« بیشتر تلاش می کنیم تا با ما مطمئن پژوهش کنید. »نظريه در مورد صميميت كلامي و غیرکلامی
صمیمیت مفهومی گسترده است که در هر فرهنگی وجود دارد.
درواقع، در چین در آلمان در ژاپن، دركنيا ، فنلاند، استرالیا و تا حد کمتری در پورتوریکو، درک فراگیر از صمیمت جویی غیرکلامی با یادگیری عاطفی رابطه دارد.
با پيشرفت و تحولات شگرف علمي جهان در دنياي ارتباطات و فناوری اطلاعات هنوز هيچ جايگزيني براي معلم يافت نشده است، بنابراين هر تغيير و تحولی در كيفيت آموزشي و هر تحولي و هر تلاشي براي تغيير بنيادي نظام، بدون تحول در نظام معلمي امكان پذير نخواهد بود .
فتحي آذر و کریمی ، تدريس ازجمله مفاهيم پيچيده و چندوجهی در سیستم آموزشي هر کشور است كه می‌تواند از فاكتورهاي متعددمتاثر شود. موضوع درسي، معلم و شخصیت او، دانش‌آموز وكنش او در كلاس درس، جو كلي كلاس و غیره از مؤلفه‌هایی هستند كه در فرايند تدريس در تعامل دائمي با يكديگر بوده، چگونگي تركيب آن‌ها عامل تعیین‌کننده كارآمدي يا ناكارآمدي تدريس است. با توجه به كنش متقابلي كه بين معلم و دانش‌آموز در كلاس درس وجود دارد، نحوه رفتار معلم عامل فوق‌العاده مهمي در جهت دهی به رفتار دانش آموزان در كلاس درس خواهد بود.
از میان مؤلفه‌های تأثیرگذار در آموزش پرورش، نقش معلم بسيار مهم وانكار ناپذير است، رفتار معلم تأثیر فراواني بر رفتار و گرایش‌های دانش آموزان دارد .
رفتار ميان فردي و خوب بودن او جنبه‌های مهم از محيط كلاس هستند معلمان براي بهينه كردن شرايط محيط می‌بایستی تلاش كنند تا محيط يادگيري قوي ايجاد كنند ممكن است معلمان قادر به ايجاد كلاس مطلوب‌تری باشند، محيطي موافق كه از طريق روابط ميان فردي مثبت شناسایی‌شده باشد كه در آن هر فردي احساس خوبي داشته باشد .
توانایی‌های معلم كه توسعه روابط انساني صحيح بادانش آموزان را ممکن می‌کند ونيز ظرفيت او را براي ايجاد كلاسي دموكراتيك و موافق، خصوصیت‌های مهمي براي تدريس کارآمد هستند .
طبق اصل صمیمیت محرابیان ، افراد به اشخاص یا اشیائی که آن‌ها را دوست دارند، ارزش بالایی برایشان قائل‌اند و آن‌ها را ترجیح می‌دهند نزدیک شده و به سمت آن‌ها کشیده می‌شوند درحالی‌که از اشخاص و اشیائی که از آن‌ها بیزارند، آن‌ها را منفی ارزیابی می‌کنند یا ترجیح نمی‌دهند، اجتناب کرده و از آن‌ها دور می‌شوند.
رفتارهای صمیمیت پیام‌های حاوی نزدیک شدن و دوست داشتن را از طریق نشانه‌هایی مانند دسترس‌پذیری برای ارتباط، کاهش فاصله فیزیکی و روانی بین افراد، افزایش تحریک حسی و صمیمیت میان فردی انتقال می‌دهند. رفتارهای صمیمت جویی غیرکلامی رایج عبارت‌اند از تماس چشمی، لمس کردن و دست زدن، حالت‌های بدنی خودمانی و راحت، حرکات و اشارات رسا و پرمعنی و صدای پرطنین و گرم .
