تعاریف دزدی دریایی از دیدگاههای مختلف

تعریف لغوی دزدی دریایی

لغت انگلیسی دزد دریایی (Pirate) از عبارت لاتین pirate و آن هم از عبارت یونانی (peirats) به معنی راهزن و این لغت هم از واژه یونانی peiraomaiبه معنی تلاش و تجربه مشتق شده است. که به معنی تلاش و تجربه می آید که در واقع “به دنبال شانس در دریا گشتن” است.سازمان هایی ازقبیل اتاق های محلی بازرگانی وبنادرشان برای متقاعد ساختن مشتریان به استفاده از تسهیلات وامکانات بنادربه تضییق مفهومی درتعریف دزدی دریایی اکتفانمایند.

دزدي دريايي يا دريازني به هرگونه عمل دزدي، قتل، جنايت يا اعمال خشونت كه توسط افرادي مستقل از هر كشور يا دولت در دريا صورت مي گيرد گويند. اين تعريف همچنين اعمال مشابه صورت گرفته در ديگر مسيرهاي آبي و سواحل را نيز شامل مي شود، اما اعمالي كه توسط افراد نسبت به يكديگر در يك كشتي صورت مي گيرد شامل آن نيست، مثلا دزدي صورت گرفته توسط يك فرد از مسافران همان كشتي ،اين اصطلاح جهت حمله، غارت و چپاول صورت گرفته در مرزهاي زميني توسط نيرويهاي غير دولتي اطلاق مي شود.

تعریف دزدی دریایی ازديدگاه عرف

دزدی دریایی از دیدگاه عرف «شامل همه اقدامات خشونت آمیز غیر قانونی، بازداشت یا سلب مالکیت به منظور نفع شخصی توسط خدمه یا سرنشینان کشتی های خصوصی علیه کشتی های دیگر یا اشخاص و اموال داخل آن ها در دریای آزاد…» دانسته شده است.

تعریف دزدی دریایی از دیدگاه کنوانسیون ملل متحد درمورد حقوق دریاها مصوب 1982 و کنوانسیون ژنو در مورد دریاها آزاد مصوب 1958

در سال 1958 حقوق عرفی موجود درباره دزدی دریایی بر اساس «کنوانسین ژنو در مورد دریاهای آزاد» به حقوق مدون تبدیل شد. پس از آن نیز در سال 1982 «کنوانسیون ملل متحد در مورد حقوق دریاها» به تصویب رسید. این کنوانسیون در سال 1994 با تصویب شصتمین کشور امضا کننده اجرایی شد. مواد 100 تا 107 و 110 کنوانسیون ملل متحد راجع به حقوق دریا در خصوص دزدی دریایی و در پرتو حقوق بین الملل مقرر گردیده است.این مواد دارای نوعی هم پوشانی با مقررات مندرج در مواد 14 تا 22 کنوانسیون ژنو در مورد آب های آزاد در سال 1958 است.

دزدی دریایی، عبارت است از:

هرگونه اقدام غیرقانونی خشونت آمیزنسبت به تصرف عدوانی،بازداشت،غارت واتلاف اموال کشتی هاکه توسط خدمه یامسافران کشتی خصوصی ویا یک هواپیمای خصوصی ودر راستای اهداف شخصی صورت گیرد،مشروط براینکه در دریای آزاد،علیه کشتی یاهواپیمایاعلیه اشخاص واموال موجود درآن ویاعلیه یک کشتی یاهواپیما واشخاص یااموال آن درمکانی خارج ازصلاحیت دولت هاصورت پذیرد.

هرگونه عمل خشونت آميز يا بازداشت غير قانوني يا هر عمل خسارت بار که به وسيله خدمه يا مسافران يک کشتي يا هواپيماي خصوصي براي اهداف شخصي در موارد زير ارتکاب يافته است:

در درياي آزاد بر عليه کشتي يا هواپيماي ديگر ، يا بر عليه اشخاص يا اموال واقع در اين کشتي يا هواپيما
برعليه کشتي ، هواپيما ، اشخاص يا اموال در محلي خارج از صلاحيت هر کشور.

هر نوع مشارکت داوطلبانه در عمليات يک کشتي يا يک هواپيما با علم به حقايقي که آنرا يک کشتي يا هواپيماي راهزن مي سازد.

