اهمیت و جایگاه دورههای دکترا در فرایند توسعه

توسعه یعنی تحول دروضعیت موجود وحرکت بسوی شرایط بهتر.توسعه یک جامعه درسطح ملی ودرنهایت توسعه جامعه بشری در سطح جهانی مستلزم توجه عمیق به رشد فکری ومعرفتی افراد جامعه ازطریق نظامهای آموزشی است. تلاش نظامهای آموزشی در تربیت نیروی انسانی طیف گستردهای از مقاطع مختلف؛ از مقطع پیشدبستانی گرفته تا دکترا را در برمیگیرد. در این طیف، مقطع دکترا بهدلیل تربیت اندیشههایی که بیشترین و عمیقترین تأثیر را در فرایند توسعه دارند از اهمیت بیشتری برخوردار است. بههمیندلیل، راهاندازی دورههای دکترا در دانشگاههای داخل و یا اعزام دانشجو به کشورهای پیشرفته برای تحصیل در این مقطع موردتوجه خاص دولتهای مترقی بوده و هست.

هدفهای دوره دکترا

دوره دکترا ، بهمنزله یکی از عالیترین مقاطع علمجویی و دانشپژوهی در نظام آموزش عالی، هدفها و فلسفه خاصی را دنبال میکند. مهمترین هدف کلی از تشکیل چنین دورهای، فراهم آوردن محیط و شرایط لازم برای آنانی است که طالب ورود به سطح عالیتری از حقیقتجویی و درک عمیقتر مفاهیم و پدیدههای جهانی بهمنظور کسب توانایی ذهنی مؤثر بر فرایند توسعه جامعه هستند. برایناساس، هر دانشگاهی که اقدام به تشکیل دورههای دکترا میکند، هدفهای ملموستری را تدوین میکند .

روش های مختلف آزمون دکتری در ایران

آزمون غیرمتمرکز : در این روش پذیرش دانشجو درهر یک از رشته های تحصیلی دارای مجوز شورای گسترش آموزش عالی درمقطع دکتری داخل توسط دانشگاه وبراساس مقررات مربوط وبا نظارت وزارت صورت میگیرد.دانشگاه باید تاریخ و نحوه برگزاری ازمون هر رشته و شرایط پذیرش و مهلت ثبت نام را از طریق روزنامه های کثیرالانتشار به اطلاع داوطلبان سراسر کشور برساند. دانشگاه همچنین باید شرایط عمومی و اختصاصی پذیرش دانشجو و سایر ضوابط و مقررات و اطلاعات موردنیار داوطلبان را به نحو مقتضی به اطلاع آنان برساند. بعلاوه دانشگاه موظف است مراتب فوق را حداقل دو ماه قبل از برگزاری آزمون به طور کامل به اطلاع معاونت آموزشی وزارت و سازمان سنجش آموزش کشور برساند.

سازمان سنجش آموزش کشور براساس اطلاعات دریافتی از دانشگاه ها نسبت به ایجاد بانک اطلاعاتی آزمون های دکتری اقدام مینماید. بنحوی که داوطلبان بتوانند از طریق تماس مستقیم با سازمان مذکور در موقع مقتضی از برنامه و شرایط آزمون دکتری دانشگاه ها اطلاع حاصل نمایند.دانشگاه ها باید پس از بررسی مدارک ثبت نام داوطلبان، تعداد داوطلبان واجد شرایط شرکت در آزمون و ظرفیت پذیرش خود را به طور رسمی به سازمان سنجش آموزش کشور ارسال و سپس نسبت به صدور کارت ورود به جلسه ازمون برای داوطلبان اقدام نماید. دانشگاه موظف به رعایت زمان بندیهای مناسب در مورد تاریخ ارسال مدارک، مهلت ثبت نام، تاریخ برگزاری آزمون و اعلام نتایج آزمون میباشد.

آزمون متمرکز : در این روش فرض بر این است اختیارات دانشگاه ها در پذیرش دانشجو در هر یک از رشته های تحصیلی محدودتر شده و وزارت علوم یا سازمان سنجش مجری بخش مهمی از آزمون گردد. یعنی وزارت یا سازمان سنجش در زمان مشخصی مستقیما تاریخ و نحوه برگزاری ازمون هر رشته و شرایط پذیرش و مهلت ثبت نام، شرایط عمومی و اختصاصی پذیرش دانشجو و سایر ضوابط و مقررات را از طریق روزنامه های کثیرالانتشار به اطلاع داوطلبان سراسر کشور برساند. همانند آزمون کارشناسی ارشد پس از دریافت و بررسی مدارک ثبت نام داوطلبان نسبت به صدور کارت ورود به جلسه ازمون برای داوطلبان اقدام نماید.

