سبب‌شناسی اختلال انزال زودرس

برای سال­ها عقیده غالب این بود که انزال زودرس یک وضعیت روان­شناختی یا یادگرفته شده است. به هر حال یک سری تحقیقات زیست­شناختی جهت نشان دادن بنیان­های روان­شناختی فرایند انزالی شروع شد و منجر به گمانه­زنی و تفکر نظریه­پردازان درباره­ی مشارکت عوامل ارگانیک (بدنی) در این اختلال شد. حتی اگر ما قادر باشیم به طور واضح بیان کنیم که منحصراً انزال زودرس یک مرد ناشی از عوامل زیست­شناختی است، او می­تواند پاسخ­­های روان­شناختی را که موجب بدتر شدن وضعیت شود از خود نشان دهد. به علاوه حتی در صورتی که وضعیت منحصراً ناشی از عوامل جسمی باشد، شریکش نیز از لحاظ روان­شناختی تحت تاثیر این اختلال عملکردی قرار می­گیرد. می­توان بیان کرد که علت انزال زودرس هر چه باشد تاثیر عوامل روان­شناختی را در حفظ، تداوم و بدتر شدن این اختلال به هیچ عنوان نمی­توان نادیده گرفت. در ادامه علاوه بر بررسی علل زیستی، از بین طیف گسترده­ای از نظریاتی که در مورد مبنای روان­شناختی انزال زودرس مطرح شده­اند، مهمترین دیدگاه­های روانشناختی مورد بررسی قرار خواهند گرفت.

 علل زیست ­شناختی/ فیزیولوژیکی فردی

منشاء انزال زودرس را گاهی اوقات می­توان به یک ساختار فیزیولویکی منحصر به فرد مرد نسبت داد. پژوهشگران دریافتند که بعضی مردان سریعاً به انزال می­رسند، بعضی با سرعت متوسط، بعضی به آرامی و بعضی نیز هیچ وقت به انزال نمی­رسند. همچنین دریافتند که 91 درصد مردان با انزال زودرس همیشگی یک خویشاوند درجه­­ی یک مبتلا به انزال زودرس دارند. مطالعات عصب­شناختی حاکی از این است که واسطه­های مغزی در انزال نقش دارند و این انتقال­دهندگان عصبی پیام­ها را از یک عصب به عصب دیگر انتقال می­دهند . سروتونین مدت طولانی است که به عنوان انتقال­ دهنده­ی اولیه­ی تنظیم انزال شناخته شده است. شواهدی وجود دارد که انزال زودرس در ارتباط با کاهش انتقال دهنده­­ی سروتونرژیک مرکزی، کاهش حساسیت­پذیری 5- هیدروکسی تریپتوفان 2- سی، یا افزایش حساسیت­پذیری 5- هیدروکسی تریپتوفان 1- آ می­باشد . بیماری­های جسمی را که به عنوان دلیلی برای انزال زودرس نسبت می­دهند عبارتند از:

آرتریو اسکلروسیس، دیابت، بی­نظمی­های غدد درون­ریز، صرع، ام اسو سایر اختلالات عصب­شناختی تحلیل رونده، مشکلات مربوط به دستگاه ادراری شامل عفونت مجاری ادراری و التهاب پروستات یا عفونت پروستات که شاید شایع­ترین علت باشد . همچنین  آسیب جسمی موقتی یا دائمی از قبیل شکستگی­های لگن می­تواند موجب انزال زودرس شود. انزال زودرس حاصل از عوارض مربوط به دارو یک شکل متمایز انزال زودرس است که می­تواند ناشی از مصرف طولانی مدت یا ترک داروها­ی خاص به خصوص اپیوئید­ها از قبیل هروئین باشد. همچنین شواهدی نیز وجو دارد که مصرف اپیوئید ها می­تواند مشکل انزال زودرس قبلی را برطرف کند. مردانی که به صورت طولانی مدت از الکل استفاده یا سوء استفاده می­کنند، به خاطر اتکای خیلی زیادشان به الکل جهت تاخیر در انزالشان نسبت به راهبردهای رفتاری مناسب یادگرفته شده، می­توانند انزال زودرس را بر مبنای عوارض ترک گسترش دهند. یعنی عوامل ایجاد­کننده اختلال انزال زودرس عوامل چند­بُعدی و در تعامل با هم هستند. درمانگر باید در نظر بگیرد که علی­رغم وجود شرایط بیماری­زای ارگانیک، انزال زودرس همیشه یک مولفه­ی روان­زاد دارد حتی اگر به صورت اولیه ناشی از علل ذاتی، هورمونی، ناشی از بیماری یا علل ارگانیک دیگر باشد . بنابراین عوامل زیست­شناختی، مواد، داروها و همچنین بیماری­ها می­توانند باعث ایجاد انزال زودرس در افراد شوند اما سهم عوامل روان­شناختی هم در بروز این اختلال و هم در حفظ، تداوم و بدتر­شدن آن به نوعی بیشتر از عوامل زیست شناختی است.

