سیر تاریخی مفهوم بهره وری

سیر تاریخی مفهوم بهره وری مقوله جديدي نيست .قدمت نوشته ها راجع به آن به سالهاي 400 قبل ازميلاد مسيح باز ميگردد. درحدود سال 1800 نقش كاركنان در بهره وری شناخته شده بود ولي حدود سال 1900 بود كه رويكرد جديد بهره وری در فرايندهاي صنعتي به منصه ظهور رسيد. سوابق اين مفهوم نشان ميدهد كه بيش از دو قرن پيش، واژه بهره وری براي اولين بار به وسيله “كويزني” در يك مجله كشاورزي استفاده شد. از آن زمان تاكنون اين واژه در موارد مختلف و سطوح گوناگون، به ويژه در رابطه با سيستم هاي اقتصادي به كار رفته است.برخی دیگر از صاحبنظران عقیده دارند واژه بهره وری براي نخستين بار توسط فرانسوا كنه رياضيدان و اقتصاددان طرفدار مكتب فيزيوكراسي(حكومت طبيعت) به كار برده شد. کنه با طرح جدول اقتصادي، اقتدار هر دولتي را منوط به افزايش بهره وری در بخش كشاورزي ميداند. در سال 1883 فرانسوي ديگري به نام ليتره مفهوم بهرهوری را دانش و فن توليد تعريف كرد. درسال 1950 سازمان همكاري اقتصادي اروپا به طور رسمي بهره وری را چنين تعريف كرد: بهره وری حاصل كسري است كه از تقسيم مقدار يا ارزش محصول بر مقدار يا ارزش يكي از عوامل توليد به دست میآيد. بدين لحاظ ميتوان از بهره وری سرمايه، مواد اوليه و نيروي كار صحبت كرد. از ديد مركز بهره وری ژاپن، بهره وری يك اولويت و انتخاب ملي است كه به افزايش رفاه اجتماعي و كاهش فقرمنجر ميشود.

مركز بهره وری ژاپن از زمان تأسيس آن در سال 1955نهضت ملي افزايش بهره وری در اين كشور را تحت سه اصل رهنمون ساز به جلو هدايت نموده كه عبارتند از: افزايش اشتغال، همكاري بين نيروي كار و مديريت و توزيع عادلانه ثمرههاي بهبود بهره وری در ميان مديريت، نيروي كار و مصرفكنندگان.و هدف آن را به حداكثر رساندن استفاده از منابع، نيروي انساني، تسهيلات و غيره به طريق علمي يا كاهش هزينههاي توليد و گسترش بازارها و افزايش اشتغال، كوشش براي افزايش دستمزدهاي واقعي و بهبود معيارهاي زندگي، آن گونه كه به نفع كاركنان، مديران و مصرفكننده باشد دانستهاند. در اين ديدگاه انسان به اين عقيده و باور ميرسد كه مي تواند كارها و وظايف خود را هرروز بهتر از روز قبل انجام دهد و براي تحقق اين باور تلاش ميكند. با مروري بر تعريف بهره وری كه از سوي مركز بهره وری ژاپن بیان شد، ميبينيم كه بهره وری پيوند تنگاتنگي با بحث آموزش، مقوله نگرش و ديدگاه فكري انسان بهرهور دارد. چنان که برداشت میشود. شروع استفاده از کلمه بهره وری در فرهنگ اقتصادي، مربوط به دو قرن قبل است. در بسیاري از نقاط جهان، به ویژه در کشورهاي صنعتی، بهره وری به عنوان یک طرز فکر و فرهنگ تلقی میشود، تفکر پیشبرد و بهبود آنچه که وجود دارد.

اهميت بهره وری

با توجه به اين كه منابع و امكانات محدودي در اختيار سازمان است و بسياري از منابع تجديدناپذير هستند و يا شكل گيري مجدد آنها سا لهاي زيادي را ميطلبد و يا بعضي از منابع كمياب هستند، به طوري كه فراهم كردن اين منابع به صرف هزينه زياد نياز دارد و همچنين افزايش جمعيت و در پي آن افزايش مصرف و توليد، روز به روز بر محدوديت منابع ميافزايد، از اينرو امكان ارضاي نيازهاي نامحدود با تكيه بر چنين منابع و امكاناتي هرگز ميسر نيست .بنابراين تنها راه منطقي و امكان پذير، كسب حداكثر بازدهي و فايده از حداقل منابع ميباشد و اين نكته در مسئله بهره وری مستتر است و توجه به آن ميتواند به نفع خود سازمان و جامعهاي كه سازمان در آن قرار دارد باشد.

بهره وری ، نگرشي فرهنگي است كه در آن، انسان فعاليت‌هاي خود را هوشمندانه- خردمندانه انجام مي‌دهد تا بهترين نتيجه را در دستيابي به اهداف مادي و معنوي خود كسب كند. به ‌بياني ديگر، مي‌توان گفت كه هدف بهره وری ، به حداكثر رساندن استفاده از منابع، نيروي انساني، سرمايه، مواد خام توليدي، زمان و… به شيوه‌اي عملي از طريق كاهش هزينه‌هاي توليد به‌منظور گسترش بازار، افزايش اشتغال، كوشش براي افزايش دستمزدهاي واقعي و بهبود معيارهاي زندگي، به شكلي است كه به‌نفع كاركنان، مديران و مصرف‌كنندگان باش.

معيار توسعه‌يافتگي هر كشوري با توجه به ميزان بهره‌گيري مطلوب و بهينه عوامل توليدي از منابع و امكانات موجود در نيل به اهداف اقتصادي تعريف مي‌شود. اين موضوع، بيانگر جايگاه ويژه بهره وری در سياست‌هاي كلان توسعه اقتصادي كشورهاست. امروزه، نقش مثبت بهره وری در افزايش رفاه ملي، به‌طور قطعي پذيرفته شده است. از آنجا كه بهره وری ، عامل رشد تمامي معيارهاي زندگي تلقي مي‌شود، رشد بهره وری نبايد تنها اهداف تجاري و افزايش سود در كسب و كار را مدنظر بگيرد بلكه بايد تمامي جوانب زندگي و بخش‌هاي مختلف جامعه را شامل شود.

منبع

اردلان، محمدرضا، بهشتی راد، رقیه و سلطانزاده، وحید(1396)، طراحی الگوی بهره وری منابع انسانی با توجه به آموزش ضمن خدمت و برنامه ریزی مسیر شغلی، گزارش نهایی طرح تحقیقاتی بنیاد ملی نخبگان استان همدان.

از فروشگاه بوبوک دیدن نمایید