مراحل سیرتحليل رفتگي

مرحله ماه عسل

زمانی است که ما در جایی استخدام می شویم و با شور و شعف خاصی کار خود را شروع می کنیم. ممکن است زودتر از وقت معمول سر کار حاضر شویم و دیرتر هم محیط کار را ترک کنیم. شروع به کار، ذخایر و انرژی ما را خرج می کند. اگر تقویت، تحسین، تشویق  و رضایت به دنبال کار نباشد، کاهش انرژی آغاز می شود و فرد بدون آنکه خودش متوجه باشد به تدریج از انرژی جسمی و روانی تهی می شود.

کمبود کار مایه

مرحله ای است که فرد احساس کم آوردن انرژی می کند و نارضایتی شغلی و خستگی شروع می شود و فرد سعی می کند از طریق پناه بردن به مصرف سیگار، مواد مخدر، مشروب، انجام دادن خریدهای تفننی، خوابیدن زیاد، به نوعی خود را فریب دهد.

آغاز نشانه های مزمن تحليل رفتگي

در این مرحله احساس خستگی مزمن، سر دردهای دوره ای،  ترش کردن معده، خشم و افسردگی شدید، شدت پیدا می کنند.

بحران

دراین مرحله ، بدبینی عمیق، شک به توانایی های شخصی، حساس بودن به بیماری های جسمی ناشی از درماندگی و ناامیدی و بروز ذهنیت فرار و پاسخ گریز از مشکلات ایجاد می شود.

مرحله به بن بست رسیدن

یعنی فرد، مستعد خطر از دست دادن شغل می شود. با مراجع، همکاران و مدیر در محل کار درگیر می شود. در خانه نیز با همسر و فرزندان خود برخوردهای مکرری نشان می دهد.

افراد مستعد تحليل رفتگي

در وهله اول کسانی که از کار خود عیب جویی می کنند و کسانی که آشکارا با همکاران شان احساس خصومت دارند، در معرض تحليل رفتگي شغلی هستند. از دیگر افراد مستعد کسانی هستند که مجبورند تصمیماتی بگیرند که در مقابل آن باید پاسخگو باشند یا تصمیماتی که مساله مرگ و زندگی در ارتباط است. مدیران، رهبران گروه ها و سرپرستان نیز به خاطر مسئولیت، پیش از دیگران در معرض خطر هستند افرادی که تحت برنامه های زمانی فشرده و  طاقت فرسا باید کار کنند. شاغلانی که وظیفه شان نیاز به توجه دقیق یا کار تکراری  ظریف دارد و فعالان کارهایی که به لحاظ قانونی و سیاسی  نادرست است، از جمله موارد مستعد تحليل رفتگي هستند. هیچ کس در مقابل تحليل رفتگي شغلی ایمن نیست و هر فرد در هر سطحی از دانش و مهارت و با هـر سن و جنسی می توان به تحليل رفتگي شغلی مبتلا شود.

ویژگی های افراد مستعد تحليل رفتگي

1. زود سرکار می روند.
2. دیر از سر کار بر می گردند.
3. در حین غذا خوردن مشغول کار هستند.
4. کارها را به منزل می برند.
5. به ندرت به مرخصی یا تعطیلات می روند.
6. تفریح رفتن آنها به خاطر کارشان است.
7. وقت را برای خوابیدن و فرزندان جیره بندی می کنند.
8. عادات خوابیدن و غذا خوردن آنها بی نظم است.
9. توانایی نه گفتن در برابر کار را ندارند.

تحليل رفتگي شغلی و تغییر شغل

هر چه تحليل رفتگي شغلی  بیشتر باشد، میل یا تلاش فرد برای تغییر شغل یا حرفه خود بیشتر داشته باشند.  به هر حال بیشتر قربانیان تحليل رفتگي شغلی یا شغل خود را تغییر می دهند و یا از جهت روانی کناره جویی  می کنند و به انتظار می نشینند تا بازنشسته شوند.در طی سال 1991 طی مطالعه بیمه ملی در شمال غربی آمریکا به این نتیجه رسیدند که از هرسه  آمریکایی، یکی از آنها به طور جدی به ترک کار اندیشیده است، علت اندیشه آنها ترس از تحليل رفتگي بوده است، 35% زنان خود را دائماً تحت فشار حس می کردند و سعی به داشتن کفایت بیش از توانایی خود داشتند که درصد آن بیش از مردان 23%) بود. افراد با مشاغلی که لازمه ی آن خدمات به انسان های دیگر بود از قبیل پزشکان، مشاوران، افسران پلیس، معلمان، حسابرسان و پرستاران نیز در احتمال بالای ابتلا به تحليل رفتگي به سر می برند.

