« بیشتر تلاش می کنیم تا با ما مطمئن پژوهش کنید. »جایگاه مهارتهای یادگیرنده الکترونیکی در برنامه درسی دانشگاه‌های مجازی
با توجه به تمام مزایا و منافعی که از یادگیری به شیوه‌ی الکترونیکی برشمردیم، استقبال از آن روز به روز در حال افزایش است و استفاده از آن بیش از پیش عمومیت پیدا می‌کند. از آن جا که کیفیت دوره‌های آموزش الکترونیکی مبتنی بر یادگیرنده محوری است، نظر دانشجویان را به خود جلب کرده است. این امر احتمال ادامه‌ی تحصیل در این دوره‌های آموزشی را برای دانشجویان بیشتر می‌کند. فن‌آوری‌های اطلاعات و ارتباطات امروزه به طور وسیع بر محیط آموزش، شیوه‌های آموزش، مدیریت نظام آموزشی و مدیریت برنامه درسی تاثیر گذاشته است. اما اثر بخشی آموزشی محیط‌های آموزش مجازی فقط تحت تأثیر مواد آموزشی قرار نمی‌گیرد، بلکه متأثر از کلیه اجزاء محیط آموزشی و بیش از هر چیز متأثر از برنامه درسی است ، تعلیم و تربیت و عناصر آن همچون برنامه درسی نیز متناسب با تحولات پیرامونی دچار تحول شده و تغییر یافته تا یادگیری در آن بهتر صورت گیرد. در محیط یادگیری مجازی دانشجو برای دسترسی به محتوای آموزشی، انجام فعالیت‌های یادگیری، شرکت در بحث‌های همزمان و ناهمزمان به ابزارها و نرم‌افزارهای گوناگون نیاز دارد و علاوه بر دسترسی به این ابزارها، باید مهارتهای کار با آنها را نیز داشته باشد.
با استفاده از مهارتها و نرم افزارهای مربوط به سیستم‌های آموزش الکترونیکی می‌توان به سرعت محیط‌های آموزشی موثر و کارا را با بهره‌گیری از عناصر متفاوت آموزشی ایجاد کرد.در محیط مجازی یادگیرنده الکترونیکی باید بتواند ابزارهای ارتباطی مانند: پست الکترونیکی، پیام رسانهای فوری ، ویدئو کنفرانس‌ها و ابزارهای گفتگوی متنی و صوتی را به کار گیرد، از ابزارهای جستجو مانند موتورهای جستجو و دایرکتوری‌ها با مهارت بهره گیرد و با استفاده از برخی ابزارهای نسل دوم وب مانند وبلاگ‌ها، ویکی‌ها و تالارها ایده‌های خود را در محیط آن‌لاین منتشر و در معرض قضاوت دیگران قرار دهد. در این محیط دانشجو به دلیل راحتی دسترسی به منابع اطلاعاتی گوناگون و مشاهده نظرهای مختلف در تالارها و سایر ابزارهای اجتماعی با نظرها و طرح‌های گوناگون درباره یک موضوع یا مسئله روبرو می‌شود، لیکن برخی از نظرها و دیدگاه‌هایی که در منابع محتلف مطرح می‌شوند، ممکن است با یکدیگر همخوانی نداشته و در مواقعی نیز با هم متناقض باشند، از این رو دانشجو با در کنار هم قرار دادن اطلاعات جمع‌آوری شده می‌تواند متناسب با مسئله راه‌حل یا راه‌حل‌ها را ارائه کند.
دانشجویان با استفاده از موتورهای جستجو به منابع و اطلاعات گوناگون دست می‌یابند لیکن برای تعیین اعتبار اطلاعات، تشخیص صحت و سقم و سودمندی آنها، باید اطلاعات به دست آمده را به دقت به طور مجدد بررسی کنند، بنابراین کسب مهارتهای تفکر انتقادی به آنها در بررسی اطلاعات کمک می‌کند و دانشجویانی که مهارت تفکر انتقادی بالایی دارند، در به کارگیری و استفاده از محیط یادگیری اینترنتی اثربخشی بیشتری دارند. در محیط یادگیری مجازی، دانشجو برای شرکت در بحث‌های همزمان و ناهمزمان باید بتواند متناسب با نیازها و چالش‌های ذهنی، پرسش‌های خود را طرح کند. این نکته در بحث‌های همزمان از جهت وجود فاصله مکانی میان دوطرف، ارتباط و محدودیت زمان در اختیار و در بحث‌های ناهمزمان به سبب نبود علائم غیر کلامی، حائز اهمیت است. بدین لحاظ دانشجویانی که با فنون پرسشگری، بیشتر آشنایی دارند، در بحث‌های مجازی همزمان، بهتر و موثرتر مشارکت می‌کنند و عمیق‌تر از دیگران مفاهیم درسی را یاد می‌گیرند.
