مفاهیم ومبانی ارتباط

 هنگامي كه فردي از طريق ابزار زبان به فرد ديگري ارتباط برقرار مي كند رابطه اي ميان آنها شكل مي گيرد كه آن را در هيچ جاي ديگر نمي توان يافت. همين توانايي برگرداندن اصوات بي معنا به كلمات گفتاري و نوشتاري، مهم ترين امتياز بشر، يعني زبان است. زبان، رشد آن دسته از يژگي هايي را ممكن ساخته است كه انسان انديشمند را از همه مخلوقات ديگر متمايز مي سازد. شايد بتوان گفت كه ارتباط، يكي از قديمي ترين و در عين حال، عالي ترين دستاوردهاي بشر بوده است. ارتباط در گذشته و براي انسان اوليه، علاوه بر كاركردهايي در جهت حفظ حيات و ياري گرفتن از ديگران داشته، زمينه ساز فعاليت هاي اجتماعي و سرآغازي بر زندگي اجتماعي نيز بوده است. اما در عصر حاضر اهميت برقراري رابطه به دي است كه انسان پيوسته در جهت ابداع و ساخت انواع وسايل، ابزارها، روش ها و شيوه هاي كارآمدتر ارتباط جمعي و بين فردي كوشيده است. اولین گام برای برقراری ارتباط مؤثر، کسب آگاهی و شناخت درست از اصول و قواعد ارتباطی برای اصلاح نگرش و کشف مهارت های برقراری ارتباط موثر است منظور از ارتباط یعنی فرایند انتقال و تبادل افکار، اندیشه، احساسات و عقاید افراد با استفاده از علائم و نمادهای مناسب به منظور تاثیر، کنترل و هدایت دیگر .

 انواع ارتباط

انواع گوناگون ارتباط در شکل و سطوح مختلف وجود دارد . اما دو شکل کلی آن عبارتنداز: ارتباط کلامی و غیرکلامی .در یک لحظه خاص هر شخص چندین پیام ارسال می کندکه بعضی ازآن پیامها ازراه ارتباط غیرکلامی ارسال می شود.این پیامهادرقالب حالت چهره، آهنگ صدا، ارتباط چشمی،حالت بدن و.. ارائه می­گردند.  ارتباطات انسانی را می توان به طور کلی به دو دسته تقسیم کرد:

•   ارتباط های کلامی : خواندن,  نوشتن , گفتن ,  شنیدن.
•   ارتباط های غیرکلامی : ارتباط چشمی ,  تُن صدا ,  لمس و نحوه تماس افراد , ژست ها و حالات ,  اطوار , اداها ,  وضعیت بدن ,  ظاهر فیزیکی.

نشانه های غیرکلامی، اغلب اطلاعات ارزشمندی درباره احساسات کنونی دیگران در اختیار افراد قرار می دهند و این گام آغازین می تواند در فرایند درک کردن آنها سودمند باشد . اشکال مختلف ارتباط غیرکلامی عبارتنداز: رفتار غیرگویشی: مانند حالت و وضعیت فیزیکی، برخورد نگاه ها، تماس غیرفیزیکی و حالات و … . استفاده از بدن، شامل  ارتباط چشمی، نگاه خیره و مستقیم. جنبه های ظاهری فرد: شامل شیوه لباس پوشیدن، مدل مو، بو و نوع لباس. سمبل ها : شامل رنگ، یونیفرم زبان علائمی:نامه ها، نوشتن گزارش و مقاله .رسانه: رادیو، تلویزیون، روزنامه ، موبایل و …

ابعاد و ویژگی های  ارتباط

• فراهم آوردن اطلاعات برای دیگران درباره قصد شخص است. این ویژگی را بعضی مولفان هدفمندی نامیده اند:
• تعریف نوع رابطه است، چنان که روابط میان همسران به وسیله پیام های دستوری تعریف می شود. این پیام ها سیستمی از قوانین آشکار و ناآشکار را در طول زمان شکل می دهند که چگونگی ارتباط میان زن و شوهر را مشخص می کند.
• چند بعدی بودن ارتباط، به این معنا که ارتباط در دو سطح مجزا اما مرتبط با هم سطح کلامی و غیرکلامی روی می دهد. سطح اول مربوط به محتوای ارتباط است در حالی که سطح دوم وظیفه کیفیت بخشی به سطح اول را بر عهده دارد .

