« بیشتر تلاش می کنیم تا با ما مطمئن پژوهش کنید. »تعریف رضايت تحصيلي وابعاد آن
مفهوم رضايت و رضايت تحصيلي دانشجويان كه بيانگر ميزان احساسات و نگرشهاي مثبت دانشجويان به وضعيت موجود آموزشي ميباشد، مهم ترين و شايعترين موضوعات در حوزه ي رفتار سازماني در شرايط پر رقابت امروز محسوب ميشود . از ديدگاه بسياري از صاحبنظران، رضايت تابع عملكرد ذهني و انتظارات افراد است. بههمين دليل، هر گونه احساس خوشايندي كه نتيجهي مقايسهي عملكرد ذهني افراد با انتظارات آنان باشد، رضايت ناميده ميشود. رضايت يكي از ويژگيهاي رفتار فردي محسوب ميشود كه به واسطهي فرهنگ سازمانی، موجب شكلگيري نگرشها و رفتار سازماني افراد ميشود.
اُليور و ديساربو، نيز رضايتتحصيلي دانشجويان را به معني تناسب بين ارزشيابي ذهني آنها با تجارب و پيامدهاي متنوع ارزشيابي شده از آموزش ميدانند.از اين منظر،رضايت تحصيلي دانشجويان متأثر ازرضايت كلي آنان ازمیزان تحقق انتظاراتشان میباشد. سيمور، نيز با بيان اين نكته كه هر چه در كلاس اتفاق ميافتد و هرگونه گزينش علمي كه توسط دانشجويان صورت ميگيرد، منفک از تجارب كلي آنها در زندگي دانشگاهي نيست، اظهار میدارد كه تجارب دانشجويان بر رضايت كلي آنها مؤثر است. کُو ، نيز رضايت دانشجويان را بيانگر چگونگي ادراك آنها از تجارب يادگيريشان دانستند، به نحوي كه مطابق با تحقيقات، وجود دانشجوياني با تجارب رضايت بخش به حفظ و بهبود بقاي آنها در دانشگاه خواهد انجاميد .
از نظر چو، رضايت يكي از چهار عنصر كليدي جهت ايجاد و توسعهي تجارب رقابتي محسوب ميشود به نحوي كه جلب رضايت دانشجويان نه تنها به وفاداري آنها كمك خواهد كرد، بلكه منجر به حفظ و نگهداشت آنها در طولاني مدت نيز خواهد شد . از نظر برخی نیز رضایت مفهومی چندبعدی است و اغلب به منظور بررسی تجانس یا توافق بین انتظارات و نتایج، مورد بررسی قرار میگیرد . رضایت تحصیلی به معنای ادراک دانشجویان از تجربیات زندگی دانشگاهی است که تعیین کنندهی نگرش مثبت یا منفی آنها از دانشگاه خواهد بود. محققان و صاحبنظران، علل و عوامل چندی را برای رضایت تحصیلی دانشجویان برشمردهاند که چگونگی هر یک از این عوامل، بر میزان رضایتمندی آنها مؤثر میباشد.
ابعاد رضايت تحصيلي:پیرامون ماهیت ابعاد مورد استفاده در ارزیابی رضایت تحصیلی بین صاحبنظران اختلاف نظر وجود دارد . صاحبنظران و پژوهشگران ابعاد و عناصر متعددي را براي رضايت دانشجويان برشمردهاند كه از اين جمله ميتوان به عناصري مانند ميزان تعاملات، اعتماد به نفس و ميزان يادگيري خودتنظيمي دانشجويان اشاره كرد . بر اساس نظر آستين و وتزل ، متغيرهايي مانند پيشرفت علمي و سلامت رواني مانند: عزت نفس، رتبهي علمي و جنسيت، كيفيت تناسب بين محيط دانشگاه و ويژگيهاي شخصي افراد، اعتبار و شهرت علمي دانشگاه و ميزان توانايي دانشگاه براي پيشرفت از طريق برنامههاي علمي از جمله عناصر مؤثر بر رضايت تحصيلي دانشجويان محسوب ميشوند. بنا به نظر لچر، نيز هشت عامل مؤثر بر رضايت تحصيلي دانشجويان عبارتند از:
- اعتماد به نفس
- رضايت از برنامههاي درسي، آموزشي و كلاسها
- رضايت از كيفيت تدريس و مواد درسي
- رضايت از فعاليتهاي فوقبرنامه و فرصتهاي شغلي
- رضايت از مشاركت
- كيفيت تدريس و ارائه بازخورد توسط اساتيد
- رضايت ازميزان تسهيلات
- رضايت از كيفيت و تعاملات دانشجويان.
مطابق با گزارش پژوهشی لچر ، دو بُعد رضايت از كيفيت محتواي درسي و مشاركت دانشجويان داراي كمترين تأثير و اعتماد به نفس، فعاليتهاي فوقبرنامه، فرصتهاي شغلي و كيفيت تدريس داراي بيشترين تأثير بر رضايت تحصيلي دانشجويان میباشند. طبق نظر جانسون ، نیز رضايت بالاي دانشجويان نوعي بيمه کردن آنان در برابر اشتباهات احتمالي دانشگاه محسوب ميشود. زيرا به دليل تجربيات رضايت بخش قبلي، با ديدن اشتباهات اندك و موردي از دانشگاه، سريعاً به سمت رقبا نمي روند. پتروزلی و همکاران ،شاخصهای رضایت تحصیلی در محیطهای دانشگاهی را به شرح زیر بیان کردند:
- بایدها: شامل ادراک دانشجویان از کیفیت یاددهنده، خدمات اداری، برقراری ارتباط با کارکنان و اساتید، تجهیزات یاددهی ـ یادگیری، تالار سخنرانی و آزمایشگاه.
- بهترینها: شامل ادراک دانشجویان نسبت به پژوهش، دورهی کارآموزش، تلاشهای آموزشی، میزان دسترسی به اینترنت و سالن غذاخوری.
- شادکنندهها ؛ لذتبخشها/ انرژیدهندهها: شامل ادراک دانشجویان از کاریابی شغلی، زمان استراحت، ارتباطات بینالمللی، دورههای زبان آموزی و ثبتنام اینترنتی.
از نظر برخی از صاحبنظران، بین رضایت تحصیلی با تناسب محیط علمی، فیزیکی و اجتماعی دانشگاه رابطه وجود دارد. در این راستا، اُکن و همکاران ، گزارش کردند که رابطهی مثبت و معناداری بین محیط علمی و رضایت تحصیلی وجود دارد. هچر و همکاران ، نیز گزارش کردند، در حالیکه بین بعد سرمایهگذاری بر روی منابع انسانی؛ دانشجویان و رضایت تحصیلی آنان رابطهی مثبتی وجود دارد، بین خدمات دانشگاهی مانند هزینههای مالی با رضایت تحصیلی دانشجویان ارتباط معکوسی وجود دارد. لذا میتوان گفت، به دلیل وجود ارتباطی پویا و منعطف بین محیط دانشگاه و رضایت تحصیلی دانشجویان، توجه به نیازها و خواستههای دانشجویان به عنوان مخاطبان اصلی دانشگاه حائز اهمیت میباشد .
گلچینفر و بختایی ، نیز عوامل موثر بر رضایت تحصیلی را به شرح زیر طبقهبندی کردند:
- کیفیت تدریس: شامل نحوهی ارزیابی از دانشجویان، به روز بودن مطالب ارائه شده، کاربردی بودن مطالب، توانایی یاددهنده در امر تدریس، وجود نظم و انسجام در بیان مطالب، نظم و وقتشناسی در شروع و خاتمهی کلاس، پاسخگویی مناسب به سوالات و شهرت یاددهنده.
- طراحی دوره: شامل به روز بودن مطالب، کاربردی بودن مطالب، تناسب سرفصلها با اهداف دوره و مدت زمان دورهی تحصیلی.
- تجهیزات فیزیکی: شامل محل جغرافیایی سازمان، ابزار و تجهیزات کمک آموزشی، کیفیت لوازم و تجهیزات، نور و دما، کیفیت جزوات ارائه شده، چیدمان کلاس، وضعیت پارکینک، کتابخانه و سلف سرویس.