هر عمل تحريک کننده يا عمل عمدي که اعمال مذکور در بندهاي الف و ب را تسهيل کند.

این تعریف ارائه دهنده یک مبنای معاهده ای از جرم دزدی دریایی است که البته در برگیرنده تعریف عرفی این جرم نیز می شود . بنا بر تعریف فوق :

اقدام به هرگونه خشونت خواه به مقصد تصاحب اموال و خواه به قصد اخذ باج یا شکنجه و آزار یا سلب آزادی مسافران و خدمه مشمول تعریف دزدی دریایی است.
محدوده جغرافیایی محل وقوع دزدی دریایی، دریای آزاد یا منطق خارج از صلاحیت
دولت هاست.
تعریف دزدی دریایی بر اقدامات صورت گرفته توسط هواپیماهای خصوصی یا علیه این هواپیما در صورت انطباق شرایط فوق صدق می نماید.
عمل دزدی دریایی توسط خدمه کشتی ها یا هواپیماهای خصوصی و علیه هواپیماها یا کشتی های خصوصی صورت می پذیرد. بنابراین اقدام به دزدی دریایی توسط کشتی ها و هواپیماهای دولتی، علیه آن ها از تعریف دزدی دریایی خارج است.
صرف شورش خدمه این کشتی ها یا هواپیما و کنترل آنان بر کشتی یا هواپیما مصداق دزدی دریایی نبوده بلکه لازم است یا اقدام به کنترل به قصد ارتکاب اعمال مادی دزدی دریایی باشد یا در عمل چنین اقداماتی صورت پذیرد.

تعریف دزدی دریایی از دیدگاه سازمان دریایی بين المللي

دزدی دریایی یعنی عملی که در ماده 101کنوانسیون بین المللی حقوق دریاها(UNCLOS) تعریف شده است . و سرقت مسلحانه( دریایی) نیز به شرح ذیل تعریف می شود.

سرقت مسلحانه بر علیه کشتی ها یکی از اعمال زیر را شامل می شود .
هر عمل خشونت آمیز یا توقف یا غارت یا تهدید بصورتی که به جز عمل دزدی دریایی با قصد و غرض بر علیه کشتی یا اشخاص و یا اموال روی عرشه کشتی در آب های داخلی ، آب های مجمع الجزیره و آب های سرزمینی اتکاب می شود .
هر عملی که به قصد تحریک و ایجاد یا به قصدتسهیل ایجاد اعمال بالا انجام شود .

سازمان دریانوردی بین المللی که یک سازمان با مبنای مالی صنعتی است و بسیاری از اعضای آن در زمره شرکت های بیمه اند تعریف بسیار وسیع تری از دزدی دریایی ارائه می دهد که نتیجتاً شمار بیشتری از حوادث را مشمول این جرم قرار می دهد. این سازمان دزدی دریایی را چنین تعریف
می کند؛ «عمل سوار شدن» به هر گونه کشتی با هدف انجام دزدی یا هر گونه جرم دیگر و با هدف و یا احتمال به کار بردن زور برای پیشبرد این عمل.»

در تعریف ارائه شده همواره «سرقت مسلحانه» همراه با «دزدی دریایی» مطرح می شود. واژه ی مذکور در سازمان بین المللی دریانوردی مورد استفاده قرار گرفته و ممکن است چنین برداشت شود که همه اعمال خشونت آمیزی که اهداف یکسان و یا مشابه با اهداف دزدی دریایی را دارد، مشمول تعریف است؛ به ویژه این که، آن ها ممکن است بدون این که از کشتی بر علیه کشتی دیگری استفاده کنند این اعمال را مرتکب شوند.در اصطلاح سازمان دریایی بین المللی ، «سرقت مسلحانه» تنها در آب هایی که تحت اختیارات قانونی یک دولت است، رخ می دهد و بنابراین «سرقت مسلحانه» به حوزه آب های آزاد مانند دزدی دریایی کشیده نمی شود، مگر این که دو کشتی وجود داشته باشد.قطع نامه های شورای امنیت از این رویکرد تاسی کرده اند؛ به کار بردن عبارت دزدی دریایی و سرقت مسلحانه برای اقدامات علیه کشتی ها در آب های ساحلی سومالی و آب های آزادی که دور از ساحل سومالی هستند.»

