تعریف هویت

هويت از نظر لغوي به معناي ذات، وجود، فطرت، شخصيت و طبيعت هستي است .امروزه کمتر مفهومی است که به اندازه هویت ، واجد معانی متعدد باشد. هویت ، هم در زبان روزمره و هم در بحثهای دانشگاهی مورد  استفاده قرار می گیرد. وجود مفاهیم مترادف و یا نزدیک و مرتبط متعدد برای هویت مانند : من، ما، خود، درک از خود ، آگاهی از خود ، خود انگاره ، هويت خود ، ایگو ، سوپر ايگو ، و شخصيت از همين جا سرچشمه مي گيرد.

با اين حال هويت مفهوم تازه اي نيست و حتي در اين آموزه معروف در سر در معبد دافي يعني خودت را بشناس  نيز به چشم مي خورد. هرچند بدين ترتيب آشكار مي گردد كه هويت از آغاز تمدن ذهن انسان را به خود مشغول داشته اما بدون اغراق ، هيچ گاه رنگ كهنگي به خود نگرفته است. هويت هنوز هم مهمترين دغدغه انسان به حساب  مي آيد .

هويت به دو دسته تقسيم مي شود: هويت ذاتي و هويت عرضي. جنسيت، محل تولد، خانواده، وابستگي قومي و نژادي، جزء هويت هاي ذاتي و وابستگي هاي سياسي و صنفي، از هويت هاي عرضي است. آن بخش از قلمرو حيات كه فرد خودش را با آن معرفي مي كند و در قبال آن احساس تعهد و تكليف مي كند، هويت او را شكل مي دهد. درباره مفهوم و دامنة هويت ديدگاه هاي متفاوتي وجود دارد. عده اي هويت را داراي 3 كاركرد اصلي مي دانند:

•  افزايش توان گزينش
•  ايجاد امكان ارتباط با ديگران
•  نيروبخشي و نرمش پذيري انسان

اين نرمش پذيري تا جايي است كه مي تواند هويت فرد را با جوهره اي وراي خود، يعني واقعيت پيوند زند. هويت، با تقويت وجه تمايز فرد با ديگران مجموعه اي از خصايل فردي را در فرد پديد مي آورد كه جزيي از معنا و هستي او تلقي مي شود كه فرد به اعتبار آن و با اتكا به آن مي تواند خود را از ديگران متمايز بداند و براي خود حق و قدرت انتخاب قائل شود و توان برقراري ارتباط با ديگران را در خود احساس نمایدو به تنظيم نحوة تعامل با ديگران اقدام مي نمايد.

اریکسون، احساس داشتن هویت را سازماندهی پویا و خود ساخته از انگیزاننده ها، توانایی ها، باورها و تاریخ شخصی به صورت یک خود یکپارچه و مستقل که هدایت کننده مسیر در حال رشد زندگی فرد است می داند. او احساس هويت را هماهنگي ادراك فرد از خويشتن با ادراك ديگران از او تعريف مي كند و هويت يابي را در مقابل بحران هويت يا بي هويتي پديده اي رواني – اجتماعي مي داند، كه در دوره نوجواني ظهور مي يابد.

هويت قسمتي خودآگاه و قسمتي ناخودآگاه است و به زندگي فرد احساسي از يكسان بودن و پيوستگي مي دهد. دوره شكل گيري و تحكيم هويت در طول دوران نوجواني است، يعني هنگامي كه ويژگي هاي زيست شناختي و فرايندهاي عقلي بايستي انتظارات اجتماعي مربوط به عملكرد مناسب بزرگسالي را برآورده سازند. هويت به گذشته وابسته و تعيين كننده آينده است. زيرا كه در كودكي ريشه دارد و پايه و مبنايي است كه وظايف زندگي آينده از طريق آن به ظهور مي رسند و به عنوان يك پديده رواني – اجتماعي هم در فرد و هم در فرهنگ رايج ريشه دارد .

مارسيا ،هويت شخصي را مفهومي مي داند كه فرد از خود به عنوان يك شخص دارد و اين مفهوم ناشي از تجربه تداوم و تمايز، يعني خودهماني در طي زمان و متمايز بودن از ديگران مي باشد .مارسيا ، هويت را ساختار من و ساختار دروني و خود سازمان دهنده و پويايي آرزوها، اهداف، مهارت ها، باورها، و تاريخچه فردي مي داند.برزونسكي ، هويت را يك نظريه راجع به خويشتن مي داند و معتقد است كه افراد به سبك ها و شيوه هاي مختلف به نظريه پردازي راجع به خود مي پردازند .

در مطالعه شخصيت ، هويت به عنوان يك مفهوم دروني و ذهني كه هر فرد از خود به عنوان يك شخص دارد و در واقع خود اساسي و مستمر اوست، اطلاق مي گردد.نیاز به احساس هویت و شناخت خود و حفظ تعادل روانی و عاطفی در مقابل عوامل فشارهای درونی و بیرونی از نیازهای اساسی است ، نوجوان می خواهد بداند چیست و کیست، می خواهد احساس کند شخصی منحصر به فرد و خاص است، و مایل است اطمینان پیدا کند که خودش را پذیرفته است .

تقسيم بندي كلي نظريه هاي هويت

تلاش دامنه دار و پيگيري براي مفهوم سازي و نظريه پردازي هويت صورت گرفته، در قالب و رويكرد نظري – مدرن و پسامدرن –  قابل توصیف است.

رويكرد مدرن : تعريف هويت به وسيله عوامل از قبيل موجود طبيعي ،‌ رواني و يا اجتماعي

• نظريه هاي جامعه شناسان : باور به اينكه هويت ، ساخته و پرداخته زمان و مكان است. اين رويكرد كه عمدتاً  به جامعه شناسان تعلق دارد ، بيشتر در ديدگاه تعامل نمادين  تبلورمي يابد.
• نظريه هاي روان شناسان : باور به اينكه فرايندهاي رواني شخص، نقش ضروري در ساخت و پرداخت هويت ايفا مي كند. اين نظريه ها عمدتاً با ديدگاه شناخت همپوشي دارد.

رويكرد پسامدرن: باور به شكل گيري و تعريف هويت به دور از دخالت هرگونه عامل از قبيل موجود طبيعي ، رواني و يا اجتماعي. اين رويكرد كه باعنوان نظريه گفتماني شناخته مي شود، عمدتا متاثر از ادبيات، زبان شناسي و معناشناسي است.

منبع

ترابی،زهرا(1399)، سبک های دلبستگی و سبک های هویت با سلامت روان و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان،پایان نامه کارشناسی ارشد، روانشناسی عمومی،دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره)

از فروشگاه بوبوک دیدن نمایید