- کیفیت خدمات ارائه شده توسط مجریان آموزشی: شامل تشکیل به موقع کلاسها، اطلاعرسانی منظم و اعلان تغییرات احتمالی، ارائهی به موقع و مناسب جزوات درسی و رفتار مسئولانه کارکنان با دانشجویان.
الیوت و شاین، نیز مهمترین عوامل موثر بر رضایت تحصیلی دانشجویان را به شرح زیر گزارش نمودند:
- کسب برتری آموزشی
- توانایی جهت دستیابی به درس مورد نظر
- داشتن مشاور مطلع و باهوش
- وجود اساتید آگاه، زیرک و باهوش
- سطح کلی کیفیت آموزش
- در نظر گرفتن شهریه به عنوان نوعي سرمایهگذاری ارزشمند
- دارا بودن راهنما و مشاور در دسترس
- احساس امنیت و اطمینان در محیط دانشگاه
- فراهم بودن شرایط مناسب تحصیل برای اکثریت دانشجویان
- وفور امکان دسترسی به مشاوره و راهنمایی
- آزمایشگاههای کامپیوتر مناسب
- وجود اساتید منصف و بیغرض
- امکان دسترسی به اطلاعات
اوم، ون و آشیل، نیز با استفاده از روش تحلیل مسیر، ارتباط بین رضایت تحصیلی با شش عامل را به شرح زیر را گزارش کردند:
- خودانگیزشی دانشجویان
- سبک یادگیری دانشجویان
- دانش تخصصی اساتید
- ارائه بازخورد به دانشجویان توسط اساتید
- تعامل دانشجویان با همدیگر
- ساختار دورهی تحصیلی
از نظر آویز و روپوسو، نیز ارتباط معناداری بین رضایت تحصیلی با موارد زیر وجود دارد:
- تصویر دانشگاه
- انتظارات دانشجویان
- ارزش درک شده توسط دانشجویان
- کیفیت ادراک شده توسط دانشجویان
- بیانات و زبان رایج
- همدلی در بین دانشجویان
ترکزاده ، نیز در یک مطالعهی منتشر نشده، بر اساس مقیاس سیاههی طراحی شغلی، رضایت از تحصیل، رضایت از استاد، رضايت از همكلاسيها؛ رضايت از پيشرفت تحصيلي؛ رضايت از شیوهی ارزيابي آموزشی و رضايت از محيط تحصيل را به عنوان ابعاد رضایت تحصیلی مدنظر قرار داده است و بر آن اساس به تدوین پرسشنامهای پرداخته است که در یک اجرای آزمایشی در دانشگاه شیراز روایی و پایایی آن تأیید شده است.
با نظر به آنچه گفته شد، رضايت تحصيلي مفهومي چند بعدي است كه هريك از محققان از منظري خاص به آن پرداخته است. با اين وجود در مجموع و با الهام از تحقيقات ياد شده ميتوان گفت رضايت تحصيلي دانشجويان متأثر از ابعاد و عناصر فردي، اجتماعي، محيطي و فيزيكي موجود در محيط آموزشي است كه كيفيت هر يك آنها تعيين كنندهي ادراك مثبت يا منفي دانشجويان و به طور كلي ميزان رضايت مندي آنها از دانشگاه مي باشد. بر اين اساس مديران دانشگاهي بايد بستر مناسب براي افزايش ميزان رضايت دانشجويان را فراهم آورند. لازم به ذكر است برخي از محققان و صاحبنظران، بر مبناي ابعاد مذكور و به منظور تسهيل درك و شناسايي رضايت تحصيلي دانشجويان، مدلهاي متعددي ارائه كردهاند كه در ادامه به برخي از آنها پرداخته شده است.
منبع
محترم،معصومه(1390)، رابطهي نوع ساختار سازمانی دانشگاه و سرمایهي اجتماعی بخشها با رضایت تحصیلی دانشجویان،پایان نامه کارشناسی ارشد،مدیریت آموزشی،دانشکده علوم تربیتی وروانشناسی شیراز
از فروشگاه بوبوک دیدن نمایید
دیدگاهی بنویسید