نظریه ساختاری , کنش نگر

نظریه کنش نگر خانواده، قدیمی ترین نظریه در مطالعه خانواده به شمار می آید مطابق این نظریه خانواده قسمتی از یک رگانیزم می باشد ایده های اولیه این نظریه توسط فلاسفه ای همانند کانت دورکیم، مطرح شده است. مطابق نظریه  این فلاسفه خانواده، همانند بدن انسان می باشد. خانواده نیز متشکل از اعضای که هر یک دارای نقش مشخص می باشد. دورکیم به عنوان یکی از بنیان گذاران نظریه کنشگر براین نکته تأکید داشت که سیستم های اجتماعی تمایل به یکپارچگی با یکدیگر دارند و این یکپارچگی منجر به حیات تمام سیستم های مرتبط باهم می گردد.

انواع الگوهای ارتباطی خانواده

از ترکیب دو بعد اساسی جهت گیری گفت و شنود و همنوایی چهار نوع خانواده که هر کدام الگوی ارتباطی خاصی دارند حاصل می شود.

مفهوم جهت گیری گفت و شنود

 اولین بعد اساسی ارتباطات خانواده وضعیت گفت و شنود و مکالمه است. منظور از گفت و  شنود این است که خانواده ها تا چه حد شرایطی را بوجود می آورند که در آن تمام اعضای خانواده تشویق به شرکت آزادانه و راحت در تعامل و بحث در زمینه طیف گسترده ایی از موضوعات می شوند. اعضای خانواده هایی که دارای گفت و شنود زیاد هستند آزادانه، بطور مکرر و خود انگیخته با یکدیگر تعامل دارند و تعاملات آنها مدت زمان زیادی را صرف خود می کند، برعکس در خانواده های با گفت و شنود کم اعضای خانواده تعامل کمتری با هم دارند، اعضای خانواده کمتر افکار، احساسات و فعالیتهای خصوصی و محرمانه خود را با یکدیگر در میان می گذارند.

مفهوم جهت گیری همنوایی

  همنوایی به این معناست که ارتباطات خانواده تا چه حد شرایط همسان بودن نگرشها، ارزشها و عقاید را مورد تأکید قرار می دهد. خانواده های با همنوایی زیاد در تعاملات خود بر همسانی عقاید و نگرشها تأکید دارند. تعاملات آنها بر همنوایی ، اجتناب از تعارض و وابستگی متقابل خانواده به هم تکیه دارد. ارتباطات بین دو نسل در این خانواده ها منعکس کننده حرف شنوی از والدین و دیگر بزرگسالان است . همنوایی بالا به ساختار خانواده های سنتی اعضای خانواده برای روابط درون خانواده اهمیت بیشتری قایل اند. خانواده های با همنوایی بالا معتقدند برنامه های شخصی باید طوری با برنامه های اعضای خانواده هماهنگ شوند که زمان در کنار هم بودن افراد خانواده را به حداکثر برساند .

خانواده های توافق کننده  

خانواده هایی که هم گفت و شنود و هم همنوایی زیادی دارند . از یک طرف ارتباطات در این خانواده های تحت فشار علاقه داشتن به برخورداری از ارتباطات باز و کشف عقاید تازه و از طرف دیگر حفظ سلسله مراتب در خانواده ها قرار دارد .

خانواده کثرت گرا

 به خانواده با گفت  و شنود زیاد و همنوایی کم کثرت گرا گفته می شود دراین خانواده ها همه در گفت و گوها شرکت می کنند و والدین نیازی به کنترل فرزندان احساس نمی کنند، فرزندان یاد می گیرند خود مختار باشند .

خانواده های محافظت کننده

خانواده هایی با گفت و شنود کم  و همنوایی بالا محافظت کننده نامیده می شود. ارتباط در این خانواده ها بر اطاعت از مرجعیت و صاحب اختیاری والدین و اهمیت ندادن به تفکر و ارتباطات باز است. والدین اعتقاد دارند باید برای خانواده تصمیم بگیرند.

خانواده های بی قید وشرط

 به خانواده های باگفت و شنود کم و همنوایی کم، بی قید و شرط گفته می شود میزان تعاملات در این خانواده ها کم است. والدین معتقدند که تمام اعضای خانواده باید قادر به تصمیم گیری باشند و علاقه ایی به تصمیمات فرزندان خود نشان نمی دهند، فرزندان یاد می گیرند که ارزش کمی در گفت و گوی خانواده وجود دارد و خود باید تصمیم بگیرند.

 الگوی چفی و مک لئود

چفی و مک لئود نظریه ای را مطرح کردند که در آن الگوی ارتباطات خانواده شیوه های را منعکس می کنند که بوسیله آنها خانواده واقعیت اجتماعی را تعبیر و تفسیر کرده و اعضایش را در آن تعبیر و تفسیر شریک می کند .آنها استدلال کردند که برای رسیدن به یک واقعیت و معنای مشترک در بین اعضای خانواده دو روش متصور است یکی آن که اعضای خانواده باورها و مفاهیم را مورد بحث قرار دهند که آنها این شیوه را   جهت گیری مفهومی  نامیدند. دیگر آنکه فرزندان برای راهنمایی به والدین روی بیاورند که آن ، جهت گیری اجتماعی  نامیده شد .