گينات، ارتباطات انسانی را به دو مقوله کلامی و غیرکلامی تقسیم می‌کنند. بیشتر متخصصان تعلیم و تربیت، ارتباط را نوعی رابطه دوطرفه می‌دانند، هرچند که رابطه یک‌طرفه نیز ممکن است وجود داشته باشد. ارتباطات معلم و شاگرد هر دو ویژگی را دارد. هم‌کلامی و هم غیرکلامی است. هرگاه معلم مطرح کننده سؤال یا اظهارکننده پیام و مطلبی است باید درنهایت بداند واکنش شاگردان نسبت به آنچه بوده است .
عمده‌ترین مسئله و مهم‌ترین مهارت هنگام تدریس، برقراری ارتباط صحیح میان معلّم و شاگردان است. چنانچه این رابطه به‌خوبی برقرار شود، هدف‌های آموزشی باکیفیت و سهولت بیشتری تحقّق می‌یابند. برقراری ارتباط دارای اصول و فنون شناخته‌شده‌ای است که آشنایی با آن‌ها برای معلّمان ضرورت دارد. برخلاف روابط جامد مکانیکی، رابطه معلم با شاگردان در کلاس درس از نوع روابط پیچیده انسانی است و در برقراری ارتباط انسانی عوامل متعدد و گوناگونی مؤثرند. معلم نقش مهمی در سلامت فکری و روانی دانش آموزان دارد. به‌طوری‌که مطالعات نشان داده است دانش آموزان معلمان متعادل، از تعادل روانی و آرامش بیشتری برخوردارند.
گلاورو راجر،معلمان كارآمد داراي كلاس مطلوب، سازمان‌یافته و پربارند، برعكس، معلمان ناموفق براي فراهم كردن شرايطي كه به رفتار هماهنگ پربار منتهي شود مشکل‌دارند شايد مهم‌ترین تفاوت آن‌ها، توانايي معلم كارآمد در احتراز از رفتارهاي مشکل‌زا هست.
پژوهشگران در این حوزه اثرات مثبت صمیمیت معلمان در ایجاد انگیزه دانش‌آموزان، یادگیری عاطفی و شناختی را گزارش کرده‌اند،بطورکلی نتایج نشان داده است استفاده معلمان از رفتارهای صمیمی کلامی و غیرکلامی در کلاس به‌طور قابل‌توجهی یادگیری، انگیزه امیدواری دانش آموزان را تحت تأثیر قرار داده است تمام مطالعات موجود یک رابطه مثبت بین انتظار دانش آموزان از معلمان در مورداستفاده ازرفتارصمیمی وعدم استفاده ازسوءرفتاردرکلاس درس‌راتایید کرده‌اند دانش آموزان انتظار دارند معلمان صمیمی باشند و بدرفتاری و سوء رفتار نداشته باشند.
نتايج كال بريسي وهمكارانش، نشان داد كه صمیمیت و نزاکت در روابط شخصی یکی از جنبه‌های مهمی است که در جو مدرسه مطرح است، در چهارچوب روابط دانش‌آموز و معلم مطمئناً احساس توجه، نگرانی، حمایت و احترام به دانش‌آموز و تعامل مثبت میان این دو با پیامدهای انگیزشی مثبتی ارتباط دارد.
از نتایج مطالعه گورهام ، چنین گزارش‌شده است که هر دو رفتارهای صمیمیت کلامی و غیرکلامی معلمان به‌طور قابل‌توجهی یادگیری دانش‌آموزان را تحت تأثیر قرار داده است. اطلاعات ديگر نیز نشان داد که رفتارهای غیرکلامی معلم مانند لبخند زدن، وضعیت بدن آرام، حرکات، تماس چشمی و حرکت در اطراف کلاس درس به میزان قابل‌توجهی به یادگیری مرتبط است و رفتارهای صمیمی کلامی و غیرکلامی به انگیزش و تمایل دانش آموزان کمک می‌کند.
