیا و کاملاً شبیه‌سازی شده آموزشی می‌تواند در پیشرفت تحصیلی و یادگیری موثر و پایدار دروس با بهره‌گیری از تمام حواس کمک موثر و شایانی نماید.
منبع
نظری ، مولامراد(1393) ، شبیه ساز علوم زیستی و نقش آن بر پیشرفت درسی دانش‌آموزان ، پایان‌نامه کارشناسی ارشد ، تکنولوژی آموزشی، دانشگاه آزاد اسلامی
از فروشگاه بوبوک دیدن نمایید
دیدگاهی بنویسید