« بیشتر تلاش می کنیم تا با ما مطمئن پژوهش کنید. »وﻳﮋگی ﻫﺎی اوراق ﺑﻬﺎدار اﺳﻼمی
اﻳﻨﻚ ﺑﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ و ﺑﺮرﺳـﻲ وﻳﮋﮔـﻲﻫـﺎي ﻳـﺎد ﺷـﺪه در اﺑﺰارﻫـﺎ و اوراق ﺑﻬـﺎدار اﺳـﻼﻣﻲ (ﺻﻜﻮك) ﻣﻲﭘﺮدازﻳﻢ.
- ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ ﺻﺎﺣﺒﺎن اوراق
درﺑﺎره وﻳﮋﮔﻲ ﻧﺨﺴﺖ ﻳﻌﻨﻲ ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ ﺻﺎﺣﺒﺎن اوراق، اﻏﻠﺐ اوراق ﺑﻬﺎداراﺳﻼﻣﻲ ﺗﻔـﺎوت روﺷﻨﻲ ﺑﺎ اوراق و اﺳﻨﺎد رﺑﻮي دارﻧﺪ. اﺳﻨﺎد و اوراق اﺳﻼﻣﻲ، ﺑـﻪ ﻃـﻮر ﻣﻌﻤـﻮل در ﺑﺮدارﻧـﺪه ﺳﻬﻢ ﻣﺸﺎﻋﻲ از ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ داراي ﺳﻮد ﻳﺎ درآﻣﺪ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫـﺎﻳﻲ ﭼـﻮن اﻋﻴـﺎن اﺳـﺘﻴﺠﺎري، ﻃﺮحﻫﺎي ﺗﺠﺎري ﻳﺎ ﺻﻨﻌﺘﻲ ﻳﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاريﻫﺎي ﭼﻨﺪ ﻣﻨﻈﻮره، اﻳﻦ ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ وﻳﮋﮔـﻲ اﺳـﺖ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ را از اﺳﻨﺎد رﺑﻮي ﻣﺘﻤﺎﻳﺰ ﻣﻲﺳﺎزد.
ﺑﺮ اﻳﻦ اﺳﺎس، اﺳﻨﺎد و اوراق ﺑﻬﺎدار اﺳﻼﻣﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ ﻃﺮحﻫـﺎي ﺗﺠـﺎري، ﻛـﺸﺎورزي، ﺧﺪﻣﺎﺗﻲ ﻳﺎ ﺻﻨﻌﺘﻲ ﺟﺪﻳﺪي ﺑﺎ ﻣﺸﺎرﻛﺖ ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪ ﺻـﺎﺣﺐﻛـﺎران اﻳـﻦ اوراق ﻣﻨﺘـﺸﺮ ﺷـﻮد و ﭼﻨﺎن ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻃﺮحﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﻮﻧﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ آﻧﻬﺎ اﻋﻢ از اﻳﻨﻜﻪ اﻋﻴﺎن، ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻳـﺎ ﺣﻘﻮق ﻣﻌﻨﻮي ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪ ﺻﺎﺣﺒﺎن اوراق ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﻮد و اﺷﻜﺎﻟﻲ ﻫﻢ ﻧﺪارد ﻛﻪ ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﺗﻨﻈـﻴﻢ ﻗﺮارداد اﻳﻦ ﻣﺎﻟﻜﻴـﺖ، ﻣﻘﻴـﺪ ﺑـﻪ ﺷـﺮطﻫـﺎﻳﻲ ﺷـﻮد زﻳـﺮا ﺣـﺪﻳﺚ ﻣﻌـﺮوف «اﻟﻤﺆﻣﻨـﻮن ﻋﻨـﺪ ﺷﺮوﻃﻬﻢ»، ﻋﻤﻮﻣﻴﺖ دارد و ﺷﺎﻣﻞ ﭼﻨﻴﻦ ﺷﺮطﻫﺎ و ﺗﻌﻬﺪﻫﺎيي ﻣـﻲﺷـﻮد. ﺑـﻪ ﻋﺒـﺎرت دﻳﮕـﺮ ﺣﺪﻳﺚ ﺑﻴﺎن ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻫﺮ ﻧﻮع ﺷﺮط و اﻟﺘﺰاﻣﻲ در ﺿﻤﻦ ﻗﺮارداد، ﻟﺰوم وﻓﺎ و ﻋﻤﻮﻣﻴـﺖ دارد و ﺷﺎﻣﻞ ﭼﻨﻴﻦ ﻗﺮاردادﻫﺎﻳﻲ ﻧﻴﺰ ﻣﻲﺷﻮد ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺜﺎل؛ دوﻟﺖ ﻳﺎ ﺳﺎزﻣﺎن واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ دوﻟﺖ ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﺷﻬﺮداريﻫﺎ ﻳﺎ ﺑﻨﮕﺎه ﺧﺼﻮﺻﻲ ﻛﻪﺑﺮﺧﻲ از ﻣﺴﺘﻐﻼت ﺧﻮد را ﺑﺮاي ﻛـﺴﺐ ﻧﻘـﺪﻳﻨﮕﻲ، از راه اوراق ﺑﻬﺎدارراﺳﻼﻣﻲ ﺑﻪرﻓﺮوش ﻣﻲرﺳﺎﻧﺪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺷﺮطﻫﺎي ﻣﻌﻴﻨﻲ را در ﻧﻈﺮ ﮔﻴﺮد، ﺑـﻪ ﻃـﻮر ﻣﺜﺎل؛ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﺸﺎع ﻣﻌﻴﻨﻲ را ﺑﺮاي ﺧﻮد ﻧﮕـﺎه دارد ﺗـﺎ ﺻـﺎﺣﺒﺎن اوراق ﻧﺘﻮاﻧﻨـﺪ ﺣـﻖ ﺗﺼﺮف ﻣﻄﻠﻖ درآﻧﻬﺎ را ﺑﻪﻋﻠﺖ داﺷﺘﻦ ﺳﻬﻢ ﻣﺸﺎﻋﻲ از ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ. ﻫﻤﺎنﻃـﻮر ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮاي ﺧﻮد، ﻃﺒﻖ زﻣﺎنﺑﻨﺪي ﻣﻌﻴﻨﻲ ﺣﻖ ﻓﺴﺦ ﻗﺮارداد ﻳﺎ ﺣـﻖ ﺧﺮﻳـﺪ ﺳـﻬﻢ ﺻـﺎﺣﺒﺎن اوراق را ﻗﺮاردﻫﺪ.
- ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺗﻮزﻳﻊﺳﻮد
درﺑﺎره وﻳﮋﮔﻲ دوم ﺑﺎﻳﺪ ﮔﻔﺖ؛ ﻣﺎﻫﻴﺖ ﺣﻘﻮﻗﻲ ﺑﺨﺶ اﻋﻈﻢ اوراق ﺑﻬﺎدار رﺑﻮي ﻗـﺮض ﺑـﺎ ﺑﻬﺮه اﺳﺖ، ﻧﺎﺷﺮﻳﻦ اوراق ﻃﺒﻖ زﻣﺎنﺑﻨﺪي ﻣﻌﻴﻦ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻌﻴﻨﻲ ازاﺻﻞ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪرا ﺑـﻪ ﺻـﻮرت ﺑﻬﺮه ﺑﻪ ﺻﺎﺣﺒﺎن اوراق ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ، اﻳﻦ ﻧﺴﺒﺖ ﻫﻴﭻ ارﺗﺒﺎط ﺑـﻪﺑـﺎزدﻫﻲ ﻃـﺮح و ﺳـﻮد ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ اﻗﺘﺼﺎدي ﻧﺪارد،روﺷﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﭼﻨﻴﻦ درآﻣﺪي ﻣﺼﺪاق ﻗﺮضﺑﻪ ﺷﺮط