متأسفانه برخلاف رسالت خطیری که معلمان در راستای تحقق هدف مهم تعلیم تربیت بر عهده‌دارند رفتار و نحوه برخورد و روش تدریس و ارزشیابی بعضی از آن‌ها، در موقعیت‌های یادگیری سبب ایجاد واکنش‌های روانی منفی در دانش آموزان می‌شود .
به زعم کِلی و گورهام ، معلمان می‌توانند یادگیری دانش‌آموزان را با ترکیب رفتارهای صمیمی و برجسته‌سازی مؤثر مفاهیم کلیدی به حداکثر برسانند. آن‌ها به این نتیجه رسیدند که اثر و تحریک صمیمیت معلم به دانش‌آموزان کمک می‌کند که توجه بیشتری داشته باشند و درنتیجه، بهره شناختی آنان افزایش می‌یابد.
شواهدی که از منابع گوناگون به‌دست‌آمده است نقش معلمان را تغییر داده است تقریباً هر کاری که معلم انجام می‌دهد اثر انگیزشی بالقوه‌ای روی دانش آموزان دارد .
اندرسن، نورتون ونوسباوم، چنین نتیجه گرفتند که رابطه معنی‌داری بین ادراک دانش آموزان از رفتارهای صمیمی و اثربخشي معلم بر درس مشاهده شد. مطالعه فرای مایر، یک رابطه بین صمیمیت بالای معلم و انگیزه بالاتر برای مطالعه بادانش آموزان نشان داد.
نوشته‌های مربوط به دانش آموزان در معرض خطر نشان می‌دهند که غیبت، عدم توجه و ناراحتی معلم یک عامل عمده در ترک تحصیل دانش آموزان است.صميميت (گرمي)، ادب ابرازشده، در روابط ميان افراد مدرسه بعد دوم جو مدرسه را منعكس می‌کنند .
آثار موجود درباره مدارس اثربخش نيز بر اهمیت رابطه دوستانه براي افزايش اثربخشی مدرسه تأکید ورزیده‌اند . علاوه بر این محققان خاطرنشان کرده‌اند كه رابطه دوستانه در ميان معلمان به آن‌ها در آسان كردن تدريس كمك می‌کند و با رضایت‌مندی بيشتر آنان ارتباط دارد.
مطالعات بريو ، نشان داد تعاملات معلم و دانش‌آموز معمولاً شامل تحسين دانش آموزان وانتقاد از آن‌هاست در مورد اثرات اين متغيرها بر رفتار دانش آموزان تحقيقات زيادي انجام‌شده است. تحسين مورد انتظار دانش آموزان است بازخورد مثبتي است كه نشان‌دهنده تائید يا دربردارنده ستايش است. تحسين فراتر از يك برخورد ساده است كه مناسب بودن يا صحيح بودن پاسخ را نشان می‌دهد چراکه احساس مثبت معلم را منتقل كرده و اطلاعاتی را در مورد ارزشمندي رفتارهاي دانش‌آموز به او می‌دهد .
وقتي معلم به دانش‌آموز می‌گوید درست است كارت را خیلی خوب انجام دادي، قسمت اول بازخوردي در مورد عملكرد دانش‌آموزاست درحالی‌که قسمت دوم تحسين است و این تحسين تقويت مثبتي است كه احتمال تكرار آن رفتار را افزايش می‌دهد .