تعریف دزدی دریایی از دیدگاه دفتر دریانوردی بین المللی

تعریف دفتر دریانوردی بین المللی از دزدي دريايي دقیقا منطبق بر تعریف ارائه شده توسط (IMO) می باشد یعنی تعریف ماده 101کنوانسیون بین المللی حقوق دریاها (UNCLOS) و تعریف سرقت مسلحانه دریایی است.

سایر تعاریف دزدی دریایی :

دیگر سازمان ها همچون اتاق های محلی بازرگانی و مراجع اداره کننده بنادر کشور ها، تعریف بسیار محدودتری از دزدی دریایی دارند تا به این ترتیب، شمار دزدها را در حداقل ممکن ارائه دهند. هدف آنان از این رویکرد نشان دادن سلامت و امنیت بنادرشان برای متقاعد ساختن مشتریان به استفاده از تسهیلات و امکانات بنادر است.

نمونه آن در موافقت نامه منطقه ای مبارزه با دزدی دریایی و راهزنی مسلحانه علیه کشتی ها در آسیا در سال 2005 می باشد که سرقت مسلحانه کشتی ها را به شکل زیر تعریف می نماید: (( هر اقدام غیر قانونی و خشونت بار یا بازداشت یا غارت کشتی ها، اشخاص یا اموال موجود در آن ها در درون قلمرو صلاحیت کشورهای مقصد یا مشارکت داوطلبانه و آگاهانه در چنین اعمالی و یا تشویق یا تسهیل عامدانه این اقدامات ذکر شده است)).

تفاوت دزدي دريايي(piracy) و دزدي دريايي دولتي(privateering)

دزدي دريايي(piracy) و دزدي دريايي دولتي یا ناو مزدوری (privateering) متفاوت است. دزدی دریایی باید برای اهداف خصوصی صورت بگیرد ریشه در تفکیک بین دزدی دریایی و ناو مزدوری دارد. در گذشته ناو مزدوری عبارت بود از مصادره کشتی های تجاری هنگام بروز جنگ و مسلح کردن آن ها که در حقیقت به معنی دزدی دریایی تحت مجوز بود.

ناومزدوران به دلیل اینکه می توانستند قبل از تشکیل یک دادگاه غنائم، کالاهای مسروقه را تحت تملک خود درآوردند، انگیزه کمتری برای ارتکاب اعمال خشونت آمیز از جمله نابود کردن شهود داشتند. به عبارت دیگر، تفکیک میان دزدی دریایی و ناو مزدوری برای کاپیتان کشتی ناو مزدور اهمیت داشت، چرا که به تصرف کشتی دشمن و غارت اموال آن مشروعیت می بخشید و در نتیجه آن ها را از تعقیب و پیگرد قانونی دولت صاحب پرچم قربانیان مصون می نمود. این تفکیک همچنین برای دولت ها نیز حائز اهمیت بود، از یک سو به دلیل اینکه آن ها از این عمل سود می بردند و از سوی دیگر با اعمال ارتکابی توسط این ناو مزدورها به عنوان یک ناوگان فرعی، از هزینه های ناشی از ایستایی در ناوگان خود جلوگیری می کرند. «وجه ممیز دزدی دریایی، استقلال از دولت و یا مقامات مرتبط با آن می باشد.»

کشورهای پیشرو

منظور از کشور های پیشرو کلیه کشور هایی که بطور مستقل و یا با همکاری سازمانها ی منطقه ای و یا بین المللی اعم از سازمان ملل متحد برای حل مشکل دزدی دریایی پیشقدم شده و دست به اقدام زده اند . بصورتی که اقدامات آنها راه حل های مناسبی را جهت کاهش و یا بر طرف نمودن این خطر و کاهش اثرات آن بر حمل و نقل کالا بیمه های باربری ایجاد نموده است که بتفصیل به آن اشاره خواهد شد.

منبع

شرفی،سهیلا،(1393)، تاثیر دزدی دریایی در بیمه های باربری و راهکار های مقابله با آن،پایان نامه کارشناسی ارشد،مدیریت بازرگانی،دانشگاه آزاداسلامی

از فروشگاه بوبوک دیدن نمایید