زﻳـﺎده اﺳـﺖ ﻛﻪ از دﻳﺪﮔﺎه ﻓﻘﻪاﺳﻼﻣﻲ رﺑﺎ ﺷﻤﺮده ﻣﻲﺷﻮد در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﻔﺎده دراوراق ﺑﻬﺎدار اﺳﻼﻣﻲ ﻧﻴﺴﺖ. ﺑﺎزدﻫﻲ اوراق ﺑﻬـﺎدار اﺳـﻼﻣﻲ ارﺗﺒـﺎط ﺑـﻪ ﻧـﻮع ﻗـﺮاردادي دارد ﻛـﻪ اوراق ﺑﺮاﺳـﺎس آن ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪه و از ﺟﻬﺖ ﺛﺎﺑﺖ ﻳﺎ اﻧﺘﻈﺎري ﺑﻮدن ﻧﺮخ ﺑﺎزدﻫﻲ ﻣﺘﻔﺎوﺗﻨـﺪ و در ﻣﺠﻤـﻮع در ﺳـﻪ ﮔﺮوه ﻋﻤﺪه زير ﺟﺎي ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ:
ﮔﺮوه ﻧﺨﺴﺖ: اوراق ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﺧﺮﻳﺪ و ﻓﺮوش دﻳﻦ
ﮔﺮوه دوم: اوراق ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﺧﺮﻳﺪ وﻓﺮوش داراﻳﻲ ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ
ﮔﺮوه ﺳﻮم: اوراق ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﻣﺸﺎرﻛﺖ در ﺳﻮد ﻃﺮح اﻗﺘﺼﺎدي
- ﺗﻀﻤﻴﻦ اﺻﻞﺳﺮﻣﺎﻳﻪ
ﻫﻤﺎن ﻃﻮرﻛﻪ ﮔﺬﺷﺖ ﻣﺎﻫﻴﺖ ﺣﻘﻮﻗﻲ اﻏﻠﺐ اوراق ﺑﻬﺎدار رﺑﻮي، ﻗﺮض ﺑﺎ ﺑﻬﺮه اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺑﻪ ﻣﻘﺘﻀﺎي ﻗﺮارداد ﻧﺎﺷﺮ اوراق اﺻﻞ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺻﺎﺣﺒﺎن اوراق (ارزش اﺳﻤﻲ اوراق ﺑﻬـﺎدار) را ﺗﻀﻤﻴﻦ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺑﻴﺎن ﻛﻪ ﻧﺎﺷـﺮ اوراق، در ﺳﺮرﺳـﻴﺪ ﻣﻌـﺎدل ارزش اﺳـﻤﻲ اوراق را ﺑـﻪ ﺻﺎﺣﺒﺎن آﻧﻬﺎ ﻣﻲﭘﺮدازد و اﻳﻦ اﻣﺮ اﺛﺮ اﻧﮕﻴﺰﺷﻲ ﺑﺎﻻﻳﻲ ﺑـﺮاي ﺧﺮﻳـﺪاران اوراق دارد، ﻧﺎﺷـﺮﻳﻦ اوراق ﺑﻬﺎداراﺳﻼﻣﻲ ﻧﻴﺰ ﺗﻼش ﻣﻲﻛﻮﺷﻨﺪ ﭼﻨﻴﻦ ﺗﻀﻤﻴﻦ را ﺑﻪ ﺻﺎﺣﺒﺎن اوراق ﺑﺪﻫﻨﺪ، ﭘﺮﺳﺶ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪآﻳﺎ ﭼﻨﻴﻦ ﺗﻀﻤﻴﻨﻲ از دﻳﺪ ﻓﻘﻪ اﺳﻼﻣﻲ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ؟ ﺑﻪوﻳﮋه اﻳﻨﻜﻪ، ﻗﺎﻋﺪة ﻓﻘﻬﻲ ﻣﺴﺘﻔﺎد از رواﻳﺖﻫﺎ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ:
«ﻣﻦ ﻟﻪاﻟﻐﻨﻢ ﻓﻌﻠﻴﻪاﻟﻐﺮم » «ﻳﻌﻨﻲ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺳﻮدﺑﺮاي اوﺳﺖ، ﻫﻤﺎﻧﺎ ﺿﺮرﻫﻢ ﺑﺮاي اوﺳﺖ».
ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺻﺎﺣﺒﺎن اوراق ﺑﻬﺎدار ﻛﻪ از ﺳـﻮد اوراق ﻣﻨﺘﻔـﻊ ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ ﺑﺎﻳـﺪ ﺿـﺮر و زﻳـﺎن اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ را ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻋﻬﺪه ﮔﻴﺮﻧﺪ. ﭘﺲ اﮔﺮ ﭘﺮوژه ﻳﺎ ﻃﺮح ﺑﺎ ﺧﺴﺎرت ﺷﻮد ﻳﺎ ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖ اﻗﺘـﺼﺎدي دﭼﺎر ﺿﺮر ﺷﻮد، ﻣﺆﺳﺴﻪ ﻣﺎﻟﻲ ﻧﺎﺷﺮ اوراق ﺗﻌﻬﺪي در ﺑﺮاﺑﺮ ﺻﺎﺣﺒﺎن اوراق ﻧﺨﻮاﻫﺪ داﺷﺖ و كل ﺧﺴﺎرت و ﺿﺮر ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاران (ﺻﺎﺣﺒﺎن اوراق) اﺳﺖ. در ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﻣﻲﺗﻮان ﮔﻔﺖ، در اوراق ﺑﻬﺎدار اﺳﻼﻣﻲ اﮔﺮ ﻣﺆﺳﺴﻪ ﻣـﺎﻟﻲ ﻧﺎﺷـﺮ اوراق ﻫﻴﭻ ﺗﻌﻬﺪي ﺑﻪ ﺻﺎﺣﺒﺎن اوراق ﻧﺪاده ﺑﺎﺷﺪ، ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻗﺎﻋﺪه ﻓﻘﻬﻲ ﭘﻴﺶ ﮔﻔﺘﻪ، ﺿﺮر و زﻳﺎن اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺻﺎﺣﺒﺎن اوراق ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد، اﻣﺎ اﮔﺮ در ﺿﻤﻦ واﮔﺬاري اوراق ﺑـﻪ ﺻـﻮرت ﺷﺮط ﺿﻤﻦ ﻋﻘﺪ، ﺑﺎزﭘﺮداﺧﺖ اﺻﻞ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪرا ﺗﻀﻤﻴﻦ ﻛـﺮده ﺑﺎﺷـﺪ، ﻧـﺴﺒﺖ ﺑـﻪ ﮔـﺮوهﻫـﺎي ﺳﻪ ﮔﺎﻧﻪ اوراق ﻛﻪ در ﺑﺤﺚ ﺳﻮد ﮔﺬﺷﺖ، ﻣﺘﻔﺎوت ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد.
الف. ﺗﻀﻤﻴﻦ اﺻﻞ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ در اوراق ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﺧﺮﻳﺪ و ﻓﺮوش دﻳﻦ
ب. ﺗﻀﻤﻴﻦ اﺻﻞ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ در اوراق ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﺧﺮﻳﺪ و ﻓﺮوش داراﻳﻲ ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ
ج. ﺗﻀﻤﻴﻦ اﺻﻞ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دراوراق ﺑﻬﺎدار ﻣﺸﺎرﻛﺘﻲ
د. ﺗﻀﻤﻴﻦ اﺻﻞ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ در ﻫﻤﺔ اوراق ﺑﻬﺎداراﺳﻼﻣﻲ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺷﺨﺺ ﺛﺎلث.
منبع
احمری، فاطمه(1392)، ازریابی میزان آشنایی موسسات پولی و مالی با صکوک و کاربرد آن در استان آدربایجان غربی، پایان نامه کارشناسی ارشد مدیریت مالی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مهاباد.
از فروشگاه بوبوک دیدن نمایید
دیدگاهی بنویسید