« بیشتر تلاش می کنیم تا با ما مطمئن پژوهش کنید. »نظريه هاي مربوط به احساس تنهايي
بررسي موشكافانه روابط بين فردي براي اولين بار توسط ساليوان، تحت عنوان نظريه در روابط بين فردي جايگاه خود را در مباحث روان شناسي به دست آورد . سالیوان بر لزوم برقراری رابطه با دیگران به دلیل ریشه داشتن آن درنیازهای اساسی انسانی تاکیدمی کندوبی کفایتی درارضای نیازبه صمیمیت دیگران یاصمیمیت بین فردی راتحت عنوان تنهایی مطرح میکند.
بنظر سالیوان، در کنار دیگران بودن در بزرگسالی به شکل نیاز به مشارکت در فعالیت های اجتماعی بروز می کند و عدم ارضای آن منجر به احساس تنهایی می شود. اوج نیاز به همنوع در غالب احتیاج به محبت دیگران و تبادل محبت به منظور برقراری رابطه دوستی صمیمانه یا در بالاترین سطح آن نیاز به عشق نسبت به فردی دیگر متجلی می شود. ریشه تنهایی به نظر او در عدم ارضای یکی از این نیازها در مراحل مختلف است و همه آنها نمی توانند در غالب نیاز اساسی به تماس و صمیمیت بررسی شوند.
محققان احساس تنهایی را به عنوان یک تجربه ذهنی که برای افراد ناخوشایند و ناگوار می باشد، تعریف می کنند و معمولا از نارضایتی های روابط اجتماعی ناشی می شود که ممکن است از حالات گذرا و سریع به یک حالت مداوم و تجربه مخرب زندگی تغییر کند. فرام رایکمن، ضمن ارائه شواهدی در تایید نظریه سالیوان، خاطر نشان می کند که همه انسانها از تنها شدن هراس دارند و آستانه احساس تنهایی را متاثر از تاریخچه رشدی افراد می داند. به نظر وی فقدان مستمر تماس فیزیکی در دوران کودکی ممکن است به بیماری های جسمانی و نیز عاطفی از قبیل احساس تنهایی منجر شود. احساس تنهایی زمانی پیش می آید که تماس و رابطه فرد با دیگران کاذب باشد به نحوی که تجربه عاطفی مشترکی برای این رابطه دو جانبه فرد با دیگران متصور نباشد و انسان در فرایند تماس با دیگران فاقد یک احساس صمیمی و ارتباطی حقیقی باشد.
اريك فروم:موضوع اصلي نظريه اريك فروم تنهايي است . از نظر اريك فروم تنهايي و آزادي دو رو يك سكه هستند . انسان خود را تنها احساس مي كند و اين احساس ناشي از اين است كه او براي كسب آزادي از طبيعت دوري جسته و با ساير آدميان قطع رابطه و از آنها كناره گيري كرده است . او از قيد ديگران آزاد شده ،ولي حس مي كند كه تنها و بي پشت و پناه است . نخستين علل او براي آزاد شدن از همان دوران خردسالي آغاز مي شود ، و از اين پس همچنان به كوشش خود براي كسب آزادي ادامه مي دهد و عجيب اين كه هر چقدر آزادتر مي شود ، تنهاتر مي شود ،انسان ممكن است احساس آزادي نكند ،به همان نسبت نيز احساس تنهايي نمي كند .
در اين كه انسان موجودي اجتماعي است ، ترديد وجود ندارد . جامعه شناسي ،شعبه هاي مختلف روان شناسي ؛ از جمله روان شناسي اجتماعي و شاخه هاي مختلف علوم اجتماعي ،هر يك با زاويه خاص خود به بررسي و تحليل بعد اجتماعي بودن او پرداخته اند . به صورت معمول هر فرد انساني در خانواده كه نخستين گروه اوليه است ،چشم مي گشايد و به وسيله آموزشهاي مستقيم و غير مستقيمي كه از خانواده ،مدرسه و گروههاي مختلف اجتماعي دريافت مي كند ، ارزشها ،رفتارها و ملاكهاي مورد پذيرش جامعه و فرهنگ خود را اخذ مي كند . اين روند كه از آن تحت عنوان اجتماعي شدن نام مي برند ،ضمن تأمين بقاي فردي ،مزاياي مادي و معنوي مختلفي براي خود به ارمغان مي آورد . اهميت زيستن و معاشرت با ديگران تا آنجاست كه موري نياز به پيوندجويي را از جمله نيازهاي اساسي هر انسان به شمار آورده است . هر گونه اختلال در روند طبيعي اجتماعي شدن مي تواند به مشكلات رواني و بين فردي بينجامد كه به نوبه خود بر تصور فرد از خود و نحوه ي روابط او با ديگران تأثير مي گذارند و مي توانند آغازگر چرخه اي معيوب شوند . شناسايي عوامل دست اندكار اين اختلال جهت پيش گيري يا كاهش تأثير آنها ،بررسي راههاي مقابله با اين مشكلات ، و نظاير آنها ،موضوع تحقيقات ،علوم اجتماعي مختلف است .