نظریه نظام خانواده ؛مینوچین

 نظریه نظام خانواده ، خانواده را نظام منظمی می داند که دارای ویژگیهای و نظم خود تنظیمی سازگار است مفهوم نظریه نظام خانواده فراتر از ارتباط بین مادر و فرزند است و ارتباط پدر را با کل خانواده در سازگاری فرزندان مؤثر می داند. دونسون و همکاران ،نیز از طریق برنامه های آموزشی با هدف افزایش میزان علل بخشش در گروه آزمایشی نشان دادند که این عامل افزایش معناداری در کاهش علایم اضطراب و افسردگی و افزایش میزان رضایت از زندگی و همدلی را باعث می شود. بخشش بین فردی در برگیرنده کاهش در پاسخهای منفی، تلافی و بیزاری و افزایش پاسخهای مثبت ،آشتی نسبت به خطا کار می باشد .

 هر دو نوع پاسخ در حالات متفاوت رفتاری ، عاطفی و شناختی برانگیخته می شود. در تحقیقات مک کالوگ، تمایل بیشتر به بخشیدن در روابط عاطفی، رابطه مثبتی به احساس رضایتمندی در افراد دارد. احتمال بروز بخشش در شرایطی مانند زمانی که صدمه یا خطا غیرعمدی باشد، هنگامی که خطاکار عذرخواهی کرده باشد و یازمانی که پیامدهای آن از بین رفته باشد بیشتر انتظار می رود . بنکه و مک درمید،نشان داد که بخشش با متغییرهای مثبت گرا مثل عاطفه مثبت و بهزیستی روانشاختی رابطه دارد، همچنین بین بخشش و عاطفه منفی رابطه منفی وجود دارد .مالتبی و همکاران ،گزارش می کند که ضریب همبستگی بین بخشش و شادی در محدوده بین 36/0 تا 56/0 می باشد.

الگوهای ارتباطی خانواده و عاطفه مثبت و منفی

در اینجا در مورد بخشش، عاطفه مثبت و منفی و الگوهای ارتباطی خانو اده پرداخته شد.آنچه در مبانی نظری ذکر شد این است که بخشیدن به معنای فراموشی فرد خطاکار و آشتی نیست بلکه عبارت است از آزاد سازی فرد رنجیده از احساس خصومت ، بدبینی و کینه و سایر عواطف منفی . بخشش دارای پیامدهای زیادی از قبیل : آرامش فرد و رهایی از هیجان عصبانیت ، کینه و تنفر ، تغییر در افکار فرد و فراهم شدن فرصت مجدد برای ارتباط صمیمی با فرد خاطی و…است . بخشیدن فرایند آسانی نیست بلکه در چندین مرحله اتفاق میافتد. عاطفه مثبت در برگیرنده احساسات مثبتی مانند لذت ،  آرامش و شیفتگی در زندگی است و عاطفه منفی در برگیرنده طیف گسترده ایی از حالات خلقی منفی مثل تنفر ، کینه ، ترس و… است که نحوه ابراز آن در فرهنگهای مختلف متفاوت است .

پژوهشگران تعاریف متعددی از خانواده ارایه داده اند که یکی از آنها این است که خانواده   گروهی از افراد است که روابط آنان با یکدیگر بر اساس هم خونی شکل می گیرد و  نسبت به هم خوشایند هستند . می باشد . در خانواده شیوه تعامل اعضا باهم نقش مهمی دارد که به آن الگوهای ارتباطی خانواده گویند و دارای دو بعد جهت گیری گفت و شنود و همنوایی می باشد و از ترکیب این دو بعد چهار نوع خانواده شکل می گیرد .

پژوهشهای مختلف که توسط محققیق داخلی و خارجی انجام شده پرداخته شد که نتایج حاکی از آن بود که عاطفه منفی با بخشش رابطه منفی و معنادار و عاطفه مثبت با بخشش رابطه مثبت و معنی دار دارد. همچنین تحقیقاتی به منظور بررسی رابطه الگوهای ارتباطی خانواده بر عواطف صورت گرفته که نتایج نشان می دهد که الگوهای ارتباطی خانواده بر شادی ، اضطراب و افسردگی فرزندان مؤثر است .

منبع

حیدری،ناهید(1394)، نقش واسطه ایی الگوهای ارتباطی خانواده در رابطه بین عواطف مثبت و منفی و بخشش،پایان نامه کارشناسی ارشد،روانشناسی تربیتی،دانشگاه آزاداسلامی

از فروشگاه بوبوک دیدن نمایید