سرمایه اجتماعی و رفتار سازمانی

در گذشته واژه سرمایه اجتماعی زیاد مد نظر نبود ولی امروزه محیط تغییر پذیر، و توجه به مواردی نظیر، فن آوری اطلاعات و افزایش نیاز به اطلاعات و آموزش، نوآوری و خلاقیت و توسعه سازمانی، رهبران سازمانی را بر آن داشت تا به سرمایه اجتماعی به عنوان یک منبع متنوع برای سازمان بنگرند. با وجود اینکه سرمایه یک مفهوم سنتی در اقتصاد است، بعدها در حوزه جامعه شناسی  و علوم سیاسی پا به عرصه وجود گذاشت.سرمایه اجتماعی به عنوان یک دیدگاه نظری مفید برای درک و پیش بینی هنجارها و روابط اجتماعی جاری در ساختارهای اجتماعی جوامع به طور وسیع مورد قبول قرار گرفته است. این الگوهای روابط اجتماعی است که افراد را در هماهنگی کارهایشان برای تحقق اهداف مطلوب قادر می‌سازد.

تعاریف موجود

کلمه سرمایه اجتماعی از دو واژه سرمایه به معنای منبعی از قدرت یا مزایا و اجتماعی به معنای آنچه با افراد انسانی در روابط آنها با یکدیگر سرو کار دارد تشکیل شده است. بوردیو یکی از اولین محققانی بود که به طور منظم به تحلیل خصایص سرمایه اجتماعی پرداخت. او سرمایه اجتماعی را اینگونه تعریف می‌کند: مجموعه منابع حقیقی و مجازی که به سبب تعلق یک شبکه متداوم یا روابط آشنایی که نهادینه شده است به افراد یا گروهها تعلق می‌گیرد. سایر تعاریف به این صورت هستند که به عنوان مثال سرمایه اجتماعی به عنوان یک دیدگاه نظری مفید برای درک و پیش بینی هنجارها و روابط اجتماعی جاری در ساختارهای اجتماعی جوامع به طور وسیعی مورد قبول قرار گرفته است. این الگوهای روابط اجتماعی است که افراد را در هماهنگی کارهایشان برای تحقق اهداف مطلوب قادر می‌سازد. کلمن همچنین بر اساس کارکردهای سرمایه اجتماعی آنرا تنوعی از موجودیت ها می‌دانند که دو عنصر مشترک دارند:   متشکل از برخی زوایای ساختار اجتماعی هستند و فعالیتهای معین افراد را به صورت فردی یا در درون ساختار تسهیل می‌کنند.

سرمایه اجتماعی امروزه یک  ” مفهوم چتری “است و همانند چسبی در سازمان عمل می‌کند که عنوان منابع تعبیه شده و موجود در روابط اجتماعی نیز به آن اطلاق می‌شود و به افراد کمک می‌کند تا به صورت جمعی عمل نمایند. از طرفی سرمایه اجتماعی توانایی افراد برای کسب مزایا از طریق سود عضویت خویش در ساختارهای اجتماعی از قبیل شبکه های اجتماعی و سازمانی می‌باشد. منابع مربوط به سرمایه اجتماعی سازمانی شامل روابط بین کارکنان در یک سازمان(سرمایه اجتماعی داخلی) و نیز ارتباط بین سازمان  و ذینفعان خارجی، رقبا و مشتریان (سرمایه اجتماعی خارجی) می‌باشد. ابعاد آن نیز شامل اعتماد) و اطلاعات و شراکت افراد در سازمان است. به طور کلی از مجموع تعاریف موجود می‌توان نتیجه گرفت که سرمایه اجتماعی عبارت است از هنجارها و شبکه هایی که فعالیتهای جمعی را با تمرکز بر روی روابط بین و درون آنها سهولت می‌بخشند و شامل دارایی های موجود در روابط هستند که به طور بالقوه به افراد یا گروهها و جامعه بزرگتر مزایایی می‌رسانند.

مزایای سرمایه اجتماعی

پروساک و کهن  بر این باورند که سرمایه اجتماعی در سازمان می‌تواند مزایای زیر را به همراه داشته باشد.

