مفاهیم ومبانی کارایی

ارزیابی عملکرد یک وظیفه مهّم برای تمامی واحد های تصمیم گیری به شمار می رود تا نقاط ضعف خود را یافته و به دنبال آن بتوانند به بهبود عملکرد و پیشرفت دست یابند. در این راستا اندازه گيري كارايي و اطلاع از كم و كيف آن از نيازهاي اساسي براي شناخت نقاط ضعف و قوت عملكرد قلمداد مي شود. كارايي، معيار عملكرد يك سيستم سازماني بوده كه بر ميزان منابع (ورودي ها) استوار گرديده است . به عبارت ديگر، كارايي ميزان مصرف منابع براي توليد مقدار معيني محصول است . کارایی به عنوان معیاری بین صفر تا یک و یا بر حسب درصد بین صفر تا صد بیان می شود.

یه منظور بهبود کارایی به پنج طریق زیر می توان عمل کرد :

افزایش ورودی و به دست آوردن خروجی بیشتر
ثابت نگه داشتن ورودی و افزایش خروجی
کاهش ورودی و کاهش کمتر خروجی
کاهش ورودی و ثابت نگه داشتن خروجی
کاهش ورودی و افزایش خروجی

منظور از اندازه گیری “کارایی نسبی” ، مقایسه کارایی یک واحد با واحد های دیگر موجود در آن صنعت است که ورودی ها و خروجی های نسبتاً مشابهی دارند.

انواع کارایی

کارایی فنی : کارایی فنی نشان دهنده میزان یک بنگاه برای حداکثر سازی میزان تولید با توجه به منابع و عوامل مشخص شده تولید است. به عبارت دیگر ، میزان توانایی تبدیل ورودی هایی مانند نیروی انسانی و ماشین آلات به خروجی ها، در مقایسه با بهترین عملکرد، با کارایی فنی سنجیده می شود.
کارایی تخصیصی : این کارایی بر تولید بهترین ترکیب محصولات با استفاده از کم هزینه ترین ترکیب ورودی ها دلات می کند.
کارایی اقتصادی : ترکیب دو کارایی فنی و کارایی تخصیصی، کارایی اقتصادی را تشکیل می دهد.
کارایی ساختاری : کارایی ساختاری یک صنعت از متوسط وزنی کارایی شرکت های آن صنعت به دست می آید. با استفاده از معیار کارایی ساختاری می توان کارایی صنایع مختلف با محصولات متفاوت را مقایسه کرد.
کارایی مقیاس : کارایی مقیاس یک واحد از نسبت کارایی مشاهده شده آن واحد به کارایی در مقیاس بهینه به دست می آید. هدف این کارایی، تولید در مقیاس بهینه است.

رویکرد های تعیین میزان کارایی

روش های متعددی برای تعیین میزان کارایی به کار می رود که می توان آن ها را به طور کلی به دو رویکرد پارامتریک و ناپارامتریک تقسیم نمود. در رویکرد پارامتریک از روش های اقتصاد سنجی و آماری استفاده می شود در حالیکه در رویکرد ناپارامتریک از روش برنامه ریزی ریاضی استفاده می شود. از جمله روش های پارامتریک می توان به روش حداقل مربعّات معمولی و روش مرزی تصادفی (SFA) و از جله روش های ناپارامتریک می توان به روش تحلیل پوششی داده ها اشاره نمود. هر روش دارای نقاط قوّت و ضعف است. در روش های پارامتریک به داشتن فرم صحیح تابع تولید نیاز داریم و همچنین این روش برای زمانیکه چند ورودی و چند خروجی داشته باشیم نمی تواند استنتاج درستی داشته باشد امّا روش های ناپارامتریک به فرم تابع تولید نیاز نداشته و با وجود ورودی و خروجی های چندگانه به خوبی به ارزیابی می پردازند.

برای انداره گیری کارایی از تکنیک های گوناگونی همچون تحليل پوششي داده ها استفاده می شود. تحليل پوششي داده ها بر روی اندازه گیری کارایی هر یک از اعضای مجموعه واحد های تصمیم گیری تمرکز می کند. یعنی کارایی تک تک واحد ها را محاسبه می کند. این تکنیک، روش بسیار مفید و مناسبی برای مقایسه کارایی واحد ها و شناسایی بهترین عملکرد است.

منبع

اطلس، معصومه(1393)، ارزیابی کارآیی نسبی گروه های آموزشی با استفاده از تکنیک تحلیل پوششی داده ها DEA، پایان نامه کارشناسی ارشد، مدیریت بازرگانی، دانشگاه آزاد اسلامی

از فروشگاه بوبوک دیدن نمایید