جدول : چند عامل موثر بر تحليل‌رفتگي شغلی

شاخصهای تحليل رفتگي شغلی

شاخص های  جسمانی

کاهش انرژی، خستگی مزمن، افزایش آسیب پذیری نسبت به بیماریها، سردردهای مزمن، تنش عضلانی ، دردهای پشت ، شکایات متعدد جسمانی و اختلال در خواب.

شاخص های هیجانی (عاطفی)

احساس افسردگی، درماندگی و ناامیدی، افزایش تنش و تعارض در خانه، افزایش حالتهای عاطفی منفی (مثل عصبانیت، بی قراری و تحریک پذیری) و کاهش حالتهای عاطفی مثبت (مثل صمیمیت، با ملاحظه بودن، فروتنی و ادب) به علاقه مند شدن نسبت به شغل خود، ناتوانی، احساس مورد تایید و تشویق قرار نگرفتن، احساس جدایی از دیگران و بیگانگی، احساس بی تفاوتی ، ملامت و بیزاری.

شاخص های روانی  

نارضایتی و نگرش های منفی نسبت به خود، شغل و در کل نسبت به زندگی، در نهایت مجموعه علائم بالا به رفتارهایی مثل غیبت از محل کار، رها کردن کار منجر می شود. متاسفانه علائمی که تحليل رفتگي شغلی با آن شناخته می شود، در مرحله ی غیر قابل بازگشت بروز می کند که علائم در زمینه ترک شغل، تغییر مکرر شغل یا غیبت از کار است. البته پیش از رسیدن به مرحله ی غیر قابل بازگشت، حالاتی مثل احساس شدید فشار  کار و احساس ناتوانی در انجام وظیفه خود فرد به وجود می آید. و در زمینه زوال شخصیتی، در مرحله غیر قابل بازگشت رخ می دهد، نشانه هایی مثل از خود بیگانگی و ناسازگاری با شرایط شغلی دیده می شود، اما این نشانه ها فقط برای متخصص قابل تشخیص  است.

با انجام آزمون شخصيتی می توان میزان اعتماد به نفس، عدم تعادل هیجانی، درون گرایی شدید و تمایل به سلطه پذیری و انزوا را در افراد بررسی کرد.  اما همه ی نشانه ها در همه ی گروه های اجتماعی دیده نمی شود و در زمینه تحلیل جسمی – عاطفی – علائم نا مشخص مثل خستگی های مفرط، بی خوابی، بی اشتهایی، سر دردهای مزمن و طولانی و انواع افسردگی ها در فرد دیده می شود. البته در بررسی های متفاوت علائم زیادی مشخص شده ولی همه ی این علائم با هم بروز نمی کند بلکه در هر فرد بعضی از علائم مشاهده  می شود. عوارضی که در مرحله ی غیر قابل بازگشت بروز می کنند برای جامعه بسیار خطرناک و تهدید کننده است.

شاخصهای نگرشی

بدبینی نسبت به دیگران، بی اعتمادی نسبت به مدیریت سازمان محل کار خود ، گله مند شدن از دیگران، بدگمانی نسبت به درستی و نیکویی آدمی و . . . .

شاخص های رفتاری  

تحریک پذیر و پرخاشگر بودن، کناره جویی از دیگران، کاهش توانایی برای انجام دادن وظایف شغلی، محدود شدن فعالیتهای اجتماعی و تفریحی، افزایش موارد سوء مصرف دارو، افزایش مشکلات و درگیریها با مسئولان، رؤسا ، همکاران، همسر و فرزندان .

شاخصهای  سازمانی

کاهش رسیدگی به خواسته های ارباب رجوع، مشتری یا مصرف کنندگان خدمات سازمان، تنزل ابعاد اخلاقی و معنوی کارکنان، افزایش تعداد موارد خلافکاری دزدی، غیبت از کار، ترک شغل و سوانح و حوادث در کار.کسی که دارای تحليل رفتگي شغلی باشد عزت نفسش نزول می کند، روابط شخصی اش از بین می رود و ممکن است دچار این احساس شود که بیش از حد کار می کند و قادر نیست کار زیاد خود  را کنترل کند. او خودش را در قالب شناگری می داند که بر خلاف جریان آب حرکت می کند و قادر نیست سر خود را بالای آب نگه دارد. این حالت باعث می شود که فرد احساس ناامیدی و درماندگی کند. تحليل رفتگي کاری، به صورت دوره ای اتفاق می افتد و ضروری است که پیش آمدن چنین دوره ای را قبول کنیم و اگر در مراحل اولیه آن شناخته شود، براحتی قابل درمان است. اما اولین قدم در مقابله با این حالت آگاه بودن از علائم آن است.

منبع

جوازي، مرضيه(1394)، بررسي رابطه بين ساختار سازماني و تحليل رفتگي شغلي، پايان نامه كارشناسي ارشد، مديريت دولتي، دانشگاه پیام نور

از فروشگاه بوبوک دیدن نمایید