مدل هاي تسهيم دانش

در اين قسمت به مدل هاي مطرح شده در مورد تسهيم دانش پرداخته مي شود که عبارتند از :

• مدل عمل منطقي
• مدل رفتار برنامه ريزي شده
• مدل تسهيم دانش هندريکس
• مدل تسهيم دانش يانگ و هولدن
• مدل تسهيم دانش لي و الهوامد
• مدل تسهيم دانش واندن هوف و وان وينن
• مدل عمل منطقي

اين مدل براي اولين بار توسط فيشبين و آجزن،در زمينه روان شناسي اجتماعي تدوين شده است . با اين وجود پژوهشگران زيادي از اين مدل براي بررسي رفتار تسهيم دانش استفاده نموده اند.مشهورترين اين افراد در اين زمينه بوک و کيم،مي باشند .آنان اين مدل را از مدل عمل منطقي فيشبين و آجزن،در زمينه روان شناسي اجتماعي اقتباس نمودند . فرض اصلي اين مدل اين است که :

• عملکرد افراد در زمينه بروز يک رفتار خاص به وسيله نيت و هدف رفتاري آنان تعيين مي شود .
• در مرحله بعد اين نيت رفتاري به صورت مشترک بوسيله نگرش و هنجارهاي ذهني افراد تعيين مي شود .
• نگرش افراد در جهت يک رفتار بوسيله عقايد برجسته او در مورد نتايج ارزيابي شده اين رفتار تعيين مي شود .
• هنجارهاي ذهني افراد بوسيله وظايف چندگانه مربوط به عقايد هنجاري و انگيزه براي موافقت تعيين مي شود .

بر اين اساس ، نيت و قصد افراد به منظور تسهيم دانش براساس نگرش افراد در جهت تسهيم دانش و هنجارهاي ذهني آنان تعيين مي شود که از طريق آن ساختار و قوانيني فراهم مي شود که افراد مي توانند به تسهيم دانش کمک کنند يا برعکس مانع از انجام آن شوند.

مدل رفتار برنامه ريزي شده

اين مدل براي اولين بار توسط آجزن، در زمينه روان شناسي اجتماعي تدوين شد.اين مدل شکل گسترش يافته تري از مدل عمل منطقي است . با اين وجود بعضي از پژوهشگران از اين مدل براي بررسي رفتار تسهيم دانش استفاده نموده اند . تنها تفاوتي که اين مدل با مدل علت منطقي دارد اين است که در مدل رفتار برنامه ريزي شده بعد ديگري به نام کنترل رفتار درک شده وجود دارد که در مدل عمل منطقي اين بعد وجود ندارد . فرض اساسي اين مدل اين است که بهترين پيش بيني کننده رفتار افراد در هر موقعيت ، نيت و قصد افراد براي انجام آن کار مي باشد ،که وابسته به سه عامل است که عبارتند از : نگرش در جهت رفتار ، هنجار ذهني و کنترل رفتار درک شده.بر اين اساس ، بروز رفتار تسهيم دانش توسط افراد ناشي از قصد و نيت آنان مي باشد . ولي اين کافي نيست . بلکه بايد گفت که نيت و قصد افراد براي تسهيم دانش خود نيز وابسته به نگرش افراد در جهت تسهيم دانش ، هنجارهاي ذهني و کنترل رفتار درک شده مي باشد.

مدل تسهيم دانش هندريکس

اين مدل توسط هندريکس، تدوين شده است.او معتقداست دانش چيزي نيست که بتوان به آساني از آن گذشت بلکه بايد گفت که دانش با موضوع دانستن بسيار پيوند خورده است . از اين رو دانش بسيار مهم و ارزشمند است . بر طبق گفته هندريکس، تسهيم دانش فرآيندي است که در آن دارندگان دانش  و جويندگان دانش با هم ارتباط برقرار مي کنند . در اين فرآيند دارندگان دانش بايد ، دانش خود را به جويندگان دانش منتقل کنند؛ بيروني کردن و جويندگان دانش بايد قادر باشند تا اين دانش را دريافت کرده وآن را درک کنند؛ دروني کردن .

مدل تسهيم دانش يانگ و هولدن

اين مدل توسط يانگ و هولدن، تدوين شده است . آنان اين مدل را به منظور تحقق استفاده مجدد تسهيم دانش در سازمان هاي صنعتي ارائه دادند . استفاده مجدد در چنين سازمان هايي پسنديده و مطلوب است ، زيرا اين امر خطرات را کاهش داده و بهره وري و اثربخشي را ارتقاء مي دهد . مدل آنان داراي پنج مرحله مي باشد که عبارتند از:انتخاب،انطباق،جذب ، يگانگي و انتشار.اين پنج مرحله بوسيله چهار محور اصلي يعني:ساختار سازماني ، حمايت کنندگان ، توانگر تکنولوژيکي و کانال هاي تسهيم ، مورد حمايت قرار مي گيرند.