علل روان‌شناختی فردی

انزال زودرس می­تواند به وسیله­ی موضوعات عاطفی که از لحاظ شخصی جهت­دار هستند، به وجود آید. خشم، ناکامی، کاهش اطمینان به خود، بی­اعتمادی، تصویر بدنی منفی، فشار روانی- اجتماعی همراه با مشکلات مالی، مشکلات شغلی و مرگ یک فرد مهم ممکن از عوامل دیگر دخیل در انزال زودرس باشند. همچنین عوامل روان­شناختی مثل اضطراب، تجربه جنسی اولیه­ی ناخوشایند، مقاربت جنسی نامکرر، تکنیک­های کنترل انزالی ضعیف و عوامل روان­پویشی نیز می­توانند در بروز انزال زودرس دخیل باشند . هیچ یک از نظریه­های علت شناختی از لحاظ علمی کاملاً معتبر نیستند. در تمایز بین انزال زودرس اولیه که به نظر می­رسد در طول اولین تجربه­ی جنسی رخ می­دهد و پایدار هم هست و انزال زودرس ثانویه که بعد از  یک دوره­ی کوتاه یا بلند کنترل انزالی خوب رخ می­دهد، موافقت وجود دارد. این تمایز صرفاً با در نظر گرفتن جنبه­های زمانی شروع انزال زودرس می­باشد و حاکی از اختلال عملکرد به علت یک آسیب­شناسی ارگانیک تایید شده یا علت دارویی نمی­باشد. آشکارا انزال زودرس ثانویه می­تواند علامت یک آسیب­شناسی ارگانیک و در کل ارولوژیکی یا نورولوژیکی باشد. نظریه­های علت­شناختی در رابطه با انزال زودرس اولیه را می­توان به صورت زیر بیان کرد.

 مدل­های مرتبط با اضطراب

این مدل­ها بر مبنای این فرض استوار هستند که اضطراب می­تواند منجر به کاهش آستانه انزالی شود. عناصر اضطراب­آور می­توانند به وسیله­ی یک ترس حل نشده از واژن ، خصومت نسبت به زن و اضطراب اختگی که همگی جزء علل درون­روانی هستند، بازنمایی شوند در حالی که عناصر دیگر در تفسیر روانی جنسی به وجود آورنده­ی اضطراب مرتبط با تعارض­های بین فردی با شریک جنسی، ترس از افسرده کردن او ، ترس از طرد شدن از طرف او و ترس از مردانه نبودن به اندازه­ی کافی علل رابطه­ای را بازنمایی می­کنند. اضطراب عملکردی به خودی خود باعث دوره­ی اولیه انزال زودرس نمی­شود، اما در وخامت، حفظ و نگهداری این اختلال عملکردی نقش دارد. زمانی که بیمار برای مداخله­ی روان­شناختی مراجعه می­کند، واقعه­ی تسریع کننده­ی اولیه به خاطر شدت اضطراب عملکردی اغلب پنهان است. عارضه­ی شدیدتر اضطراب عملکردی این است که حواس مرد را از تمرکز روی سطح برپایی­اش پرت می­کند و باعث درماندگی در رابطه با تلاش جهت کنترل ارادی روی برپایی جنسی و انزال می­شود. نظریه­پردازان روان­پویشی اضطراب را به عنوان عامل علت­شناختی اولیه در تسریع علامت انزال زودرس در نظر می­گیرند . می­توان گفت که اضطراب سطح هوشیاری مرد را در مراحل پاسخ چرخه جنسی تا مرحله ارگاسم پرت می­کند و فرد بدون هوشیاری و بدون کنترل به طور ناگهانی و بدون هوشیاری و کنترل روی سطح برانگیختگی­اش به مرحله ارگاسم می­رسد و انزال را تجربه می­کند.