در محیط یادگیری مجازی، محتوای آموزشی به صورت خودآموز و چند رسانهای به دانشجو ارائه می‌شود. از این رو دانشجو باید بتواند از محتوای خودآموز، یادداشت برداری و یادداشت سازی کند. برای فهم بهتر محتوای درسی، ارائه‌های متنی، صوتی یا تصویری را در قالب‌هایی دیگر سازماندهی کرده، ساختاری جدید از آن ارائه دهد و با برقراری ارتباط میان مطالب چند رسانهای به آنها معنا بخشد. همچنین یادگیرندگان در محیط مجازی برای جستجو و دسترسی به منابع مورد نیاز از میان منابع مختلف به برنامه‌ای نیاز دارند تا بر اساس اهداف مطالعه به جستجوی منابع بپردازند و زمان مورد نیاز را نیز بر این اساس تنظیم و مدیریت کنند. در این محیط یادگیرندگان برای شرکت در بحث‌هایی که با اهداف درس و زمان در اختیار آنها تناسب داشته باشد و بطور مداوم، میزان اثربخشی شرکت در این گونه بحث‌ها را ارزیابی کنند نیازمند مهارتهای فراشناختی می‌باشند.
بر اساس این مهارتها دانشجویان مجازی می‌توانند برای برقراری ارتباط‌های همزمان و ناهمزمان، برنامه‌ای تنظیم کنند و فعالیت‌های خود را بر اساس آن پیش ببرند. آنها باید الگو، طرح و نقشه‌ای برای موفقیت تحصیلی ترسیم کرده، متناسب با موقعیت و شرایط خود آن را به کار گیرند. یادگیرندگانی که مهارت مدیریت زمان و برنامه‌ریزی ندارند، فعالیت‌های یادگیری و مشارکت خود در محیط مجازی ناهمزمان را به تعویق می‌اندازند. با توجه به ماهیت غیرخطی، چند رسانهای و ابر رسانهای محتواهای محیط یادگیری مجازی، یادگیرندگان برای پیشرفت در درس باید منابع و پیوندهایی متعدد را پیگیری کنند. آنها برای پیگیری پیوندها به مهارت خودکنترلی و خودنظم‌دهی نیاز دارند تا در راستای دنبال کردن پیوندها از مسیر اصلی اهداف درس، منحرف نشوند.
بنابراین یادگیرندگان برای پیگیری موثر فرایند یادگیری خود در این محیط باید مهارتهای شناختی و فراشناختی داشته باشند.دانشجویان به دلیل دسترسی آسان به برخی از امکانات مدیریتی، نوشتاری، تولیدی، تغییر و اصلاحی، مشارکت و تبادل، جمع‌آوری اطلاعات، ذخیره و نظارت به استقلال نیاز دارند. بدین جهت دارا بودن مهارتهای خود رهیابی حائز اهمیت است . محیط یادگیری مجازی از لحاظ فراهم سازی امکان ارتباط همزمان و ناهمزمان، فرصت‌های یادگیری بیشتری را برای یادگیرندگان فراهم می‌سازد. لیکن به دلیل نبودن زمان کافی و دوری دو طرف ارتباطی از یکدیگر در ارتباط‌های مجازی همزمان، یادگیرندگان باید مهارتهایی گوناگون مانند: ادای واضح کلمات، بیان روشن و صریح داشته باشند.
همچنین در ارتباط‌های مجازی ناهمزمان، یادگیرندگان به دلایل نبود علائم ارتباطی غیر کلامی، ناشناسی و دوری دو طرف ارتباطی از یکدیگر به مهارتهای نوشتاری، استفاده بهینه از فرصت تأمل و سعه صدر نیاز دارند. توجه به این مهارتها که به عنوان عوامل تاثیر گذار در آموزش و یادگیری می‌باشند ، زمینه‌ای مناسب را برای رضایت و پیشرفت تحصیلی دانشجویان فراهم می‌کنند. همچنین با در نظر گرفتن این عوامل، هنگام برنامه‌ریزی و طراحی‌های آموزشی، می‌توان برنامه‌های درسی متناسب و هدفمند را طراحی نمود و از این طریق با استفاده صحیح و بهینه از منابع موجود به پیشبرد هر چه بیشتر اهداف آموزشی و تقویت فرآیند آموزش و تدریس بین دانشجویان رشته‌ها و مقاطع مختلف تحصیلی، کمک شایانی کرد.
