رویکرد های درمانی خانواده محور

فلسفه ای که ما را به سمت رویکردهای خانواده محور می برد در تقابل آشکار با مدل بیماری الکلیسم می باشد. بارزترین تفاوت میان این دو پارادایم در رابطه با سبب شناسی می باشد. مدل بیماری، بر عاملی واحد در بروز الکلیسم تأکید می کند ؛ یک فرایند بیماری و غیره. درمانگران خانواده بر علیت حلقوی  تأکید می کنند و بر این نکته اتفاق نظر دارند که پویایی ها و ارتباطات میان فردی با خانواده ایجاد کننده یا نگهدارنده رفتار اعتیادی است . این فرایند تعامل در زمینه خانواده درمانی به عنوان جبرگرایی متقابل شناخته شده است که معتقدند الکلیسم هم از اعضای خانواده تأثیر می پذیرد و هم بر اعضای خانواده تأثیر می گذارد .

فرضیه ای که در اینجا مطرح می شود این نکته است که الکلیسم به عنوان یک مشکل فردی تلقی نمی شود، بلکه به عنوان یک مشکل در یک سیستم بزرگتر بویژه خانواده تعبیر می شود . با در نظر گرفتن اینکه اختلال یا بیماری یک عضو خانواده، احتمالاً بر عملکرد سایرین نیز تأثیر منفی گذاشته و از طرف دیگر می تواند ناشی از روابط نامطلوب با سایرین و بالاخص والدین باشد، فرد مشکل دار در واقع نشانه اشکال و اختلال در سیستم و کل اعضای خانواده خواهد بود . فاکتورهای خانوادگی ممکن است پیش بینی کننده های مهم­تری در التزام به درمان باشند و حمایت خانواده می تواند یکی از مهم­ترین فاکتورها در جهت حفظ پرهیز باشد. در ضمن همچنان­که در ابتدا توصیف کردیم، مصرف مواد توسط اعضای خانواده می تواند بر همه اعضای خانواده از جمله: همسر، فرزندان و دیگر کسانی که در خانواده زندگی می کنند، اثر بگذارد. اعضای خانواده نه تنها در پرداختن ثمربخش با سوء مصرف کننده مواد نیاز به کمک دارند بلکه در سازگاری با ناراحتی ها و حل دوباره نگرانی هایشان به کمک نیاز دارند. استرس در روابط خانوادگی و روابط همسری نیز می تواند سوء مصرف مواد را بیشتر کند یا زمینه لازم برای عود را فراهم آورد .

رویکرد های درمانی خانواده محور، اثر سیستم خانواده را بر افراد و سوء مصرف موادشان مورد بررسی قرار می دهند. خانواده به عنوان مجموعه ای از خرده نظام ها دیده شده است ؛ فرزندان، والدین، همسران, که به گستره ای از نقش­ها خدمت می کنند. درمانگران خانواده، الگوهای تعاملی که در خانواده وجود دارد را به روشنی می بینند و از تکنیک هایی چون، قاب دهی و برچسب زنی  مجدد استفاده  می­کنند ؛ تعریف کردن رفتارها در یک حالت متفاوت. مطالعات تجربی، نظیر خانواده درمانی سیستمی و خانواده درمانی چند بعدی  گزارش کرده اند که کاهش در مصرف مواد بعد از درمان در فاصله 6 تا 12 ماه، به سرعت اتفاق افتاده است . چندین فراتحلیل نشان داده اند که خانواده درمانی به طور کلی برای بسیاری از مشکلات از جمله الکلیسم ، اسکیزوفرنی ، سوء مصرف مواد ، مشکلات رفتار وسلوک ، مفید است . تحقیقات خانواده درمانی در حوزه سوء مصرف مواد نشان داده که درمانهای مبتنی بر خانواده در مقایسه با درمان هایی که مبتنی بر خانواده نبوده اند، اثربخشی بیشتری داشته اند .

بنظر می رسد درمان های مبتنی بر خانواده، درمان منتخب برای مشکلات مواد نوجوانان باشد . حمایت قوی و پایدار تجربی برای درمان مبتنی بر خانواده در کاهش سطوح مصرف مواد در نوجوانان و افزایش کارکرد انطباقی در تعدادی از آزمایشات که به خوبی کنترل شده اند، موجود است . این رویکرد ها به طور مؤثر، نوجوانان و والدین آن­ها را با استفاده از راهبرد های درگیرکننده خاص در درمان درگیر  می­کنند .

مشخص شده است که مداخلات مبتنی بر خانواده، اثرات درمانی برتری بر سطوح مصرف مواد در نوجوانان در مقایسه با درمان فردی ؛ گروه درمانی نوجوانان و مشاوره روانی – آموزشی با خانواده در خصوص مواد مخدر دارد. کاهش مصرف مواد که در درمان های خانواده محور دیده می شود، اثرات بلند مدت را تا دوازده ماه پس از پایان درمان نشان داده اند . درمان هایی که دیگر اعضای خانواده و نظام خانواده را مورد هدف قرار می دهند، نه تنها علایم اولیه بیمار شناسایی شده را کاهش داده یا حذف می کنند، بلکه بر ورود و ماندگاری مراجعان نیز می افزاید  و از مشکلات مرتبط می کاهد و تأثیر مثبتی بر دیگر اعضای خانواده دارند .

در سال های اخیر، استفاده از مدل های مؤثر مبتنی بر خانواده برای الکلی ها در درمان سوء مصرف کنندگان بزرگسال از موارد دلگرم کننده بوده است.

فارغ از پایه­های نظری، رویکرد های خانواده درمانی برای سوء مصرف مواد به طور کلی اهداف اساسی مشابه ای دارند :

• کاربرد نقش حمایت خانواده برای کاهش مصرف مواد فرد و انجام تغییرات مهم دیگر از جمله، تغییر سبک زندگی
• جایگزین کردن جنبه های مشکل ساز محیط خانوادگی از طریق حفظ تغییرات مثبت در فرد و دیگر اعضای خانواده و ارتقا و بهبود طولانی مدت فرد.
• چون محیط خانواده یکی ازعوامل مؤثربرتک‌تک اعضای خانواده است.تجربیات خانوادگی، نقش اساسی درایجادگسترش یا تقویت رفتارهای مشکل ساز کودکان،نوجوانان وبزرگسالان دارد.

از این رو،ترویج مداخلاتی که معطوف به والدین، فرزندان و یا کل واحد خانواده باشد، حائز اهمیت است.

جامعه درمانی

جامعه درمانی بصورت برنامه های اقامتی طولانی مدت برای افراد دارای سوء مصرف مواد و مشکلات مربوط به آن می باشد. فلسفه شکل گیری این رویکرد درمانی این است که سوء مصرف مواد، اختلالی است که تمام وجود فرد را در بر می گیرد و از رشد شخصیت فرد جلوگیری می کند و مانع رسیدن فرد به اهداف و مهارت­های میان فردی اش می شود . بروز و ظهور TC، به این خاطر است که یک محیط حمایتی برای افراد دارای سوء مصرف مواد در جهت رشد و بالندگی فراهم کند.

منبع

نامنی،ابراهیم(1392)، اثربخشی خانواده درمانی راه حل مدار – ساختاری در درمان ( قطع مصرف مواد) افراد وابسته به مواد،پایان نامه دکترای تخصصی،روانشناسی ، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی

از فروشگاه بوبوک دیدن نمایید