مدل­های رفتاری

 این مدل­­ها بر مبنای سوابق فردی است که در اولین تجربه­های مقاربت، شتاب و عجله داشته است. به هر دلیل بازنمایی این اضطراب در تجربیات مقاربتی بعدی باعث انزال زودرس می­شود. زمانی که این شرطی­سازی بیشتر می­شود، اعتقاد بر این است که بازنمایی یک عنصر اضطراب­آور، بیشتر منجر به انزال زودرس می­شود. همچنین نقش سوابق اجتماعی، فرهنگی و مذهبی در شروع انزال زودرس اولیه توسط این مدل­ها مطرح شده است. مسترز و جانسون فرض کردند که مردان بر مبنای تجارب اولیه­شان به انزال سریعاً شرطی می­شوند. یعنی در مردانی که در اولین تجارب جنسی­­شان به دلیل شرایط نامساعد فردی و محیطی انزال زودرس داشتند، به نحوی بازنمایی این تجارب اضطراب­آمیز در آینده می­تواند باعث بروز انزال زودرس در آن­ها شود و به گونه­ای باقی بماند (به اصطلاح شرطی شود). این که این تجارب شرطی اولیه برای مردان مبتلا به انزال زودرس منحصر به فرد هستند یا نه، ناشناخته­ است .

نظریه‌ی درک ناکافی احساسات پیش ارگاسمی

مطابق با این نظریه، بیمارانی که از انزال زودرس اولیه رنج می­برند، از تشخیص نشانه­های هشدار دهنده­ی ارگاسم ناتوان بوده و بنابراین مکانیزم کنترل انزالی را فعال می­کنند. این نظریه توسط کاپلان  گسترش یافت و این کنترل انزالی را با آن چه در فرایند یادگیری کنترل ادرار رخ می­دهد، مقایسه می­کند. در این نظریه تعریف انزال زودرس به عنوان یک” سندرم بی­اختیاری انزالی” و در کل به عنوان یک ” سندرم ناتوانی انزالی” مطرح می­شود. در حال حاظر اضطراب می­­تواند به عنوان منشاء این حادثه باشد و باعث تداخل در تنظیم عصبی مرکزی پیام­های حسی با تغییری در ادراکات لحظه­ی خروج منی می­شود.  به عقیده­ی کاپلان فقدان آگاهی حسی جنسی به صورت فوری، این جا و اکنون علت انزال زودرس است. همچنین معتقد بود که مردان برای گسترش بازخورد کافی با در نظر گرفتن سطح برپایی­شان با شکست مواجه می­شوند. این قبیل مردان بدون هیچ آگاهی انزال را در سطوح پایین برپایی تجربه می­کنند .در کل این نظریه اعتقاد دارد که نقص در پیمایش مراحل قبل از مرحله ارگاسم در بیماری که انزال زودرس دارد و عدم توجه کافی همراه با پایین بودن سطح هوشیاری می­تواند منجر به وضعیتی به نام انزال زودرس شود.

نظریه‌ی سیستمی

متخصصین درمان سیستمی خواه این که به طور غالب شناختی­­-­ رفتاری یا روان­پویشی باشند، اعتقاد دارند که انزال زودرس می­تواند علامت موضوعات رابطه­ای باشد. بحث و جدل­های قدرت یا کنترل، ترس از تعهد، ترس از ارتباط صمیمی و انتظارات غیر واقع­بینانهدرباره­ی عملکرد جنسی که با درخواست­های شریک جنسی به وجود می­آید، به عنوان عوامل علی انزال زودرس که هر دو شریک در آن سهیم هستند، در نظر گرفته می­شوند. مطابق نظریه­ی گاتمن ارتباط ضعیف زوج­ها می­تواند باعث مشکل جنسی شود و علاوه بر این به عنوان پیش­بینی کننده­ی خوب طلاق است. سکس یک بافت معمول برای جدل­های قدرت و کنترل در زوج­هاست. مشکلات روانی گاهی اوقات نسبت به رنج روانی زوج ثانویه هستند. زمانی که رنج روانی زوج شدید است، درمان اختلال عملکردی زوج می­بایستی به تاخیر بیافتد. زمانی که مشکلات رابطه­ای حل شدند، مشکلات جنسی مستقیماً مورد هدف قرار می­گیرند. ارتباط ضعیف ممکن است به صورت منفی روی رابطه جنسی تاثیر بگذارد.