آبراهام، اچ مازلو:مازلو، در کتاب انگیزش و شخصیت خود ریشه ی احساس تنهایی و متغیرهای وابسته به ان را عقیم گذاشتن نیاز به عشق و تعلق ذکر می کند و می گوید انتظار می رود که کودکانی که دلبستگی شدید به مادرانشان دارندف در آینده از لحاظ اجتماعی برون گرا باشند، به محیط اطرافشان توجه نشان دهند و بخواهند که در اطرافشان کاوش کنند ف و بتوانند با ناراحتی مقابله کنند.از طرف دیگر ، عواملی که مخل این دلبستگی باشند در رشد اجتماعی کودک در آینده مشکلاتی ایجاد می کنند.باربارا، در مقاله ای تحت عنوان احساس تنهایی و رشد روان شناختی؛ اظهار می دارند که احساس تنهایی ممکن است به عنوان یک تجربه ی پدیدار شناختی از جدایی ، هنگامی که ثبات موضوع کامل نشده و منفرد مانده باشد، به وقوع بپیوندد، و نتیجه ی مثبت این قضیه این است که تجربه جدایی از استواری برخوردار می شود.
اریکسون :اریکسون ، با طرح بحران هویت در برابر آشفتگی نقش ، عنوان می کند که نوجوان برای دست یابی به هویتی تازه باید هویت های حاصل از مراحل پیشین را یکپارچه سازد ، آنها را را در هم بیامیزد و مجدداً سازمان دهی کند.درغیر این صورت دچار آشفتگی هویت میشود که نقش بسیار مهمی درپیوندهای اجتماعی بعدی درزندگی وی بازی می کند.
اریکسون، بحران مربوط به صمیمیت دربرابر کناره گیری یا انزوا را مطرح می سازد.با آغاز بزرگسالی فرد جوان هویت کسب شده ی خود را با دیگری یا دیگران سهیم می کند. به این ترتیب ، فرد سالم توانایی برقراری رابطه ی صمیمی و تشریک مساعی با دیگری را پیدا می کند. ایجاد پیوند عاطفی با فردی دیگر ، مستلزم آن است که فرد تا حدی استقلال کسب شده و هویت تازه ی خود را با دیگری سهیم شود. موفق نشدن در ایجاد چنین پیوندی ، به کناره گیری و اجتناب در روابط صمیمی می انجامد. این انزوا حتی ممکن است به نوعی احساس خود شیفتگی منجر شود.
ملاني كلاين : احساس تنهايي را اين گونه تعريف مي كند :منظور من از احساس تنهايي موقعيت محروميت عيني از رفاقت بيروني نيست . من به احساس تنهايي دروني اشاره دارم. احساس تنها بودن علي رغم شرايط بيروني ،احساس تنهايي حتي وقتي در بين دوستان يا در حال دريافت محبت با شي ، اين حالت دروني احساس تنهايي، نتيجه آرزوي حضور در همه جا براي اكتساب يك حالت ترجيحي دروني غير قابل دسترس مي باشد . اينگونه احساس تنهايي كه تا حدودي براي هر كس تجربه مي شود ، از اضطراب هاي افسرده و پارانويا گونه كه از اضطراب هاي روان پريشانه كودكي مشتق مي شوند ،سرچشمه مي گيرند . اين اضطراب ها تا حدودي در هر فردي وجود دارند ،اما در بيماري بي نهايت شديد است ، احساس تنهايي نيز بخش از بيماري است و هم از ماهيت اسكيزوفرينك و هم از ماهيت افسرده وار متأثر مي شود .