در مرحله انتخاب ، دريافت کننده ، محيط را به منظور يافتن دانش مربوطه بررسي مي کند . انتظار مي رود ، دانش پيشين دريافت کننده به در آگاه شدن از ماهيت ، محل و افراد مورد جست وجو کمک مي کند . مرحله انطباق ، يک فرآيند شناختي است که در آن افراد ، ترديدها ، ابهامات و تناقضات داخلي را به منظور تطابق با چارچوب از بين مي برنند.در مرحله جذب ، افراد تجربيات و مهارت هاي لازم را در استفاده از دانش کسب کرده ، با آن متعهد شده و آنها را دروني سازي ميکنند . در مرحله يگانگي ، دانش به شکل جديدي ترکيب مي شود و دريافت کننده مهارت هاي لازم را کسب مي کند . سرانجام در مرحله انتشار ، دانش از طريق مکانيزم هاي مختلف ، به طور وسيعي در دسترس قرار مي گيرد.

 مدل تسهيم دانش لي و الهوامد

اين مدل توسط لي و الهوامد، تدوين شده است . آنان در مدل خود پنج منبع را شناسايي کردند که عوامل اثرگذار بر تسهيم دانش از آنها آنسرچشمه مي گيرد ، اين منابع عبارتند از  : افراد شرکت کننده در فعاليت تسهيم دانش،دانش تسهيم شده ، کانال هاي مورد استفاده،سازمان مربوطه و عوامل محيطي گسترده.علاوه بر اين آنان هم چنين موانع خاصي براي هر يک اين پنج منبع شناسايي کردند . در اين مدل ، تسهيم دانش فرآيندي است که ممکن است به سه شکل انجام گيرد :

•  ارتباط بين دو شخص در حد يک گفت و گو .
•  ارتباط بين يک شخص با جمعي از افراد  مثلاً سخنراني يک شخص براي گروهي از افراد .
•  ارتباط بين جمعي از افراد با يک شخص مثلاً گروهي از نويسندگان درحال صحبت با يک شخص از طريق کتاب هايشان .
•  ارتباط بين جمعي از افراد با جمعي از افراد ديگر . در  فرآيندهاي ذکر شده يکي از سه کانال ارتباطي زير مورد استفاده قرار مي گيرد :

1. چهره به چهره : بدون رسانه و از طريق گفت وگو
2. چهره به چهره : از طريق تکنولوژي رسانه اي
3. از طريق اسناد مکتوب .

مدل تسهيم دانش واندن هوف و وان وينن

اين مدل توسط واندن هوف و وان وينن ،تدوين شده است . بر طبق گفته آنان ، تسهيم دانش فرآيندي است که در آن افراد به طور متقابل دانش و تجربيات خود را با يکديگر مبادله کرده و در نهايت به صورت مشترک دانش جديدي را بوجود مي آورند . از اين رو آنان با ترکيب ديدگاه هاي ذکر شده در زمينه تسهيم دانش بيان کرده اند که فرآيند تسهيم دانش شامل دو مؤلفه مهم مي باشد که عبارتند از :

• اهداي دانش
•  گردآوري دانش .

آنان در اين مدل معتقدند که کاربرد رسانه هاي ارتباطي رايانه اي و تعهد سازماني عوامل بسيار مهمي در تأثيرگذاري بر رفتار تسهيم دانش ،اهداي دانش و جمع آوري دانش مي باشند.در اين ميان کاربرد رسانه هاي ارتباط رايانه اي پيش زمينه اي براي تعهد سازماني کارکنان است که در کل بر تسهيم دانش بسيار تأثير گذار هستند. هر کدام يک از مدل هايي که در اين قسمت شرح داده شد کاربرد خاص خودشان را دارد . مدل تسهيم دانش واندن هوف و وان وينن، مدل عمل منطقي و مدل رفتار برنامه ريزي شده بيشتر بر تسهيم دانش بعنوان يک رفتار تأکيد دارند در حالي که مدل يانگ و هولدن ، لي و الهوامد و هندريکس بيشتر بر تسهيم دانش به عنوان يک فرآيند تأکيد دارند . در اين ميان مدل تسهيم دانش واندن هوف و وان وينن ، مدل عمل منطقي و مدل رفتار برنامه ريزي شده نسبت به سه مدل ديگر کاربرد بيشتري داشته و توسط پژوهشگران مختلف مورد بررسي قرار گرفته اند .

منبع

رجایی آذرخوارانی،عباس(1391)، رابطه تسهيم دانش و قابليت جذب دانش با بهبود کيفيت علمي از ديدگاه اعضاي هيئت علمي  دانشگاه ها،پایان نامه کارشناسی ارشد،مدیریت اموزشی، دانشکده علوم تربيتي و روانشناسي اصفهان

از فروشگاه بوبوک دیدن نمایید