1. به اشتراک گذاشتن بهتر دانش به دلیل پایه ریزی ارتباطات بر اساس اعتماد، چارچوبهای مشترک ارجاع و اهداف مشترک
2. هزینه پایین تنبیه بدلیل سطح بالای اعتماد و روح جمعی بین سازمان و بین سازمان و افراد ذینفع
3. نرخ پایین جابجایی و کاهش هزینه خدمات دهی و استخدام و آموزش و اجتناب از قطع ارتباط در رابطه با تغییرات پرسنل و نگهداری دانش با ارزش سازمانی
4. انسجام عمل بیشتر به سبب پایداری سازمانی و درک مشترک

تأثیرات سرمایه اجتماعی

شواهد بسیاری وجود دارد که سرمایه اجتماعی می‌تواند تأثیراتی بر روی پیامدهای توسعه شامل؛ رشد، برابری، و کاهش فقر داشته باشد.سازمانها و مؤسسات برای به اشتراک گذاشتن اطلاعات، هماهنگی فعالیتها و گرفتن تصمیمات گروهی شبکه غیر رسمی فراهم می‌آورند. باردان از طرف دیگر بیان می‌کند که آنچه سبب می‌شود این مدل غیررسمی کار کند کنترل گروهی، مجموعه مشترکی از ارزشها و تنبیهات در سطح گروهی است .

ابعاد سرمایه اجتماعی

بعد ساختاری که شامل خصوصیات شبکه اجتماعی به طور کلی است.بعد روابط که شامل محتوای آنچه در یک رابطه خاص معاوضه می‌شود است.بعد شناختی که شامل مجموعه مشترکی از سیستمها برای تعبیر و درک متقابل است .

سطوح تحلیل سرمایه اجتماعی

لابیانکا و همکاران دو سطح فردی و سازمانی را مطرح می‌کنند. در سطح فردی بازیگرانی که از ساختارهای اجتماعی مطلعند می‌توانند سود بسیاری از شبکه ببرند با این وجود مشخص نیست که تا چه حدی می‌توانند ساختار راتغییر دهند. در سطح سازمانی  ناهاپیت و گوشال بیان می‌کنند که سرمایه اجتماعی نه تنها یک منبع حیاتی بلکه تنها عاملی است که می‌تواند مزایای سازمانی بادوامی را فراهم آورد. بنابراین پر واضح است که سازمانها باید در مورد سرمایه اجتماعی خود وعوامل مورد نیاز برای خلق و تغذیه آن کنجکاو باشند. از آنجایی که سازمانها درجه متنوعی از فرهنگ ها، هنجارها و ارزشهای نهادینه شده دارند انسجام مورد نیاز برای توسعه سرمایه اجتماعی موجود می‌باشد زیرا روابط بین شخصی بسیاری به خاطر ارتباطات متقابل و یکنواختی بین افراد شکل می‌گیرد. این شبکه های اجتماعی که در سازمانها بوجود می‌آیند سبب تولید سرمایه اجتماعی می‌شوند.

عناصر و ابعاد سرمایه اجتماعی

سرمایه اجتماعی به دلیل گستردگی آن دارای ابعاد مختلفی است و پژوهشهای متنوعی نیز بر اساس آن انجام گرفته که می‌توان آنها را به صورت زیر دسته بندی کرد.

منابع، مکانیسمها و پیامدهای سرمایه اجتماعی

رونسکانن در پژوهش خود به معرفی مدلی می‌پردازد که در این مدل به رابطه انواع منابع سرمایه اجتماعی، مکانیسمهای آن و پیامدهایی که در سطح فردی و جمعی به همراه دارد اشاره می‌کند.

نقش سرمایه اجتماعی در رفتار

سرمایه اجتماعی سازمان، از طرفی به ارتقای عملکرد سازمان کمک می‌کند و شرایطی را فراهم می‌آورد که افراد می‌توانند دانش خود را تقویت کنند و از طرف دیگر افراد را تشویق می‌کند تا این  دانش و اطلاعات را به نفع سازمان مورد استفاده قرار دهند .بر اساس تحقیقات صورت گرفته پیرامون تأثیر سرمایه اجتماعی بر رفتار در سازمان، سرمایه اجتماعی رفتار شهروندی را بهبود بخشیده و سبب بالا رفتن موفقیت حرفه ای آنها شده و به آنها در جستجوی کار کمک می‌کند، تبادل منابع بین واحدها را افزایش داده، سبب افزایش خلاقیت و عملکرد گروهی می‌شود و از ترک خدمت می‌کاهد و نیز با اتصال افراد مختلف با پیشینه های متفاوت در یک واحد یکپارچه سازمانی با تأثیر بر حس تعهد آنها به سازمان رضایت شغلی آنها را نیز افزایش می‌دهد .

منبع

دهقان هراتی، فرزانه(1392)، تحلیل مقایسه ای مبانی رفتار سازمانی، پایان نامه ی کارشناسی ارشد، مدیریت آموزشی، دانشگاه شیراز

از فروشگاه بوبوک دیدن نمایید