بیمارانی که نمی­توانند ارتباط موثری با شریک جنسی­شان برقرار کنند، ممکن است دچار خشم، رنجش و سایر احساسات منفی شوند که در تداخل با عملکرد جنسی سالم می­باشد. توانایی توجه به مخالفت­ها به روش صلح­آمیز از اهمیت ویژه­ای برخوردار است. مک کابی و کوبین دریافتند مردان دارای اختلال عملکرد جنسی بیشتر از مردان بدون این اختلال با شریک جنسی­شان مشاجره دارند. همچنین در امتداد مشکلات برقراری ارتباط عمومی، ممکن است ناتوانی جهت برقراری ارتباط درباره­ی مسائل جنسی نیز در مشکلات جنسی سهیم باشد. شریک­های جنسی که جهت برقراری ارتباط پیرامون روابط جنسی­شان با شکست مواجه می­شوند، بدون چالش اجازه می­دهند که فرض­های اشتباهی در ذهنشان شکل گیرد . بنابراین نظریه سیستمی اختلال انزال زودرس را به موضوعات رابطه­ای و شناخت­های معیوب بین زوج­ها، همچنین بافت ارتباطی ضعیف بین زوج­ها همراه با مشکلات روان­شناختی ناشی از این ارتباط ضعیف نسبت می­دهد.

نظریه‌ی زیست ­شناختی

نظریه­ی زیست شناختی یا مدل­های ذاتی بر مبنای مکانیزم­های زیست­شناختی هستند که با احتمال بیشتری انزال زودرس اولیه را مشخص می­کنند. این نظریه­ها عبارتند از اختلالات عملکرد کف لگن  (با اعتقاد به این که ناتوانی در کنترل عضلات ممکن است آغازگر یک نقص جهت یادگیری تکنیک­های کنترل انزالی باشد)، حساسیت آلتی فوق­العاده زیاد، بازتاب انزالی فوق­العاده سریع، حساسیت خیلی بالا به تحریک تناسلی یا کاهش آستانه­ حساسیت تناسلی. اختلالات عملکرد میان دوراهی ممکن است ناشی از کاهش انقباض عضلات بالابرنده یا ناشی از اختلال عصب حرکتی عملکردی اسفینکتر- پرینال باشد. بنابراین تمامی فرضیه­هایی که برای انزال زودرس علل زیست­شناختی قائلند به نوعی به بیماری­ها و مشکلات جسمانی اشاره دارند و اعتقاد دارند که بیماری­ها و مشکلات جسمانی و فیزیولوژیک در مردان علت انزال زودرس است.

در پایان می­توان گفت که هیچ یک از این نظریه­ها نمی­توانند به تنهایی علت کامل و قطعی انزال زودرس را بیان کند تا درمان بر مبنای آن صورت گیرد. اگر بخواهیم تمامی این نظریه­ها را به گونه­ای با هم ادغام کنیم که به کلیه ابعاد و علل ایجاد­کننده اختلال واقف باشیم و در ابعاد متعدد همه علل به وجود آورنده و تداوم بخش را کنترل کنیم و این قدرت کنترل را در ابعاد جسمانی، روانی، محیطی و بین فردی همراه با فنونی به زوج مبتلا به مشکل جنسی انتقال دهیم، بی­شک می­توانیم به درمان و مدیریت این اختلال بپردازیم. پایان­نامه حاضر به تمامی این نظریه­ها پرداخته و از ابعاد متعدد تاثیرگذار در ایجاد انزال زودرس بر مبنای این نظریه­ها استفاده شده و با تدوین طرحی جامع و یکپارچه با استفاده از کلیه نظریه­­های مطرح شده و ادغام آن­­ها با یکدیگر تحت عنوان طرح چندبُعدی غیردارویی به درمان انزال زودرس و مقایسه اثربخشی این طرح با درمان دارویی پرداخته­ایم.

منبع

فیروزی، آرمین(1392)، تدوین بسته ی درمانی چند بعدی غیرداروئی و مقایسه اثربخشی آن با درمان دارویی، پایان نامه کارشناسی ارشد ، روان شناسی بالینی،دانشگاه خوارزمی

از فروشگاه بوبوک دیدن نمایید