 اجزاء ضروری یک ارتباط خوب

اجزاء ضروری یک ارتباط خوب عبارتنداز:

• همدلی: هم دلی توانایی مشاهده دنیا از دید دیگران بر اساس چهارچوب دلبستگی هایشان، نوع درک و احساسی که دارندو طور دیگر بیان می کنند میباشند و این به معنی بودن به جای آن شخص نمی باشد بلکه خود را جای او گذاشتن است تا شاید کمی از احساس او قابل درک و تصور باشد.بدون این کیفیت همدلی تبدیل به هم زبانی می شد.
• توجه مثبت غیرمشروط:که پذیرش بدون قضاوت در خصوص مراجعه کنند. نسبت به مسائل موجود می باشد.
• صداقت: یعنی وجود صداقت در بیان و ابراز احساسات .

 مهارت های ارتباطی

یکی از مهارت های اساسی که انسان باید آن را بیاموزد، توانایی برقراری ارتباط صحیح با دیگران است. به دلایل متعدد، عده ای از توانایی برقراری ارتباط صحیح با دیگران، برخوردار نیستند  برقراری یک ارتباط بر اساس اعتماد و تساوی ، شاید مهمترین مهارت در ارتقاء سلامت باشد. اصول اساسی چنین ارتباطی عبارتنداز همدلی، صداقت و احترام مثبت که باعث درک حالت و نقطه نظرات دیگران بدون پیشداوری می شود. انجام این کار متضمن روشن شدن فضای کار، توجه کامل به شخص می باشد که بتوان تمام انتظارات فرد را برآورده ساخت. روشن نمودن فضا تنها مربوط به محیط فیزیکی یا شلوغی نمی باشد، بلکه تقریباً مربوط به روشن شدن فضای ذهنی فرد است تا بتوان بدون حواس پرتی یا نظریات پیش داورانه یا مواد رقابتی به صحبت ها گوش کند.مهارت های ارتباطی، مهارت هایی هستند که افراد را قادر به شنیدن پیام های کلامی ؛محتوای شناختی و عاطفی ، درک پیام های غیرکلامی ، محتوای عاطفی و رفتاری و پاسخ دهی کلامی و غیرکلامی به این دو نوع پیام می سازند .

مهارت ارتباطی به دو دسته تقسیم شده است:

•   ارتباط بین فردی
•  درون فردی.

اگر افراد از مهارت های ارتباطی و مناسب برخوردار نباشند، در بسیاری از جنبه های زندگی، آسیب پذیر خواهند بود. چگونگی ارتباط افراد با کسانی که با آنها زندگی می کنند و پیوسته در تعامل مستمر و مداوم با آنها به سر می برند، بخش مهمی از توانایی روابط بین فردی را تشکیل می دهد. افرادی که مهارت های ارتباطی ضعیف تری برخوردار هستند، کم تر مورد پذیرش دیگران قرار می گیرند. ارتباط موثر، ارتباطی است که در آن راه بر روی هر گونه سوء تفاهم بسته می شود. با برقراری ارتباط موثر، احساس ها، عقاید، افکار و اندیشه ها بین افراد منتقل می شود و رشد فرد و جامعه تضمین می شود.

سه مهارت بین فردی

•  سوال کردن یعنی جستجو و بیرون کشیدن نکات مبهم چیزی، سوال کردن نشان دهنده توجه است.
• درست گوش دادن یعنی توجه به صداهایی که می شنوید و آن را درک می کنید. هر چه بیشتر سکوت کنید و گوش بدهید صمیمی تر و با نفوذتر می شوید.
•  مشاهده کردن دقیق،  یعنی استفاده از همه حواس برای بررسی چیزی تا بتوان درک و دانش بهتری نسبت به آن به دست آورد .

در مجموع، آگاهی از جنبه های غیرکلامی ارتباط و اثرات آن بر تعامل اجتماعی به افراد کمک می کند تا در تفسیر نشانه ها مهارت بیشتری پیدا نموده و برداشت های دیگران بهتر کنترل شود .

منبع

نبی پور خمامی،زهرا(1393)، رابطه بین خودتوصیف گری بدنی و مهارت های ارتباطی با رضایت زناشویی،پایان نامه کارشناسی ارشد،روانشناسی عمومی،دانشگاه آزاداسلامی

از فروشگاه بوبوک دیدن نمایید