ثروت عنصر اصلی کیفیت زندگی نیست

آیا رفاه مادی و ثروت عنصر اصلی کیفیت زندگی را تشکیل می دهند؟ پس، کیفیت محیط زیست، احساس امنیت، ثبات اجتماعی، آزادی و رهایی از سرکوب و اختناق و استبداد و خشونت چه می شود؟ این درست است که فرد باید از امکانات مناسبی برای زندگی برخوردار باشد، امکاناتی که ضمن تأمین نیازهای مادی او، شرایط لازم را برای ارضای نیازهای متعالی نیز هموار سازد. ولی مسئله پیچیده تر ازآن است که تصور می شود. مرکز مطالعات کیفیت زندگی در آمریکا از الگوها و شیوه‌هایی استفاده می کند که ادعا می شود هم وجه عینی و هم وجه ذهنی کیفیت زندگی را می سنجد و بر تعریفی از زندگی مبتنی است که هم سطح و عم عمق زندگی را دربر دارد و به این معنا که ضمن توجه به وضعیت فرد از نظر ثروت مادی و پایگاه اجتماعی و سلامتی، معنایی که این شرایط برای فرد دارد و احساس خوب رضایت از زندگی را نیز دربرمی گیرد. این مرکز با استفاده از این الگوها پروژه های متعددی را با نظرخواهی از گروه های مختلف اجرا کرده است که حاصل آن بصیرت های مهمی است درباره چگونگی تعامل کیفیت زندگی با جنبه هایی از زندگی چون بیماری، الگوی زندگی و روابط شخصی و وضعیت مالی.

نمونه ای از این یافته ها به شرح زیر است :

در ارتباط با کیفیت زندگی، مهم نیست که از نظر عینی فرد چه شرایطی داشته باشد : جنسیت، قد، تحصیلات، شغل، …کیفیت زندگی او به مقدار زیاد بستگی دارد به این که چه احساسی درباره خودش دارد. میزان درآمد سالانه، همبستگی چندانی با کیفیت زندگی فرد ندارد. کسانی که تصور می‌کنند وضعیت مالی بدی دارند، مهم نیست که درآمدشان چقدر بالا باشد، از کیفیت زندگی پایین‌تری برخوردارند. نوع شغل فرد رابطه مستقیمی با کیفیت زندگی او ندارد. مسئله اساسی این است که فرد از کارش راضی باشد و با همکاران خود رابطه خوبی داشته باشد.

در صورت پذیرش این بصیرت‌ها که به نظر ساده و عامیانه می رسند،لیکن بر یافته‌های پژوهشی استوارند, این پرسش مطرح می‌شود که کدام شاخص واقعاً کیفیت زندگی را اینگونه می سنجند؟ مولفه های اقتصادی و سیاسی و فرهنگی اهمیت بسیاری دارند ولی تفاوت های فردی چه می شود و ادراک فرد از واقعیت های سیاسی و اقتصادی و فرهنگی چگونه وارد این محاسبات می شود؟ باید مطمئن شد که شاخص های موجود این واقعیت را در نظر بگیرد که هر فردی خود بگوید کیفیت زندگی برای او چیست و درباره زندگی خود چه احساسی دارد. با توجه به این فرض که کیفیت زندگی ریشه در ارزش ها دارد و ارزش ها از فرهنگی به فرهنگ دیگر فرق می کند.

تفاوت میان فرهنگی بر پیچیدگی موضوع می افزاید و ضرورت پرهیز از مدل های عمومی و جهانی را مطرح می سازد. به هر حال در بحث کیفیت زندگی نمی توان از ذهنیت گرایی اجتناب کرد. شاخص هایی که صرفاً بر عینیت و ابعاد عینی و داده های سخت تأکید دارند و مولفه‌های عینی را کانون توجه قرار می دهند، برای احساس شخص و برداشت فردی و تفاوت های ارزشی و فرهنگی جایی قائل نمی شوند.

در یک گروه فرهنگی نیز افراد باورها و ارزشها و فلسفه ها و هدف ها و نیازهای متفاوتی دارند. چه بسا در یک محله فقیرنشین، مردم خوشبخت تر از مردمان یک محله ثروتمند باشند. بسیاری از صاحبنظران به این نکته مهم اشاره دارند. آنها روی این نکته اتفاق نظر دارند که انسان در آرزوی خوشبختی و احساس رضایت درونی است. هرگاه میان خوشبختی و بسیاری چیزهای دیگری که برایمان مهم است، مانند سلامت، درآمد بالا، احترام اجتماعی مجبور به انتخاب شویم، چه بسا بسیاری از ما خوشبختی را برگزینیم. در واقع جستجوی خوشبختی و رها شدن از رنج و بدبختی انگیزه بسیاری از رفتارهای ماست، ولی خوشبختی چیست؟

خوشبختی امری بسیار ذهنی است و به رغم کوشش بسیار زیاد مردمان این زمانه برای دستیابی به شرایط بیرونی : ثروت، مقام، رفاه و … الزاماً به شرایط بیرونی بستگی ندارد.خوشبختی نه چندان به شرایط عینی، بلکه به نوع پاسخ و واکنش فردی ما در برابر شرایط بستگی دارد. مثال های زیادی داریم از افرادی که در مصیبت گفته اند که زندگی آنان با بروز این مصیبت ناگهان تغییر کرده و به بصیرت مفیدی دست یافته اند که زندگی آنان را در جهت مثبت متحول ساخته است، و یا افراد زیادی را می شناسیم که در اوج رفاه و آسایش و راحتی اغلب دچار افسردگی و احساس بدبختی بوده اند. میرس، می گوید : معیارهای عینی کیفیت زندگی در واقع تا نقطه ای می توانند شاخص های مناسبی برای سنجش خوشبختی باشند و آن نقطه جایی است که از آستانه معینی از سطح رفاه، آسایش و امنیت گذشته باشد. رویکرد مراجع محوری نه تنها راهی موثر برای شناسایی نیازها و انتظارات و تأمین آن هاست بلکه اعتماد به نفس را در افراد پرورش می دهد، بلکه روشی موثر برای اصلاح، بهبود و ارتقای فرآیندها محسوب می شود.

منبع

صادقی،سماء(1387)،كيفيت زندگي دختران ساكن در مركز قرنطينه بهزيستي،پایان نامه کارشناسی ارشد،مددکاری اجتماعی،دانشکده علوم اجتماعی

از فروشگاه بوبوک دیدن نمایید