اندرسون ، لارس: در توصیفی تحت عنوان الگویی از غرابت یک الگو برای فهم نظری احساس تنهایی ارائه می دهند. بر اساس این الگو ، احساس تنهایی ، دارای سه بخش است. بیزاری هیجانی یا تجربه ی از دست دادن تعلق ، بیزاری اجتماعی یا تجربه ی از دست دادن رابطه با محیط اجتماعی ، و احساس تنهایی وجود گرایانه. پیامد مسلم این سه بخش احساس تنهایی است.
روان شناسي و به ويژه روان شناسي اجتماعي كه به بررسي رفتارهاي فرد در گروه مي پردازد ،جنبه هاي مختلف ارتباط ميان افراد را مورد پژوهش قرار داده است . اما معمولاً اين پژوهشها جنبه هايي را بررسي كرده اند كه در آنها افراد در گروه قرار دارند و دچار احساس ازدحام يا فشار شده اند ، و اما انتهاي ديگر طيف يعني آنجا كه ارتباط هاي انساني بسيار قليل است و اشخاص از درون احساس تنهايي مي كنند، توجه اندكي شده است . گرچه احساس تنهايي قدمتي برابر با حيات انساني دارد و حتي گاه آن را وجهي طبيعي از زندگي انساني و حاصل آگاهي انسان از غربت خود در جهان و مرگ محتوم او را در نظر گرفته اند ،اما تا اوائل قرن بيستم بصورت تفصيلي به آن پرداخته نشده است . نخستين مقاله مدون، در اين باره توسط زيلبورگ، در سال 1938 نوشته شد . اين مبحث در دو دهه 1350 و 1360 مورد كنكاشهايي عمدتاً روان كاوانه قرار گرفت ، و از اواسط دهه 1970 به عنوان مدخلي مستقل در چكيده هاي روان شناختي كه از سوي انجمن روان شناسي امريكا منتشرمي شود ،مطرح شده ازآن پس ،يكي از حوزه هاي پژوهش در روان شناسي اجتماعي و باليني بوده است .
وضعيت زندگي اجتماعي امروزي كه در جهت فرديت هر چه بيشتر افراد است ،اشخاص بيشتري نسبت به احساس تنهايي آسيب پذير كرده است ، و اين امر بر لزوم توجه هر چه بيشتر به اين حالت كمتر شناخته شده ي رواني مي افزايد . بنابر نتايج پيمايش هاي انجام شده , عمدتاً در آمريكا ،احساس تنهايي مشكلي شايع است و در گروهها و سنين مختلف تجليات و فراواني مختلفي دارد . اما از آنجا كه ابراز آن ، برچسب اجتماعي منفي را براي فرد به ارمغان مي آورد ،معمولاً مورد بحث قرار نمي گيرد و به همين خاطر ،فرد درگير را درچنبر فشار خود نگاه مي دارد ، و چه بسا از سوي متخصصان نيز با بي توجهي و اغماض روبه رو مي شود . ارتباط احساس تنهايي با مشكلات فردي و اجتماعي مختلف ،آن را به موضوعي شايان توجه و بررسي تبديل كرده است ،و بي توجهي به آن مي تواند پيامدهاي سويي هم در زمينه بهداشت رواني فردي و مناسبات بين فردي ، و هم در مسايل اجتماعي داشته باشد .
گاتمن، انزوای اجتماعی را به عنوان تنهایی بکار برده است. پرلمن و پپلائو، تنهایی را بر حسب تفاوت و شکاف بین سطح مطلوب و سطح موجود روابط اجتماعی افراد با در نظر گرفتن جنبه های کمی و کیفی آن تعریف کرده اند. به نظر آنها مبنای احساس تنهایی ، فاصله و شکاف بین آرمان های فرد، آن چه می خواهد و دستاوردهای او ، آن چه بدست آورده است در روابط و صمیمیت های بین فردی است و هر چه این فاصله بیشتر باشد احساس تنهایی بیشتر است.
منبع
محرم زاده،بهراد(1390)، اثربخشی آموزش تابآوری برمیزان پرخاشگری و احساس تنهایی دانش آموزان،پایان نامه کارشناسی ارشد،روانشناسی عمومی،دانشگاه آزاداسلامی تنکابن
از فروشگاه بوبوک دیدن نمایید
دیدگاهی بنویسید