كلر، معتقداست بسياري بر این باورند معلمان می‌توانند روي انگيزش دانش‌آموزان اثر بگذارند در تعیین نحوه تدريس و کار بادانش آموزان، معلمان می‌توانند تعاملات كلاسي را طوري تنظيم كنند که روي انگيزش اثرات مختلفي داشته باشد باوجود اثر انکارناپذیر معلمان خيلي وقت نيست كه محققان راه‌های فراواني که معلمان می‌توانند روي انگيزش شاگردان تأثیر بگذارد را شناسايي كردند، درگذشته نقش معلم در اين زمينه بسيار محدود می‌پنداشتند. روش اصلي معلمان براي ايجاد انگيزه در دانش آموزان دادن پاداش‌هایی از قبيل نمره، تشويق، جايزه، عکس‌برگردان بود اين ديدگاه از نظريه شرطی‌سازی عامل اخذشده بود امكان انگيزش را در محيط قرارمي داد هدف نهايي چنين نظامي اين بود كه دانش آموزان مستقل‌اند در فرايند يادگيري شركت كنند، معلم مطالب درسي را تنظيم می‌کرد و دانش آموزان پاسخ می‌دادند و پاداش می‌گرفتند به‌این‌ترتیب براي يادگيري نيازي به تعامل زيادي با معلم نبود.
نتايج تحقيقات دیوید آسپی و فلورا ربـیوک، نشان داد بچه‌ها از کسانی که آن‌ها را دوست ندارند، چیزی نمی‌آموزند، مسلم است که چگونگی کیفیت رابطه معلم-شاگرد تا حد زیادی روی یادگیری او تأثیر می‌گذارد. به‌عنوان شاگرد، وقتی معلمان خود را دوست می‌داشتیم یا به آن‌ها عشق می‌ورزیدیم، در خواندن درس‌هایشان سعی و تلاش بیشتری می‌کردیم ما نه‌تنها بیشتر یاد می‌گرفتیم، بلکه در کلاسی کـه معلمش را دوست داشتیم، بهتر فعالیت می‌کردیم. بچه‌ها برای معلمانی که آن‌ها را دوست دارند، کمتر دردسر و مزاحمت ایجاد می‌کنند و کمتر برخورد نادرست با آن‌ها دارند. بچه‌هایی که مشکل انضباطی دارند، معمولاً یا در ارتباط با معلم فعلی خود نوعی رفتار خصومت‌آمیز دارند و یـا احـساس آن‌ها نوعی واکنش در برابر نحوه رفتار و گفتار معلمان قبلی است. دانشجویان تصور می‌کردند که بهترین معلمانشان بیشتر از بیانگری غیرکلامی، حرکات راحت و خودمانی، مکالمه و ارتباط برون‌کلاسی استفاده می‌کردند، درحالی‌که بدترین معلمان این‌گونه نبودند.
یافته‌های مربوط كوپولوس،نشان داد در مورد بیانگری غیرکلامی بسیار مستحکم بود و بین بهترین و بدترین معلمان تا 60% تفاوت ایجاد کرد، از این حیث که آن‌ها تا چه حد از بیانگری غیرکلامی استفاده می‌کردند. کوچک‌ترین اندازه اثر به حرکات خودمانی و راحت مرتبط می‌شد؛ بااین‌حال حتی، تفاوت بین بهترین و بدترین معلم 26% از تغییرات میزان استفاده معلمين از حرکات خودمانی و راحت را در کلاس نشان می‌داد. مهم‌تر اینکه فقط بهترین معلمان بطور متوسط سطوح بالایی از ارتباط را از خود نشان داده بودند و تنها در یک بعد قوی نبودند. سطوح بسیار بالای این ارتباطات می‌تواند غیرمنطقی باشد. ازاین‌رو، معلمان خوب از سطوح متوسط به بالایی از صمیمت جویی غیرکلامی ورفتار تعاملی حین ارتباط با دانشجویان درسایر فرهنگها استفاده می‌کنند.
منبع
علیاری اوغولبیک،صابر(1394)،ادراک دانش آموزان ازتخطی معلمان دررفتارهای صمیمی کلامی وغیرکلامی،پایان نامه کارشناسی ارشد،روانشناسی تربیتی،دانشکده علوم انسانی قم
ازفروشگاه بوبوک دیدن نمایید
دیدگاهی بنویسید