تلفیق فناوری‌های الکترونیکی در فرآیند آموزش و یادگیری امری ضروری و اجتناب ناپذیر است. یادگیرندگان با توجه به اجتماعی که در آن زندگی می‌کنند باید بتوانند، از رسانه‌های الکترونیکی برای یادگیری و آموزش مادام العمر استفاده کنند. گرایش شدید و روز افزون نسبت به آموزش مجازی حاکی از مزایای مختلف این روش نسبت به روش‌های سنتی آموزش است. درواقع، منظور از آموزش مجازی یعنی محیطی مبتنی بر وب که در آن دانشجویان و اساتید با هم در تعامل می‌باشند. این محیط به نوعی یک کلاس الکترونیکی معمولی را به وسیله امکاناتی نظیر کنفرانس ویدئویی و سیستم‌های چند رسانهای شبیه سازی نموده و این امکان را برای دانشجویان فراهم می‌سازد تا به جای شرکت در کلاس درس یا علاوه بر آن، از طرق دیگری نظیر ویدئو کنفرانس، چت، پست الکترونیک و اسناد مشترک نسبت به فراگیری درس اقدام نمایند. آموزش مجازی اساسا فراگیر محور و حامی یادگیرندگان است. لذا آنچه موجب بهبودی در فرآیند آموزش می‌شود یادگیری خود راهبری است.
برنامه درسی الکترونیکی متشکل از عناصر اهداف، محتوا، فعالیت‌های یادگیری، مواد و منابع یادگیری، گروه‌بندی یادگیرندگان، روش‌های تدریس و شیوه‌های ارزشیابی می‌باشد. یادگیرندگان آموزش مجازی به مهارتهایی نیاز دارند تا بتوانند نیازهای اطلاعاتی خود را در عصر فناوری اطلاعات و ارتباطات فراهم سازند. بنابراین ازجمله مهارتهایی که در موفقیت دانشجویان تاثیر گذار می‌باشند و باید بیشترین توجه را به آنها داشت شامل: مهارت کار با رایانه، مهارت استفاده از ابزارها و نرم افزارهای اینترنتی، مهارت حل مساله، مهارت تفکر انتقادی، مهارت مطالعه و راهبردهای یادگیری، مهارت پرسشگری، مهارت فراشناختی، مهارت خودرهیابی و مهارت ارتباط همزمان و ناهمزمان می‌باشد ، با توجه به گسترش دوره‌های یادگیری الکترونیکی در نظام آموزش عالی ایران، بررسی میزان برخورداری دانشجویان الکترونیکی از این مهارتها و رابطه آن با عوامل گوناگون آموزشی حائز اهمیت است.
نتایج پژوهش‌های انجام شده داخلی و خارجی نشان می‌دهند که با توجه به عصری که در آن به سر می‌بریم، برخورداری فراگیران از مهارتهای یادگیری الکترونیکی بسیار حائز اهمیت است و مسئولان آموزشی باید در پی فراهم کردن شرایط و زمینه‌هایی برای تجهیز فراگیران به این مهارتها باشند. نتایج متعدد حاصل برخی از پژوهش‌ها نشان داده است که مهارت دانشجویان در زمینههای شناختی و فراشناختی در سطح مطلوبی می‌باشد و همچنین در زمینههای کار با اینترنت و رایانه و مهارتهای ارتباطی از آمادگی‌های مناسبی برخوردار می‌باشند. در اکثر پژوهشهایی که انجام شده است، محققان به مواردی اشاره دارند که توجه به آنها در فراگیران برای شرکت در دوره‌های مجازی، به عنوان عوامل مهمی در نظر گرفته شده‌اند که در موفقیت فراگیران تاثیر گذار می‌باشند. همچنین برخی دیگر از پژوهش‌ها نشان داده‌اند که دانشجویان از مهارتهای مناسبی برخوردار نمی‌باشند و باید اقداماتی برای بهبود آنان انجام گیرد.
منبع
سیفی،آتنا(1393)، بررسی میزان برخورداری دانشجویان مراکز آموزش مجازی ایران از مهارتهای یادگیری الکترونیکی، پایان نامه کارشناسی ارشد،علوم تربیتی وبرنامه ریزی درسی،دانشگاه ادبیات وعلوم انسانی بوعلی سینا
از فروشگاه بوبوک دیدن نمایید
دیدگاهی بنویسید