آزمون نیمه متمرکز : آزمون نیمه متمرکز در واقع تلفیقی است از دو روش متمرکز و غیرمتمرکز و تفاوت اساسی آن در نحوه برگزاری آزمون کتبی میباشد.این آزمون با توجه به اهداف و سیاست های کلان وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در جهت بهبود سنجش علمی داوطلبان آزمون های دوره دکتری تخصصی و با توجه به افزایش ظرفیت دانشگاه ها در مقطع دکتری و افزایش چشمگیر فارغ التحصیلان مقطع کارشناسی ارشد در رشته های مختلف از دانشگاه های گوناگون و همچنین تقاضای روزافزون آن ها برای ورود به دوره دکتری، از سوی سازمان سنجش آموزش کشور در نه گروه آزمایشی علوم انسانی، علوم پایه، فنی و مهندسی، کشاورزی، هنر، دامپزشکی، پزشکی، زبان های خارجی و تربیت بدنی و علوم ورزشی طراحی و اجرا می شود.

آزمون دکترا با چند محور و هدف اصلی شروع شده است، عدالت آموزشی و ساماندهی پذیرش دانشجو در جهت نیازهای وزارت علوم و امور تحقیقاتی کشور از اهداف برگزاری این آزمون است. در واقع هدف این است که وزارت علوم بتواند پذیرش دانشجوی دکترا را مدیریت کند و در این میان سازمان سنجش هم صرفا یک سازمان مجری است. به شیوه و مدل برگزاری این آزمون انتقاداتی وارد است اما برای نقد آزمون دکترا باید روش های قبلی پذیرش دانشجوی دکتری هم مورد بررسی قرار گیرد و مشکلات آن روش ها دیده شود . باید بررسی شود که آیا برگزاری آزمون دکترای نیمه متمرکز مشکلات را کم کرده است یا به مشکلات گذشته مشکلی اضافه کرده است؟تا 3 سال گذشته 3 سیستم پذیرش دانشجوی دکترا در دانشگاههای کشور وجود داشت در یک روش دانشگاهها فقط با امتحان زبان دانشجو را غربال میکردند.

این نوع روش در دانشگاههای تهران، اصفهان و تربیت مدرس برگزار میشد. در تعدادی از دانشگاهها آزمون عمومی نیز برگزار میشد اما در نهایت اوراق کسانی بررسی می شد که نمره آزمون زبان را آورده باشند. در روشی دیگر که در دانشگاه های شریف و امیرکبیر برگزار می شد یک آزمون عمومی در حد مقطع کارشناسی گرفته می شد و بر اساس آزمون 3 برابر ظرفیت برای مصاحبه دعوت می شدند. این روش پذیرش دانشجو 5 سال با پیمانکاری دانشگاه شریف و اجرای سازمان سنجش آموزش کشور برگزار شد، در این آزمون سؤالات را سازمان سنجش طرح و برگزار می کرد و سرانجام نتایج را اعلام می کرد. روش سوم مختص دانشگاههایی بود که دانشجوی دوره دکترای کمی داشتند، این دانشگاهها فقط بر اساس سوابق تحصیلی دانشجو پذیرش می کردند.یکی از اشکالات مطرح شده در آن زمان این بود که دانشگاهها از اواخر خرداد تا نیمه مرداد امتحانات خود را برگزار میکردند و دانشجو به این دلیل وقت زیادی را درگیر بوده است .

در یک سری از رشتهها برای داوطلبان تداخل ایجاد می شد. به همین دلیل داوطلبان شانس خود را فقط در یک یا دو دانشگاه می سنجیدند و سعی می کردند یا دانشگاه دوران کارشناسی ارشد خود را انتخاب کنند یا حتی در برخی مواقع دانشگاهی پایین تر از دانشگاه خود را انتخاب کنند، چرا که از ریسک پذیرفته نشدن هراس داشتند. همچنین از لحاظ هزینه نیز به داوطلبان فشار می آمد چرا که باید هزینه هایی حدود 50 یا 60هزار تومان برای هر دانشگاه پرداخت میکردند. اعتراضات دانشجویی و ممانعت از تضییع حقوق دانشجویان توسط دانشگاه ها یکی از اهداف برگزاری آزمون نیمه متمرکز دکتری بود، یکی از مواردی که باعث شده است بحث پذیرش دانشجوی دکترا بیشتر مورد توجه قرار گیرد تعداد زیاد داوطلبان این آزمون و اعتراضات زیادی است که در بحث پذیرش دانشجوی دکترا مطرح می شود.

در آن زمان دانشگاهها و گروه ها در پذیرش دانشجوی دکترا اختیار مطلق داشتند، دانشگاهی ممکن بود وجود داشته باشد که در تیپ یک قرار داشت اما دانشجویی پذیرش می کرد که در سطح پایینتر بود یا پذیرش دانشجوی دکترا خیلی هم طبق قاعده و قانون برگزار نمیشد.

منبع

احمدی سرشت،زکیه(1391)، شیوه های پذیرش دانشجوی دکتری،پایان نامه کارشناسی ارشد،رشته سنجش واندازه گیری،دانشگاه روانشناسی وعلوم تربیتی علامه طباطبایی

از فروشگاه بوبوک دیدن نمایید